Język antylski
język kreolski na bazie francuskiego
Ten artykuł od 2022-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Język antylski (fr. créole antillais) – język kreolski na bazie francuskiego, używany przede wszystkim na wyspach Małych Antyli. Język każdej wyspy ma własne charakterystyczne cechy, jednak zasadniczo wyróżnia się dwie główne odmiany: dialekt Martyniki i Gwadelupy oraz dialekt Saint Lucia i Dominiki, klasyfikowane przez Ethnologue jako odrębne języki[1][2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 1,2 miliona (2001) | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
|
kreolski na bazie francuskiego | |||
| Kody języka | |||
| IETF | cpf-029 | ||
| Glottolog | less1242 | ||
| Dialekty | |||
ISO 639-3: acf – dialekt Saint Lucia i DominikiISO 639-3: gcf – dialekt Martyniki i GwadelupyISO 639-3: scf – dialekt w Panamie
| |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Gramatyka
edytujZaimki osobowe
edytuj| Kreolski | Francuski | Warianty oboczne |
|---|---|---|
| an, mwen | je, moi | |
| i | il, elle, lui | |
| zòt | vous | zò |
Zaimki dzierżawcze i zależne
edytujZaimki dzierżawcze stoją po rzeczowniku, poprzedzone przyimkiem a.
| Kreolski | Francuski | Przykłady |
|---|---|---|
| mwen | me, moi | Ban mwen biten an mwen, (donne moi mes affaires). |
| i | le, la, lui | Ba'y biten a'y, (donne-lui ses affaires.) |
| zòt | vous | Zòt vlé an ba zòt biten a zòt? (vous voulez que je vous donne tes affaires?) |
Rodzajniki i zaimki wskazujące
edytuj- rodzajnik nieokreślony On flè: une fleur.
- rodzajnik określony Flè-la: la fleur.
- zaimek wskazujący w liczbie pojedynczej Flè-lasa: cette fleur.
- zaimek wskazujący w liczbie mnogiej Sé flè-lasa
Czasowniki
edytujCzasowniki w tym języku są nieodmienne, zaś czasy gramatyczne określane są za pomocą partykuł poprzedzających czasownik:
- ka wyraża czynność teraźniejszą (angielskie be + -ing).
- ké wyraża czynność przyszłą
- té oraz ø wyraża czynność przyszłą
- ja (francuskie déjà „już”) i przeczenie po ko (pas encore „jeszcze nie”)
| Kreolski | Znaczenie | Przykład angielski | Przeczenie | Przykłady |
|---|---|---|---|---|
| ka | teraźniejszość | be -ing | pa ka, pa'a | Ou ka pati? Awa. (Tu pars? non.) "ka" może wyrażać także czynność powtarzającą się. "An ka travay lizin touléjou", ("Je travaille à l'usine tous les jours".) Codziennie pracuję w fabryce |
| kay (= ka + czasownik "ay" | bliska przyszłość | be going to | pa kay | An kay manjé talè. (Je vais bientôt manger.) Zaraz będę jadł |
| té | umieszcza czynność w przeszłości | pa té | Si'w té di mwen sa, (Si tu me l'avais dit.) Gdybyś mi to był powiedział | |
| sòti | bliska przeszłość | I have just -ed | Michel sòti rivé. (Michel vient juste d'arriver.) Natomiast " I sòti sòti" znaczy " Il vient juste de sortir". Właśnie wyszedł |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Guadeloupean French Creole, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2010-03-20] (ang.).
- ↑ Lesser Antillean French Creole, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2010-03-20] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- Sylviane Telchid, Hector Poullet, Le Créole guadeloupéen de poche, Assimil, 2010, ISBN 978-2-7005-0457-6 (fr.).
Linki zewnętrzne
edytuj
- Wprowadzenie do języka kreolskiego Saint Lucia. kweyol.wikispaces.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-10)]. (ang.).
- Prezentacja języka kreolskiego Dominiki (ang.)
- Mapka: Języki Małych Antyli. tlfq.ulaval.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-18)].
- Słownik francusko-kreolski (odmiana z Martyniki i Gwadelupy). ordesiles.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-13)].
- Podstawowe zwroty