Edward Whymper
Edward Whymper (ur. 27 kwietnia 1840 w Londynie, zm. 16 września 1911) – brytyjski alpinista, andynista i odkrywca, zdobywca m.in. Matterhornu w 1865 roku.
Edward Whymper w 1881 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Miejsce spoczynku |
Cmentarz w Chamonix-Mont-Blanc |
Zawód, zajęcie | |
W latach 1861–1865 ośmiokrotnie atakował niezdobyty podówczas Matterhorn. W kolejnej próbie 14 lipca 1865 roku wierzchołek Matterhornu został zdobyty przez 7-osobowy zespół Edwarda Whympera, który osiągnął szczyt, wspinając się granią Hörnli. Podczas zejścia czterech uczestników wyprawy zginęło, spadając w przepaść. Na górę swego życia Whymper wszedł jeszcze dwukrotnie: w 1874 i 1895.
Jest pierwszym zdobywcą m.in. następujących szczytów i przełęczy alpejskich:
- w 1863
- w 1864
- Barre des Écrins (4102 m)
- Col de Troilet (3703 m)
- Mont Dolent (3823 m)
- Aiguille d’Argentière (3902 m)
- w 1865
- Grand Cornier
- Grandes Jorasses (4184 m – zachodni wierzchołek nazwany jego imieniem)
- Col Dolent (3492 m)
- Aiguille Verte (4122 m)
- La Ruinette (3875 m)
W latach 1867–1872 zdobywał góry Grenlandii, w latach 1879–1880 szczyty w Andach, a w 1901–1909 Canadian Rockies (Mount Mitchel, Mount Whymper).
Edward Whymper w latach 1879–1880 zdobył najważniejsze szczyty Ekwadoru (Chimborazo, Cotopaxi i in.), dokonał pomiarów ich wysokości i odkrył nieznane dotąd lodowce. Największe znaczenie miały jednak jego badania w dziedzinie choroby wysokościowej. W Andach udało mu się ustalić jej przyczynę i sposoby unikania.
Uchodzi również za jednego z pierwszych twórców sprzętu wspinaczkowego:
- ok. 1860 r. stworzył „grappling hook”, pierwowzór skyhooka;
- stosował urządzenie do ściągania liny po zjeździe – kółko stalowe i sznurek – które działa podobnie jak zjazd z repsznurem;
- używał śpiwora z koca i namiotu perkalowego z podłogą z nieprzemakalnego brezentu (typu podobnego jak w wyprawach arktycznych).
- ISNI: 0000000109272940
- VIAF: 95214840
- ULAN: 500091464
- LCCN: n84228331
- GND: 117334634
- NDL: 00460838
- BnF: 13575969j
- SUDOC: 053466772
- NLA: 35606214
- NKC: xx0059688
- BNE: XX1159612
- NTA: 070707898
- CiNii: DA01929927
- Open Library: OL2746113A
- PLWABN: 9810550381605606
- NUKAT: n2007100249
- OBIN: 36884
- J9U: 987007280619705171
- PTBNP: 163369
- CONOR: 262489699
- ΕΒΕ: 218470
- KRNLK: KAC201885921