Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Wikipedia

Pjongjang

stolica KRLD (Korei Północnej)

Pjongjang[3] (dawny polski egzonim: Phenian, kor. 평양, P'yǒngyang, hancha: 平壤) – stolica i największe miasto Korei Północnej, położone w zachodniej części kraju, na nizinie nadmorskiej, na wysokości około 85 m n.p.m., nad rzeką Taedong-gang, około 50 km od jej ujścia do Morza Żółtego, główny ośrodek gospodarczy i naukowo-kulturowy kraju.

Pjongjang
평양
miasto główne (직할시)
Ilustracja
Państwo

 Korea Północna

Prowincja

Pjongjang (miasto na prawach prowincji)

Data założenia

1122r. p.n.e

Zarządzający

Kim Su-gil [1]

Powierzchnia

2653 km²

Wysokość

29 m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


3 157 538[2]
1227,06 os./km²

Tablice rejestracyjne

평양시 (평양, Pyongyang City)

Podział miasta

19 dzielnic (kuyŏk)
4 powiaty (kun)

Położenie na mapie Korei Północnej
Mapa konturowa Korei Północnej, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Pjongjang”
Ziemia39°01′N 125°45′E/39,016667 125,750000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Mapa
Zdjęcie satelitarne Pjongjangu (22 sierpnia 2007, satelita LandSat-5)

Miasto znajduje się w odległości około 180 kilometrów od Koreańskiej Strefy Zdemilitaryzowanej, stanowiącej granicę z Koreą Południową.

Toponimia

edytuj

Nazwa Pjongjang w języku koreańskim oznacza dosłownie „równinę”. Jedną z historycznych nazw miasta jest Ryugyŏng (kor. 류경; hancha: 柳京), czyli „Wierzbowa stolica”, nawiązująca do rosnących niegdyś w okolicach licznych lasów wierzbowych[4] (nawet dzisiaj w mieście można spotkać mnóstwo wierzb). Istnieje wiele obiektów mających w nazwie wyraz „Ryugyŏng”, z których najbardziej znanym jest hotel Ryugyŏng. Inne historyczne nazwy miasta to Kisong, Hwangsong, Rakrang, Sŏgyong, Sodo, Hogyong, Changan i Heijō (podczas japońskich rządów w Korei). Na początku XX wieku Pjongjang znany był misjonarzom jako „Jerozolima Wschodu”, z powodu swojego statusu ośrodka chrześcijaństwa, głównie protestantyzmu[5][6].

Po śmierci Kim Ir Sena w 1994 niektórzy członkowie partii Kim Dzong Ila proponowali zmianę nazwy miasta z Pjongjangu na „Miasto Kim Ir Sena” (kor. 김일성시). Inni sugerowali, by Seul nazwać „Miastem Kim Ir Sena”, a Pjongjangowi nadać nazwę „Miasta Kim Dzong Ila”, ale żadna z tych propozycji nie została zrealizowana[7].

Polska nazwa miasta

edytuj

Polska nazwa miasta stosowana była początkowo w różnych zapisach nawiązujących do nazwy koreańskiej: Piongyang[8], Pjongjang[9], Piengjang[10], Piongjang[11]. Po II wojnie światowej wprowadzono nazwę Phenian[12] – egzonim zapożyczony z rosyjskiego Пхеньян (przyjęty w postaci Phenian na skutek błędnej transkrypcji[13]). W związku z tym, że nazwa ta była często błędnie wymawiana jako [fenian], oraz mając na uwadze istniejącą w krajach Europy Środkowej tendencję odchodzenia od nazw pochodzenia rosyjskiego dla tego miasta, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 21 listopada 2006 postanowiła przyjąć jako polski egzonim nazwę Pjongjang, zaproponowaną przez orientalistów i nawiązującą do wymowy nazwy koreańskiej oraz nazw stosowanych w Polsce przed wojną[3][14]. Tę formę stosuje obecnie Ministerstwo Spraw Zagranicznych[15] i polska ambasada w KRLD[16]. Nazwę Phenian orientaliści uznali za błędną[17].

Geografia

edytuj

Pjongjang położony jest w zachodniej części Korei Północnej nad rzeką Taedong-gang, około 50 km od jej ujścia do Morza Żółtego (a ściślej Zatoki Zachodniokoreańskiej)[18]. Miasto leży na równinie ograniczonej od północnego wschodu wzgórzami, gdzie wydobywany jest węgiel i złoto[19].

Klimat

edytuj

Miasto znajduje się w strefie wilgotnego klimatu kontynentalnego (dwa według klasyfikacji klimatów Köppena) z relatywnie ciepłym latem i mroźną zimą oraz dobrze wyodrębnionymi czterema porami roku[20].

