Norka europejska

Norka europejska
	Mustela lutreola
	(Linnaeus, 1761)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Rodzina	łasicowate
Podrodzina	łasice
Rodzaj	łasica
Gatunek	norka europejska
Podgatunki
	M. l. biedermanni Matschie, 1912; M. l. binominata Ellerman & Morrison-Scott, 1951; M. l. cylipena Matschie, 1912; M. l. lutreola (Linnaeus, 1761); M. l. novikovi Ellerman & Morrison-Scott, 1951; M. l. transsylvanica Éhik, 1932; M. l. turovi Kuznetsov & Novikov, 1939;
	M. l. biedermanni Matschie, 1912; M. l. binominata Ellerman & Morrison-Scott, 1951; M. l. cylipena Matschie, 1912; M. l. lutreola (Linnaeus, 1761); M. l. novikovi Ellerman & Morrison-Scott, 1951; M. l. transsylvanica Éhik, 1932; M. l. turovi Kuznetsov & Novikov, 1939;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Zasięg występowania
	; zasięg obecny zasięg historyczny
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Norka europejska (Mustela lutreola) – gatunek ssaka z rodziny łasicowatych, dawniej spotykany w całej Europie. Poluje na małe ssaki, płazy, bezkręgowce i ptaki. Norka europejska została wytępiona w większej części Europy jeszcze przed sprowadzeniem wizona amerykańskiego, większego oraz sprawniejszego od niej drapieżnika. W Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (z 2001 r.) gatunek ma status zanikłego na terenie Polski.

Występowanie i biotop

Nieliczne osobniki żyją w pewnych regionach Hiszpanii, Francji, Rumunii. Na terenie Polski gatunek ten wyginął na początku XX wieku (ostatnio widziano norkę europejską na Warmii w 1926 r.). W Rosji norki europejskie nie przekraczają na wschód granicy Uralu. Obecnie nieliczne osobniki żyją jeszcze w innych krajach starego kontynentu. Norki europejskie żyją nad zarośniętymi zbiornikami wodnymi; w górach można je spotkać nawet na wysokości 1500 m.

Charakterystyka

Na fińskim znaczku

Wygląd: Budową ciała norka europejska przypomina tchórza zwyczajnego, jest jednak od niego mniejsza. Jej szyja ma prawie taką samą szerokość jak głowa. Norka europejska ma układ zębów 3131/3132. Samica ma zwykle 4 pary sutków i waży ok. 0,6 kg. Samiec osiąga masę 0,9 kg. Norki amerykańskie są zwykle cięższe i mogą ważyć nawet do 1,5 kg. Długie ciało norki europejskiej pokrywa połyskujące, ciemnobrązowe lub czarne futro, z białą łatką na szyi. Od norki amerykańskiej różni się budową nóg, które są dłuższe i bardziej nadają się do chodzenia niż pływania. Większość norek ma białe łatki na pyszczku, które są charakterystyczne dla każdego osobnika. Norki europejskie częściej niż amerykańskie mają białe łatki od górnej strony pyszczka.

Tryb życia: Poluje na małe ssaki, żaby, raki, ryby, owady oraz ptactwo (także drób). Norki europejskie żyją zwykle samotnie.

Rozród: Gody mają zwykle miejsce zimą. Ciąża norek europejskich trwa około 45 dni, a miot liczy 2–7 młodych. Norka osiąga dojrzałość płciową po 9 miesiącach.

Podgatunki

Wyróżnia się siedem podgatunków norki europejskiej^[3]:

M. lutreola biedermanni
M. lutreola binominata
M. lutreola cylipena
M. lutreola lutreola
M. lutreola novikovi
M. lutreola transsylvanica
M. lutreola turovi

Ochrona

W Polsce jest chroniona prawnie. Obowiązuje też zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia norki europejskiej^[4]^[5].

Norka europejska a wizon amerykański w Polsce

Według publikacji reklamowej Polskiego Związku Hodowców i Producentów Zwierząt Futerkowych norka europejska wyginęła w Polsce na początku XX w. W ten sposób wprowadzony kilkadziesiąt lat później do hodowli wizon amerykański (zwany też norką amerykańską) w żaden sposób nie mógł zagrozić norce europejskiej. Hodowcy wizonów twierdzą, że pochodzące z wypuszczeń radzieckich z lat 50. XX w. wizony amerykańskie stanowią odrębną od hodowlanej populację (różnią się wielkością i umaszczeniem), a z kolei pochodzące z terenów byłego ZSRR wizony przywędrowały do Polski, zajmując pustą niszę ekologiczną po norce europejskiej^[6].

