Ignacy Giedgowd
Ignacy Władysław Giedgowd (ur. 1 lutego 1897 w Popłuszczach, zm. 25 stycznia 1974 w Thornhill) – major pilot Wojska Polskiego. Żołnierz armii carskiej, błękitnej armii, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, oficer Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, pilot doświadczalny i sportowy, kawaler Orderu Virtuti Militari. Z racji swego spokoju nazywany Anglikiem, a z racji niezawodności – Dieslem[1].
| |
 major pilot
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Ignacy Władysław Giedgowd |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1 lutego 1897 |
| Data i miejsce śmierci |
25 stycznia 1974 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1945 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki |
185 pułk piechoty, |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
        
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytuj
Syn Władysława i Gabrieli z d. Helman[2]. Podczas nauki w gimnazjum działał w polskim podziemnym harcerstwie, po wybuchu I wojny światowej został powołany w lutym 1915 roku do odbycia służby w armii carskiej[3]. Otrzymał przydział do 185. pułku piechoty i został skierowany do szkoły oficerskiej w Oranienburgu, którą ukończył w 1916 roku[4]. Następnie walczył na frontach I wojny światowej jako oficer 155., 35., 455. i 293. pp[5]. Po rewolucji w 1917 roku wstąpił do Związku Wojskowych Polaków w Petersburgu i walczył w oddziale mjr. Sołodowskiego przy zdobywaniu Archangielska[4]. Od 15 listopada 1918 roku służył w polskich oddziałach w Murmańsku, skąd został ewakuowany do Francji. 15 lutego 1919 roku wstąpił do błękitnej armii gen. Józefa Hallera. Został skierowany na kurs pilotażu w Istres[6], który ukończył w czerwcu 1919 roku[4].
W 1919 roku powrócił do Polski z oddziałami armii Hallera i otrzymał przydział do 10. eskadry wywiadowczej (ew). 24 kwietnia 1920 roku w jej składzie wyruszył na front wojny polsko-bolszewickiej. 10 czerwca wykrył i zaatakował balon obserwacyjny Armii Czerwonej koordynujący ogień artylerii pociągu pancernego. Udało mu się go uszkodzić i pozbawić nieprzyjaciela możliwości prowadzenia obserwacji przez kilka dni[7][8].
15 października 1920 roku, w załodze z ppor. obs. Konstantym Koziełłą, wykonał ostatnie loty bojowe 10. ew polegające na nawiązaniu łączności z Grupą „Mir” płk. Stefana Dąb-Biernackiego i 1. Dywizją Piechoty Legionów, dostarczając tym jednostkom rozkazy gen. Leonarda Skierskiego[9][10]. W czasie swej służby łącznie wykonał 34 loty bojowe[5].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w Wojsku Polskim i otrzymał przydział do 2. pułku lotniczego, a następnie do 3. pl. Ostatecznie został przeniesiony do 1. pułku lotniczego w Warszawie[4].
Zaangażował się w działalność sportową, biorąc udział w imprezach o charakterze lotniczym. W 1922 roku uczestniczył w pierwszych Międzynarodowych Zawodach Lotniczych zorganizowanych przez Aeroklub Szwajcarii, na które dotarł lotem nad Alpami. Podczas tych zawodów, w załodze z Ignacym Krzyczkowskim, zajął czwarte miejsce w konkursie bombardowania[11].
W 1923 roku na samolocie Breguet 14 wziął udział w zawodach lotniczych „Lot okrężny o puchar Ministra Spraw Wojskowych” rozegranych na lotnisku mokotowskim. Pomimo bardzo ciężkich warunków atmosferycznych odniósł w nich zwycięstwo[12]. Od 21 maja 1925 roku pełnił funkcję dowódcy eskadry treningowej 1 pl[5].