Średnia temperatura i opady dla Pjongjang
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] -2.2 1.0 7.6 16.4 22.6 26.7 28.9 29.2 24.8 18.5 9.2 0.5 15,3
Średnie temperatury w nocy [°C] -12.8 -9.6 -3.1 3.8 10.1 15.6 20.4 20.5 13.9 6.3 -1.1 -9.1 4,6
Opady [mm] 13 13 28 59 56 105 308 262 111 44 38 17 1054
Źródło: wetterkontor.de[21] 27 lipca 2018

Podział administracyjny

edytuj

Pjongjang podzielony jest na 18 dzielnic („Kuyŏk”; kor. 구역) i 4 powiaty („Kun”; kor. 군).[22]

  • Chung-guyŏk (중구역; 中區域)
  • P'yŏngch'ŏn-guyŏk (평천구역; 平川區域)
  • Pot'onggang-guyŏk (보통강구역; 普通江區域)
  • Moranbong-guyŏk (모란봉구역; 牡丹峰區域)
  • Sŏsŏng-guyŏk (서성구역; 西城區域)
  • Sŏn'gyo-guyŏk (선교구역; 船橋區域)
  • Tongdaewŏn-guyŏk (동대원구역; 東大院區域)
  • Taedonggang-guyŏk (대동강구역; 大同江區域)
  • Sadong-guyŏk (사동구역; 寺洞區域)
  • Taesŏng-guyŏk (대성구역; 大城區域)
  • Man'gyŏngdae-guyŏk (만경대구역; 萬景臺區域)
  • Hyŏngjesan-guyŏk (형제산구역; 兄弟山區域)
  • Ryongsŏng-guyŏk (룡성구역; 龍城區域)
  • Samsŏk-guyŏk (삼석구역; 三石區域)
  • Ryŏkp'o-guyŏk (력포구역; 力浦區域)
  • Rangnang-guyŏk (락랑구역; 樂浪區域)
  • Sun'an-guyŏk (순안구역; 順安區域)
  • Ŭnjŏng-guyŏk (은정구역; 恩情區域)
  • Chunghwa-gun (중화군; 中和郡)
  • Kangnam-gun (강남군; 江南郡)
  • Kangdong-gun (강동군; 江東郡)
  • Sang'wŏn-gun (상원군; 祥原郡)

Historia

edytuj
 
Hotel Ryugyŏng
 
Wieża Idei Dżucze
 
Pałac Kŭmsusan
 
Plac Kim Ir Sena
 
Jeden z murali w Pjongjangu

Początki

edytuj

Jedno z najstarszych miast Korei[18]. Według legendy, założyciel pierwszego królestwa Korei Gojoseon – Tangun (2333 p.n.e.), ustanowił stolicę w Asadal, które według niektórych historyków leżało w miejscu, gdzie w 1222 p.n.e. założono Pjongjang[23][24]. Pierwsze wzmianki o Pjongjangu pochodzą z roku 108 p.n.e.[23], kiedy to w jego pobliżu powstała chińska komanderia Lelang[24], a samo miasto zostało ufortyfikowane[23].

Goguryeo

edytuj

W 247 roku wokół miasta wzniesiono mur obronny[24]. W 313 roku Lelang został podbity przez królestwo Goguryeo, a Chińczycy opuścili tereny Korei[24]. W IV wieku w mieście wzniesiono wiele budowli, m.in. ok. 300 roku pałac Anhak, świątynię Kwangbop sa (392) i pawilon Pubyok (393)[24]. W 427 roku Pjongjang stał się stolicą królestwa Goguryeo[24]. W 552 roku miasto ponownie umocniono[24]. W latach 598–668 Chińczycy podejmowali kilka prób inwazji Korei, z których ostatnia w roku 668 zakończyła się sukcesem i zajęciem Pjongjangu, który częściowo opustoszał[24].

W 918 roku, dynastia Koryŏ ustanowiła w Pjongjangu swoją „stolicę zachodnią”, a miasto ponownie rozkwitło[24]. W 1011 roku Pjongjang zajęli przejściowo Chińczycy, a w 1018 roku wojska Liao[24]. W 1135 roku Myo Cheong poprowadził powstanie z zamiarem założenia w Pjongjangu niepodległego państwa, które jednak zakończyło się klęską[24][19].

XVI–XVII wiek

edytuj

W latach 1592–1593 przejściowo zajęty przez Japończyków w trakcie inwazji japońskiej[18]. Od XVII wieku centrum polityczne i kulturalne północno-zachodniej Korei[18]. W roku 1627 zdobyty po raz kolejny i spalony przez Mandżurów, którzy zaatakowali ponownie w 1637 roku[24]. W 1700 roku miasto strawił wielki pożar[24]. Na początku XVIII wieku miasto zostało odbudowane[24].

