Czesław Dęga

Czesław Dęga (ur. 23 stycznia 1923 w Szczecynie, zm. 19 marca 2008) – polski wojskowy i dyplomata, generał brygady Wojska Polskiego, profesor doktor habilitowany nauk wojskowych, ambasador PRL na Kubie i Jamajce, działacz PZPR.

Czesław Dęga

generał brygady
Data i miejsce urodzenia	23 stycznia 1923 Szczecyn
Data śmierci	19 marca 2008
Przebieg służby
Lata służby	1943–1990
Siły zbrojne	Siły Zbrojne PRL
Jednostki	Zgrupowanie Partyzanckie „Jeszcze Polska nie zginęła” 37 Pułk Artylerii Lekkiej 18 Brygada Artylerii Śląski Okręg Wojskowy Wojska Obrony Powietrznej Kraju Akademia Sztabu Generalnego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Późniejsza praca	ambasador PRL na Kubie i Jamajce
Odznaczenia

Nagrobek Czesława Dęgi

Życiorys

Urodził się w rodzinie nauczyciela. Do 1939 ukończył trzy klasy Gimnazjum im. marszałka Józefa Piłsudskiego w Pińsku. W czasie okupacji pracował jako pomocnik elektromontera i elektromonter. W czerwcu 1943 wstąpił do radzieckiej 37 Jelskiej Brygady Partyzanckiej. Od sierpnia 1943 do sierpnia 1944 roku walczył w szeregach Zgrupowania Partyzanckiego „Jeszcze Polska nie zginęła” pod dowództwem Roberta Satanowskiego). W sierpniu 1944 został wcielony do ludowego Wojska Polskiego. Służył jako dowódca plutonu w 37 pułku artylerii lekkiej 8 Dywizji Piechoty, w którym ukończył polowy kurs szkoły podoficerskiej. Z jednostką przeszedł cały szlak bojowy. Uczestniczył w walkach nad Nysą Łużycką, na Łużycach oraz w niemieckich i czeskich Sudetach. W czerwcu 1945 wraz z 37 pułkiem artylerii lekkiej został skierowany do obrony rejonów Sanoka i Baligrodu przed oddziałami UPA.

W czerwcu 1946 ukończył kurs dowódców dywizjonów w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu i został awansowany na porucznika artylerii. Po zakończeniu kursu został wyznaczony na pomocnika kierownika sekcji w Sekcji Artylerii Wydziału II Departamentu Personalnego MON. Od sierpnia 1948 do maja 1950 studiował w Wojskowej Akademii Artyleryjskiej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Moskwie. Po powrocie do kraju został skierowany do Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu, gdzie był kolejno starszym wykładowcą artylerii (1950–1951) i kierownikiem Cyklu Taktyki Artylerii (1951–1953). W latach 1953–1954 był w pierwszej grupie oficerów LWP jako dowódca 2. polskiej grupy kontrolnej w Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych w Korei. Po powrocie do kraju został skierowany do Akademii Sztabu Generalnego WP im. gen. broni Karola Świerczewskiego na stanowisko starszego wykładowcy sprzętu artyleryjskiego, rozpoznania i pomiarów Katedry Techniki Artylerii w Fakultecie Artylerii. Od września 1954 był komendantem Fakultetu Artylerii ASG. W styczniu 1957 Rada Naukowa ASG WP nadała mu stopień doktora nauk wojskowych po obronie pracy „Zwalczanie artylerii nieprzyjaciela w działaniach zaczepnych”. Promotorem jego pracy doktorskiej był gen. bryg. Leon Dubicki.

Następnie został skierowany do Zarządu II Sztabu Generalnego WP, gdzie po przeszkoleniu pełnił funkcję zastępcy attache wojskowego, a od września 1958 attaché wojskowego, morskiego i lotniczego Ambasady PRL w Londynie. Skompromitował tę placówkę swoim postępowaniem jako rezydent. Do kraju powrócił w 1961 i objął stanowisko szefa Wydziału Rozpoznawczego w Szefostwie Artylerii WP. W 1962 ukończył Wyższy Kurs Akademicki w Wojskowej Akademii Artyleryjskiej im. M. Kalininia w Leningradzie. W latach 1962–1964 dowodził 18 Brygadą Artylerii w Bolesławcu. Brygada ta była wyposażona w pierwszą generację rakiet operacyjno-taktycznych. Na tym stanowisku w październiku 1963 roku awansował na stopień generała brygady.