Twierdzenia te są problematyczne nie tylko z powodu konfliktu interesów^[7], ale też z następujących przyczyn:

Status wyginięcia jest tylko księgowym zapisem starającym naśladować rzeczywistość, jednak nie jest pewnym stwierdzeniem, nawet przy metodach badawczych stosowanych ponad 100 lat później^[8]^[9]. Tym bardziej tak precyzyjne ustalenie daty wyginięcia nie jest możliwe i nawet przy monitorowanych w tych latach zwierzętach założenia dat są szerokimi zakresami^[10]^[9].
Wprowadzenie nowego gatunku, nawet jeśli gatunek zastępowany jest rzeczywiście wymarły, ma wpływ na proces reintrodukcji^[11]. Taki proces wymaga usunięcia lub zmniejszenia liczebności gatunku konkurencyjnego^[12]^[11].
Pojęcie niszy ekologicznej dotyczy danego gatunku lub grup; wprowadzenie nowego gatunku powoduje utworzenie nowej niszy, stąd nie można stwierdzić, że wizon amerykański zajął niszę norki europejskiej^[13], szczególnie wobec dowodów na inną niszę wizonów^[14].

Zobacz też

Przypisy

↑ Mustela lutreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ T.T. Maran T.T. i inni, Mustela lutreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Mustela lutreola. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 14 września 2009]
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..
↑ Andrzej Gugołek: Zwierzęta futerkowe mięsożerne - ważnym ogniwem polskiego rolnictwa. s.17-19.
↑ Hodowle norek to zagrożenie dla przyrody [RAPORT] [online], oko.press [dostęp 2021-11-23] .
↑ The IUCN Red List of Threatened Species [online], IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-11-23] .
↑ ^a ^b JasonJ. Baumsteiger JasonJ., Peter B.P.B. Moyle Peter B.P.B., Assessing Extinction, „BioScience”, 67 (4), 2017, s. 357–366, DOI: 10.1093/biosci/bix001, ISSN 0006-3568 [dostęp 2021-11-23] .
↑ Parnassius apollo - Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce [online], www.iop.krakow.pl [dostęp 2021-11-23] .
↑ ^a ^b F.F. Sarrazin F.F., R.R. Barbault R.R., Reintroduction: challenges and lessons for basic ecology, „Trends in Ecology & Evolution”, 11 (11), 1996, s. 474–478, DOI: 10.1016/0169-5347(96)20092-8, ISSN 0169-5347, PMID: 21237930 [dostęp 2021-11-23] .
↑ r, Reintroduction of locally extinct mammals [online], NSW Environment, Energy and Science [dostęp 2021-11-23] (ang.).
↑ ErkoE. Stackebrandt ErkoE., Bacterial Biodiversity, Elsevier, 2001, s. 325–337, DOI: 10.1016/B0-12-226865-2/00023-7 [dostęp 2021-11-23] (ang.).
↑ MikaelM. Nordström MikaelM. i inni, Effects of feral mink removal on seabirds, waders and passerines on small islands in the Baltic Sea, „Biological Conservation”, 109 (3), 2003, s. 359–368, DOI: 10.1016/S0006-3207(02)00162-3, ISSN 0006-3207 [dostęp 2021-11-23] (ang.).

[itis-1] Mustela lutreola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] T.T. Maran T.T. i inni, Mustela lutreola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).

[3] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Mustela lutreola. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 14 września 2009]

[4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348)

[rozp2016-5] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..

[6] Andrzej Gugołek: Zwierzęta futerkowe mięsożerne - ważnym ogniwem polskiego rolnictwa. s.17-19.

[7] Hodowle norek to zagrożenie dla przyrody [RAPORT] [online], oko.press [dostęp 2021-11-23] .

[8] The IUCN Red List of Threatened Species [online], IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-11-23] .

[:0-9] JasonJ. Baumsteiger JasonJ., Peter B.P.B. Moyle Peter B.P.B., Assessing Extinction, „BioScience”, 67 (4), 2017, s. 357–366, DOI: 10.1093/biosci/bix001, ISSN 0006-3568 [dostęp 2021-11-23] .

[10] Parnassius apollo - Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce [online], www.iop.krakow.pl [dostęp 2021-11-23] .

[:1-11] F.F. Sarrazin F.F., R.R. Barbault R.R., Reintroduction: challenges and lessons for basic ecology, „Trends in Ecology & Evolution”, 11 (11), 1996, s. 474–478, DOI: 10.1016/0169-5347(96)20092-8, ISSN 0169-5347, PMID: 21237930 [dostęp 2021-11-23] .

[12] r, Reintroduction of locally extinct mammals [online], NSW Environment, Energy and Science [dostęp 2021-11-23] (ang.).

[13] ErkoE. Stackebrandt ErkoE., Bacterial Biodiversity, Elsevier, 2001, s. 325–337, DOI: 10.1016/B0-12-226865-2/00023-7 [dostęp 2021-11-23] (ang.).

[14] MikaelM. Nordström MikaelM. i inni, Effects of feral mink removal on seabirds, waders and passerines on small islands in the Baltic Sea, „Biological Conservation”, 109 (3), 2003, s. 359–368, DOI: 10.1016/S0006-3207(02)00162-3, ISSN 0006-3207 [dostęp 2021-11-23] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]