Nadwrażliwość

Nadwrażliwość – nieprawidłowa reakcja uczulonego wcześniej organizmu na powtórne zetknięcie z antygenem. W jej wyniku może dochodzić do bardzo silnej odpowiedzi, zarówno typu komórkowego, jak i humoralnego, a w krańcowych wypadkach nawet do niszczenia własnych komórek.

Wyróżnia się 4 typy reakcji nadwrażliwości według Coombsa:

Typ I (anafilaktyczny)

Podłożem patologicznym są reakcje wiązania antygenów z przeciwciałami klasy IgE i następująca degranulacja komórek tucznych.

Typ II (cytotoksyczny)

Zależny jest przede wszystkim od przeciwciał klasy IgM i IgG. Uszkodzenie tkanek jest wynikiem zabijania komórek obcych lub komórek posiadających na powierzchni nowe antygeny (np. po przebyciu infekcji bakteryjnej lub wirusowej fragmenty struktur tych drobnoustrojów pozostają w organizmie, są następnie opsonizowane, co może prowadzić do uszkodzenia narządów).

Wyróżniamy następujące mechanizmy uszkadzania tkanek:

• Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał – ADCC
• Działanie dopełniacza poprzez utworzenie kompleksu atakującego błonę
• Prawdopodobnie na nadwrażliwość typu II ma też wpływ cytotoksyczność limfocytów Tc, komórek NK i makrofagów

Przykłady nadwrażliwości typu II:

• reakcja poprzetoczeniowa
• anemia hemolityczna z dodatnim odczynem Coombsa
• lekopochodne cytopenie
• choroba hemolityczna noworodków
• przewlekła pokrzywka

Typ III (kompleksów immunologicznych)

Jest to reakcja z udziałem kompleksów immunologicznych antygen-przeciwciało. Uczestniczą tu głównie IgA, ale też IgG i IgM

• choroba posurowicza
• reakcja Arthusa
• reumatoidalne zapalenie stawów
• toczeń rumieniowaty układowy
• paciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek
• guzkowe zapalenie tętnic
• zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych: płuco farmera, płuco hodowcy pieczarek, płuco hodowcy gołębi
• przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek w przebiegu tocznia rumieniowatego

Typ IV (komórkowy)

Występuje tu przewaga reakcji komórkowej z udziałem limfocytów T

• nadwrażliwość kontaktowa
  • wyprysk kontaktowy alergiczny
  • wyprysk kontaktowy niealergiczny
• nadwrażliwość ziarniniakowa – w nacieku komórkowym występują bardzo charakterystyczne komórki nabłonkowate (makrofagi aktywowane w warunkach przewlekłej stymulacji cytokinami) i komórki olbrzymie (komórki nabłonkowate połączone w wielojądrowe komórki typu Langhansa lub komórki olbrzymie typu dookoła ciała obcego):
  • trąd (postać tuberkuloidowa)
  • gruźlica
  • sarkoidoza
  • choroba Leśniowskiego-Crohna
• odczyn tuberkulinowy
• przewlekłe odrzucanie przeszczepu allogenicznego
• reakcja odrzucania gospodarza

Cecha wspólna: długotrwale utrzymujący się patogen, czyli długotrwały bodziec antygenowy.

Typ V

Jest to dodatkowy typ nadwrażliwości, który jest czasem (często w Wielkiej Brytanii), stosowany jako rozróżnienie od typu II.

Cechą charakterystyczną typu V jest fakt, że przeciwciała zamiast wiązać się do składników powierzchniowych komórki, rozpoznają i wiążą się z receptorami na jej powierzchni, co albo zapobiega przenoszeniu ligandu na receptor lub naśladuje ten ligand, zaburzając w ten sposób sygnalizację komórki.

Kliniczne przykłady:

• Choroba Gravesa-Basedowa
• Miastenia

Zobacz też

• nadwrażliwość zębiny
• nietolerancja pokarmowa

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.