W maju 1964 roku został dowódcą Wojsk Rakietowych i Artylerii Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu. Od lipca 1967 do września 1970 był zastępcą dowódcy Wojsk Obrony Powietrznej Kraju ds. liniowych. W 1971 ukończył Kurs Kadry Kierowniczej w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. Klimenta J. Woroszyłowa w Moskwie. W latach 1971–1974 i 1975–1978 był szefem Katedry Taktyki Wojsk Rakietowych i Artylerii Akademii Sztabu Generalnego WP. Od maja 1974 do lutego 1975 był zastępcą przedstawiciela PRL do spraw wojskowych w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. W maju 1978 został komendantem Wydziału Wojsk Lądowych Akademii Sztabu Generalnego WP (do sierpnia 1983). W okresie służby w ASG był promotorem 12 prac doktorskich.

W okresie stanu wojennego był w latach 1981–1983 komisarzem wojskowym w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. W sierpniu 1983 został urlopowany z WP i skierowany na stanowisko kierownika Wydziału Zagranicznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1984–1985). Od sierpnia 1985 do października 1989 pełnił misję ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego PRL na Kubie i Jamajce.

Członek PPR i PZPR. W latach 1976–1980 był przewodniczącym Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Wietnamskiej. W 1983 wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1973–1980 był prezesem Wojskowego Klubu Sportowego „Kadra” Rembertów.

15 grudnia 1989 oficjalnie pożegnany przez ministra obrony narodowej, gen. armii Floriana Siwickiego w związku z zakończeniem zawodowej służby wojskowej. W stan spoczynku przeniesiony został w marcu 1990. Na emeryturze zajmował się pisarstwem i działalnością publicystyczną.

Pochowany 27 marca 2008 roku na Wojskowych Powązkach w Warszawie (kwatera FII-4-10).

Awanse

W trakcie wieloletniej służby w ludowym Wojsku Polskim otrzymywał awanse na kolejne stopnie wojskowe:

• podporucznik – 1944
• porucznik – 1946
• kapitan – 1948
• major – 1950
• podpułkownik – 1952
• pułkownik – 1958
• generał brygady – 1963

Odznaczenia

• Order Virtuti Militari V klasy (1946)
• Order Sztandaru Pracy II klasy (1964)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1983)
• Krzyż Partyzancki (1946)
• Krzyż Batalionów Chłopskich (1992)
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Złoty Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
• Srebrny Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
• Brązowy Medal Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)
• Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1977)
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Pożarnictwa” (1968)
• Order Czerwonego Sztandaru (ZSRR, 1968)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (ZSRR, 1989)
• Order Lwa Białego (Czechosłowacja, 1970)
• Komandoria Orderu Tadj (Iran, 1976)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki)

I inne.

Wybrane publikacje

• W pokojowej misji, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1977.
• W lesie i na froncie, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1981, ISBN 83-11-06666-3, Warszawa 1986, ISBN 83-11-07188-8.
• Środki walki wojsk lądowych, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1986, ISBN 83-11-07270-1.
• Z dziejów zgrupowania partyzanckiego „Jeszcze Polska nie zginęła”, Bellona, Warszawa 1988, ISBN 978-83-11-11013-7.
• Uzbrojenie i pole walki wojsk lądowych do 2020 roku (1995), Bellona, Warszawa 1995, ISBN 83-11-08383-5.
• Oficerowie XXI wieku, Bellona, Warszawa 2003, ISBN 83-11-09600-7.

Życie prywatne

Syn Jana, rolnika, aresztowanego w 1939 przez NKWD i zamordowanego w nieznanych okolicznościach i Heleny z domu Daca. Mieszkał w Warszawie, był dwukrotnie żonaty, miał cztery córki.

Bibliografia

• Stefan Czmur, Waldemar Wójcik, Generałowie w stalowych mundurach, Wydawnictwo Czasopism WLOP – Dom Wydawniczy Bellona, Poznań – Warszawa 2003, s. 35–37
• Mariusz Jędrzejko, Mariusz L. Krogulski, Marek Paszkowski, Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej (1989–2002), Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa 2002, ISBN 83-87689-46-7
• Henryk P. Kosk, Generalicja polska, tom I, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1999
• Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. I: A-H, Toruń 2010, s. 327–331.
• nekrologi „Gazeta Wyborcza” 22–23 marca 2008 r.
• Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989
• Wojskowy Przegląd Historyczny, 1990, nr 1–2 (131–132), str. 277
• Jan Szostak: Zeszyty Historyczne – Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari w kraju i na obczyźnie, część II – Wojenne i powojenne losy Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari (noty biograficzne). Warszawa: Stowarzyszenie–Klub Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2008. ISSN 1895–9482.