W sierpniu 1928 roku sprowadził lotem do Polski samolot Fokker F.VIIB/3m zakupiony w Holandii na potrzeby 211. eskadry bombowej[13]. W lipcu 1929 roku został przeniesiony do Kierownictwa Zaopatrzenia Lotnictwa (KZL), gdzie odpowiadał za odbiór samolotów produkowanych w Państwowych Zakładach Lotniczych[14]. W październiku 1930 roku wystartował w III Krajowym Konkursie Awionetek na samolocie JS-2 bis i zajął trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej[15]. Poza lotnictwem silnikowym interesował się również szybownictwem, odwiedził m.in. szkołę szybowcową w Bezmiechowej[16]. Również w 1930 roku wystartował na samolocie PZL.5 w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych (Challenge) w Warszawie. Zajął podczas tych zawodów 33. miejsce[17]. W Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych w 1932 roku w Berlinie wystartował na samolocie PZL.19 (w załodze z sierżantem Kłosińskim[18]) i zajął 18. miejsce[19]. W 1934 roku na Międzynarodowej Wystawie Lotniczej i Przeciwgazowej w Bukareszcie prezentował samolot RWD-5. Również w 1934 roku wziął udział na samolocie PZL.26 w kolejnej edycji Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych zajmując 17. miejsce[20]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 1. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa[21]. W tym samym roku został mianowany szefem pilotażu KZL[22]. W marcu 1939 pełnił służbę w KZL na stanowisku oficera nadzoru Kierownictwa Fabrykacji Lotniczej[23].
Po wybuchu II wojny światowej przedostał się przez Rumunię do Francji. Został mianowany dowódcą eskadry treningowej w bazie Polskich Sił Powietrznych w ośrodku Bron pod Lyonem. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, wstąpił do RAF i otrzymał numer służbowy P-0247[24]. W listopadzie 1940 roku otrzymał przydział do jednostki rozprowadzającej samoloty w Takoradi. 21 grudnia 1940 roku powrócił do Wielkiej Brytanii, przeszedł przeszkolenie w pilotażu samolotów wielosilnikowych i otrzymał przydział do 271. dywizjonu RAF, gdzie wykonywał loty transportowe. Podczas jednego z takich lotów wodował przymusowo na Atlantyku, został uratowany po trzech dobach. 1 lutego 1944 roku otrzymał przydział do 24. dywizjonu RAF i w jego składzie latał do końca wojny[22].
Po zakończeniu działań wojennych nie zdecydował się na powrót do Polski i wyemigrował do Kanady. Zmarł 25 stycznia 1974 roku w Thornhill. Został pochowany na Holy Cross Catholic Cemetery w Toronto[25].
Ordery i odznaczenia
edytujZa swą służbę otrzymał odznaczenia[5][22][26]:
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 362[2],
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)[27],
- Krzyż Walecznych,
- Medal Lotniczy (czterokrotnie)[28],
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1934)[29],
- Medal Niepodległości (17 września 1932)[30],
- Polowa Odznaka Pilota nr 39,
- Krzyż Kawalerski Orderu Gwiazdy Rumunii[3],
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[3].
Przypisy
edytuj- ↑ Edmund Jungowski: Kartki z historii. „Skrzydlata Polska”. 21/1960, s. 12, 22 maja 1960. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ a b c d Jędrzejewski 2014 ↓, s. 236.
- ↑ a b c d Giedgowd (Gedgowd) Ignacy kpt. pil.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
- ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 54.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 6.
- ↑ Niestrawski 2017b ↓, s. 220.
- ↑ Niestrawski 2017b ↓, s. 269.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 115.
- ↑ Wyciosywanie sławy – od zakupowych przelotów do światowej klasy mistrzowskiego pilotażu. elity.com.pl. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
- ↑ Sławiński 1981 ↓, s. 56.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 91.
- ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 237.
- ↑ Skrzydlata Polska 1930 ↓, s. 3-15.
- ↑ Skrzydlata Polska 1930 ↓, s. 21.
- ↑ Krzyżan 1988 ↓, s. 59.
- ↑ Arct 1969 ↓, s. 28.
- ↑ Krzyżan 1988 ↓, s. 95.
- ↑ Krzyżan 1988 ↓, s. 140.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 207.
- ↑ a b c Jędrzejewski 2014 ↓, s. 238.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 504.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 194.
- ↑ Ignacy Władysław Giedgowd. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
- ↑ Niestrawski 2017a ↓, s. 243, 255.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
- ↑ Giedgowd Ignacy Władysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2020-02-12]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 339 „za zasługi na polu propagandy i rozwoju sportu lotniczego”.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 217, poz. 249 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
edytuj- Giedgowd Ignacy. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1100 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-11].
- IIl-ci Krajowy Konkurs Awionetek. „Skrzydlata Polska”. 4/1930, październik 1930. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
- Bohdan Arct: Rycerze biało-czerwonej szachownicy. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1969. OCLC 233413284.
- Kazimierz Sławiński: Lotnisko Mokotowskie w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1981. ISBN 83-206-0147-9. OCLC 830211297.
- Marian Krzyżan, Międzynarodowe turnieje lotnicze 1929–1934, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988, ISBN 83-206-0637-3, OCLC 69292164.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
- Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.