Kąty Bystrzyckie
Kąty Bystrzyckie (niem. Winkeldorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lądek-Zdrój, w dolinie wśród pasma Krowiarek.
| wieś | |
 Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
490-610[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
62[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-540[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853139 |
Położenie na mapie gminy Lądek-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°18′48″N 16°50′07″E/50,313333 16,835278[1]
| |
Położenie
edytujKąty Bystrzyckie to mała wieś leżąca we wschodniej części Krowiarek, na wysokości około 490–610 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
edytujWieś, wzmiankowana pod nazwą Winkeldorf, pojawia się po raz pierwszy w dokumencie króla Jana Luksemburskiego z roku 1346[5] jako należąca do feudalnego "państwa" karpieńskiego z siedzibą na zamku Karpień[6]. Była to wtedy duża osada z własnym kościołem i parafią. W roku 1417 było tu wolne sędziostwo[5], należące w roku 1474 do rodziny Gottwald[6]. Na przełomie XV i XVI wieku w okolicy funkcjonowała kopalnia, w której eksploatowano złoża rudy żelaza[5], przetapianej w prymitywnych kuźnicach w położonym 2,5 km na zachód Strachocinie (stąd wzięła się nazwa Kuźnicze Góry na określenie pasemka wzniesień rozdzielającego te dwie miejscowości)[6]. Po wybuchu wojny trzydziestoletniej we wsi, w której mieszkali w większości protestanci, wybuchły rozruchy związane z przymusowym wprowadzeniem katolicyzmu[5]. Zamieszki te zostały krwawo stłumione przez armię cesarską[5]. W XVI i XVII wieku Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią liczącą od 11 do 21 kmieci[7]. W drugiej połowie XVII wieku i w pierwszej połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie[5]. Przed rokiem 1789 utworzono tu szkołę katolicką[7]. Do połowy XIX wieku wieś podzielona była na dwie części: większą, położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą, oraz mniejszą, położoną u wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift[8]). W drugiej połowie XIX wieku obie części zostały scalone[7]. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 roku[7].
Kultura i edukacja
edytujOd 1997 roku we wsi działa Mała Akademia Sztuki „Kąty Siedem i Pół”, założona przez malarkę Ewę Konikowską[5]. Jest to prywatna szkoła artystyczna dla dzieci, stawiająca sobie za cel uwrażliwienie młodych mieszkańców okolic na piękno i wartości kulturowe ziemi kłodzkiej[5].
Od 2003 roku w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych rozpoczął działalność skansen „Gottwaldówka”, w którym wyeksponowano kolekcję dawnych koronek, oraz grafiki niemieckiego malarza Ericha Fuchsa przedstawiające kulturę ludową i rzemiosło Sudetów[9].
W Kątach Bystrzyckich prowadzi też działalność „Kuźnia Alchemiczna”[10]. Placówka zajmuje się działalnością edukacyjną i wystawienniczą z zakresu geologii, organizuje warsztaty (nauka płukania złota i samodzielnego poszukiwania minerałów)[10]. Można tam też kupić okazy minerałów obrabiane we własnej szlifierni[10].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[11]:
- kościół filialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z 1541 roku, przebudowany w XVIII wieku[2].
Szlaki turystyczne
edytuj
Przez Kąty Bystrzyckie przechodzi czerwony Główny Szlak Sudecki z Lądka Zdroju na Przełęcz Puchaczówkę[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 52108
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 136-138. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 452 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 342. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ a b c Witold Papierniak. Gotyckie freski w Kątach Bystrzyckich. „Sudety. Przyroda, kultura, historia”. 1/180, s. 8-10, lipiec-sierpień 2023. Oficyna Wydawnicza ATUT. ISSN 1641-8603. (pol.).
- ↑ a b c d Kąty Bystrzyckie. 06.08.2007. [dostęp 2018-03-10].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 56.
- ↑ Monika Słonecka: Skansen Gotwaldówka. 05.07.2006. [dostęp 2018-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-11)].
- ↑ a b c Kuźnia Alchemiczna. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 73. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 marca 2017)].
Bibliografia
edytuj- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.