XIX w. i okupacja japońska (1910–1945)

edytuj

W czasie wojny chińsko-japońskiej w latach 1894–1895 Pjongjang został poważnie zniszczony[23]. Po działaniach wojennych miasto zdziesiątkowała cholera.

Podczas okupacji japońskiej (1910–1945), miasto zostało odbudowane i stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym[23]. Zajęty w 1945 roku przez Armię Czerwoną[24][19]. W 1948 roku został proklamowany „tymczasową stolicą” Korei[24].

Wojna koreańska

edytuj

W trakcie wojny koreańskiej (1950–1953) miasto przechodziło z rąk do rąk, ostateczna interwencja Chińskich Ochotników Ludowych zadecydowała o zachowaniu Pjongjangu jako stolicy Korei Północnej. Miasto było wielokrotnie bombardowane przez wojska Stanów Zjednoczonych[23][19]. Poważne zniszczenia zabudowy w połączeniu z czynnikami politycznymi zaowocowały planem Kim Ir Sena o odbudowie Pjongjangu jako modelowego miasta socjalistycznego[24].

Odbudowa i rozwój miasta w latach 70. i 80. XX w.

edytuj

Miasto odbudowano na podstawie projektu miasta-ogrodu, z ponad 200 miejscami zieleni, drogami obsadzonymi drzewami i nadrzecznymi bulwarami[19]. W 1954 roku powstał plac Kim Ir Sena, została otwarta Galeria Sztuki Koreańskiej i stadion Moranbong[24]. W 1955 roku z lotniska w Pjongjangu wystartowały pierwsze samoloty Air Koryo[24]. W 1959 roku powstały m.in. Centralny Ogród Zoologiczny i Centralny Ogród Botaniczny[24]. W 1961 roku został odsłonięty Pomnik Ch’ŏllima[24].

W latach 70. i 80. XX w. wzniesiono nowoczesny Pjongjang – wielkie osiedla bloków mieszkalnych, monumentalne gmachy, m.in. Muzeum Rewolucji Koreańskiej czy Dom Nauki Partii, i monumentalne pomniki, w tym pomnik Kim Ir Sena[25]. W 1973 roku otwarto pierwszą linię metra – linię Ch’ŏllima, a w 1974 roku Pałac Kultury[24]. W 1982 roku oddano do użytku Wieżę Idei Dżucze[24]. Boom budowlany zakończył się pod koniec lat 80. XX w. wraz z zatrzymaniem finansowania z ZSRR[19].

Stan obecny

edytuj

Miasto Pjongjang wyróżnia modelowe śródmieście. Poza typowymi charakterystycznymi elementami propagandowymi znajdują się tam: największy łuk triumfalny na świecie, Mauzoleum Kim Ir Sena, Muzeum Rewolucji Koreańskiej, a tuż przed nim olbrzymi pomnik Kim Ir Sena, modelowy port lotniczy w Sunanie, dworzec kolejowy, Uniwersytet im. Kim Ir Sena, hotel Ryugyŏng (nieukończony hotel w kształcie piramidy), Wieża Idei Dżucze (charakterystyczny symbol ideologii KRLD). U podnóży tej 170-metrowej wieży znajduje się 30-metrowy pomnik trzech ludzi z symbolami idei Dżucze – sierpem (rolnictwo), młotem (przemysł), piórem (sfera intelektualna) – a po przeciwnej stronie znajduje się plac Kim Ir Sena, miejsce wszystkich świąt i wielkich defilad wojskowych. Tuż obok znajduje się Ludowa Biblioteka Narodowa. Nieopodal stoi pałac dzieci Man'gyŏngdae (wielki dom kultury), na sztucznej wyspie na rzece Taedong-gang widnieje imponujący stadion, na którym odbywają się masowe przedstawienia. Według władz koreańskich trybuny tego stadionu mogą pomieścić 150 tysięcy widzów. Niedaleko znajduje się Stadion im. Kim Ir Sena.

 
Panorama Pjongjangu widziana ze szczytu Wieży Idei Dżucze

Gospodarka

edytuj

Pjongjang jest głównym ośrodkiem gospodarczym kraju, z dobrze rozwiniętym przemysłem (maszynowym, środków transportu, chemicznym i petrochemicznym, włókienniczym, materiałów budowlanych, porcelanowym i spożywczym)[18].

Znajduje się tu największa w Korei przędzalnia bawełny, rafineria, do której ropa dostarczana jest z pobliskiego portu Namp’o, elektrownia cieplna i jądrowa[18]. W pobliskim Kangsŏ wydobywana jest ruda żelaza i funkcjonuje huta żelaza[18].

Transport

edytuj

Stanowi węzeł komunikacyjny z połączeniami kolejowymi i drogowymi z Chinami i Rosją[18]. Miasto ma port lotniczy Sunan i linie metra o łącznej długości 32 km[18].

Edukacja i nauka

edytuj

W Pjongjangu funkcjonuje, założona w 1952 roku, Akademia Nauk oraz kilka szkół wyższych z Uniwersytetem im. Kim Ir Sena na czele[18].

Kultura

edytuj

Pjongjang był stolicą historycznej Korei przez prawie 3000 lat[26]. Z tego okresu zachowało się wiele budowli, m.in. pozostałości pałacu Anhak i fortecy Taesong, fortecy Jangan (bramy Taedong i Pothong) oraz świątynie[26].

W 2000 roku zabytki Pjongjangu zostały wpisane na północnokoreańską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Korea Północna zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[26].

Zabytki

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Kim Yŏng-ranY., “사회주의 전면적 발전에 떨쳐나서자” 평양시 궐기대회 진행 [online], 자주시보, 6 stycznia 2022, Cytat: 최희태 평양시인민위원회 위원장 (kor.).
  2. ↑ UNData app [online], un.org [dostęp 2024-05-30].
  3. ↑ a b Protokół z 28. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 21 listopada 2006. [dostęp 2024-08-15].
  4. ↑ Roman Adrian Cybriwsky: Capital Cities around the World. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2013, s. 248.
  5. ↑ Andrei Lankov: North Korea's missionary position. [w:] Asia Times Online [on-line]. 16 marca 2005. [dostęp 2017-07-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-02)]. Cytat: By the early 1940s Pyongyang was by far the most Protestant of all major cities of Korea, with some 25–30% of its adult population being church-going Christians. In missionary circles this earned the city the nickname "Jerusalem of the East".
  6. ↑ Christian Caryl: Prayer In Pyongyang. [w:] The Daily Beast [on-line]. The Newsweek, 15 września 2007. [dostęp 2018-07-27]. Cytat: Christianity came to the peninsula in the late 19th century. Pyongyang, in fact, was once known as the 'Jerusalem of the East.'
  7. ↑ Pyongyang was to become 'Kim Il Sung City'; The followers of Kim Jong Il suggested the idea. Daily NK, 2005-02-21. [dostęp 2018-07-27].
  8. ↑ S. Orgelbranda encyklopedja powszechna, Tom 3
  9. ↑ Wielka ilustrowana encyklopedja powszechna, Tom 20, Wyd. "Gutenberga", 1937
  10. ↑ Atlas kieszonkowy. Trzaska, Evert i Michalski , Warszawa 1950
  11. ↑ Leszczycki S., Ratajski L. Polskie nazwy geograficzne ważniejszych miast liczących ponad 100 tys. mieszkańców. Biuletyn Geograficzny PTG, 1952, nr 4
  12. ↑ Lech Ratajski, Janina Szewczyk, Przemysław Zwoliński, Polskie nazewnictwo geograficzne świata, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Instytut Geografii PAN, 1959.
  13. ↑ Encyklopedia historyczna świata. T. III. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2000, s. 56. ISBN 83-85909-61-3.
  14. ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 9. Azja Wschodnia
  15. ↑ Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna. msz.gov.pl, 2009-02-27. [dostęp 2011-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-05)].
  16. ↑ Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Pjongjangu. [dostęp 2018-07-27].
  17. ↑ Halina Ogarek-Czoj, Romuald Huszcza, Gunn-Young Choi: Podręcznik języka koreańskiego cz.1, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2007, str. 31
  18. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Pjongjang, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-07-27].
  19. ↑ a b c d e f Robert Willoughby: North Korea. Bradt Travel Guides, 2014, s. 109–116, seria: Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-476-1. [dostęp 2018-07-27]. (ang.).
  20. ↑ Justin Corfield: Historical Dictionary of Pyongyang. Anthem Press, 2014, s. 225. ISBN 978-1-78308-341-1. [dostęp 2018-07-27]. (ang.).
  21. ↑ Wetterkontor.de: Das Klima in Pyongyang (Pjöngjang). [dostęp 2018-07-27]. (niem.).
  22. ↑ Pyongyang now more than one-third smaller [online], teakdoor.com [dostęp 2021-01-26].
  23. ↑ a b c d e f P’yŏngyang, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-07-27] (ang.).
  24. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Justin Corfield: Historical Dictionary of Pyongyang. Anthem Press, 2014, s. xv–xxiii. ISBN 978-1-78308-341-1. [dostęp 2018-07-27]. (ang.).
  25. ↑ Andrei Lankov: The Real North Korea: Life and Politics in the Failed Stalinist Utopia. Oxford University Press, 2013. ISBN 978-0-19-997584-6. [dostęp 2018-07-27]. (ang.).
  26. ↑ a b c UNESCO: Historical Relics in Pyongyang. [dostęp 2018-07-22]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pjongjang&oldid=75179386”