być

pozostałe formy
czas przyszły	m	będę	będziesz	będzie	będziemy	będziecie	będą
	ż	będę	będziesz	będzie	będziemy	będziecie	będą
	n	będę	będziesz	będzie	będziemy	będziecie	będą
forma bezosobowa czasu przeszłego		byto
tryb przypuszczający	m	byłbym	byłbyś	byłby	bylibyśmy	bylibyście	byliby
	ż	byłabym	byłabyś	byłaby	byłybyśmy	byłybyście	byłyby
	n	byłobym	byłobyś	byłoby	byłybyśmy	byłybyście	byłyby
imiesłów przymiotnikowy czynny	m	będący, niebędący
	ż	będąca, niebędąca			będące, niebędące
	n	będące, niebędące			będące, niebędące
imiesłów przysłówkowy współczesny		będąc, nie będąc
rzeczownik odczasownikowy		bycie, niebycie

przykłady:: (1.1) Jutro będzie piątek.; (1.1) Od roku jestem na diecie.; (1.1) Obiad zaraz będzie gotowy.; (1.2) Cześć, kochanie! Już jestem w domu!; (1.2) Gdzie jest klucz od bramy?; (1.2) Byłem kiedyś w Chinach.; (1.3) Karol jest bardzo wysoki.; (1.4) Czy to pan jest sprzedawcą?; (1.5) Byłeś wczoraj na spotkaniu z tym reżyserem?; (1.6) Jerzy nigdy nie był w wojsku.; (2.1) Telewizor jest zepsuty.; (2.2) Jutro będę jechał do Warszawy; mam nadzieję, że dojadę.; (2.4) Jerzy kupił był już samochód, kiedy odkrył, że ma on niesprawny alternator.

składnia:: (1.1) być + rzecz. w M.; przeczenie w czasie teraźniejszym: nie ma; (1.2) być + okolicznik; przeczenie w czasie teraźniejszym: nie ma; (1.3) być + przym./ims. w M.; (1.4) być + rzecz. w N.; (2.1) być + imiesłów przymiotnikowy; (2.2) być w czasie przyszłym + czas. w czasie przeszłym, być w czasie przyszłym + bezokolicznik; (2.4) być w czasie przeszłym + czas. w czasie przeszłym

kolokacje:: (1.2) być nad / pod / przed / za / …; (1.3) być do niczego; (1.4) być żołnierzem / lekarzem / modelarzem / miłośnikiem kina /…; (1.5) być na egzaminie / spotkaniu / weselu / …; (1.6) być w wojsku / harcerstwie / …

synonimy:: (1.1) istnieć; (1.2) znajdować się

antonimy:: (1.2) nie ma

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:: (1.1) rzecz. byt; (1.2) czas. pobyć

związki frazeologiczne:: być ą i ę • to jest (tj.) • taka jest prawda • być na czasie • być na wylocie • być w opłakanym stanie • być w domu • być na nogach

etymologia:: Od XIV wieku; ogsłow. (por. czes. být, ros. быть, ukr. бути, słc. biti) z prasł. *byti z praindoeur. *bʰū-, *bʰeu-, *bʰeue- znaczącego pierwotnie 'rosnąć, dojrzewać', a potem 'stawać się, być'. Z tego samego praindoeur. rdzenia pochodzą litew. būti 'być', łot. būt 'być', st.ind. भवति bhávati, 'stawać się, zdarzać', łac. fui 'byłem' i futurus 'przyszły'.^[1]

uwagi:

Forma wielokrotna dla czynności powtarzalnych: bywać

(1) Częstym błędem osób uczących się polskiego jest stosowanie przymiotnika w narzędniku po być. Narzędnik stosuje się (nie w każdej sytuacji!) do rzeczownika lub przymiotnika z rzeczownikiem, ale nie do samego przymiotnika ani nie do imiesłowu przymiotnikowego. Porównaj:

On jest mrocznym rycerzem. (narzędnik)

On jest rycerzem. (narzędnik)

ale:

On jest mroczny. (mianownik)

(1.1-2) Do zaprzeczenia w czasie teraźniejszym używa się formy nie ma; zobacz też: nie być

tłumaczenia:

albański: (1.1) jam; (1.2) jam; (1.3) jam; (1.4) jam; (1.5) jam; (1.6) jam
alemański: (1.1) sii, si, siin, sinh, ŝchi
amharski: (1.1) መሆን, ሆነ
angielski: (1.1) be; (1.2) be; (1.3) be; (1.4) be; (1.5) be; (1.6) be
arabski: (1.1) كان, وجد
baskijski: (1.1) izan; (1.2) egon, izan; (1.3) izan; (1.4) izan
białoruski: (1.1) быць
bretoński: (1.1) bezañ
bułgarski: (1.1) съм
chiński standardowy: (1.1) 还有 (háiyǒu), 是 (shì), 有 (yǒu); (1.2) 在 (zài), 有 (yǒu); (1.4) 是 (shì), 成为 (chéngwéi)
chorwacki: (1.1) biti
czeski: (1.1) být
dolnołużycki: (1.1) byś; (1.2) byś; (1.3) byś; (1.4) byś; (1.5) byś; (1.6) byś; (2.1) byś, czasem wordowaś; (2.2) byś
duński: (1.1) være
esperanto: (1.1) esti
fiński: (1.1) olla
francuski: (1.1) être
goemai: (1.2) d’yem
górnołużycki: (1.1) być
gruziński: (1.1) ყოფნა
hebrajski: (1.1) היה (1.3) ;היה (1.2) ;היה
hiszpański: (1.1) ser, estar
interlingua: (1.1) esser, ser
irlandzki: (1.1) tá
islandzki: (1.1) vera, verða; (1.2) vera, verða; (1.3) vera, verða; (1.4) vera, verða
jaćwieski: (1.1) jestem irm, było wał
japoński: (1.1) だ (da, nieformalnie), です (desu, formalnie)
jidysz: (1.1) זײַן (zajn); (1.2) זײַן (zajn); (1.3) זײַן (zajn); (1.4) זײַן (zajn); (1.5) זײַן (zajn); (1.6) זײַן (zajn); (2.1) ווערן (wern); (2.2) וועל (wel)
kabowerdeński: (1.1) sta
kabylski: (1.1) ili
kaszubski: (1.1) bëc
kataloński: (1.1) ser, estar
koreański: (1.2) 있다; (1.3) 이다
litewski: (1.2) būti
łaciński: (1.1) esse; (1.2) adesse; (1.3) esse
łotewski: (1.3) būt
nepalski: (1.1) हुनु (hunu)
niderlandzki: (1.1) zijn, przest. wezen
niemiecki: (1.1) sein; (1.2) sein, es gibt; (2.1) zależnie od sytuacji werden/sein; (2.2) werden
norweski (bokmål): (1.1) være; (1.2) være, finnes; (1.3) være; (1.4) være; (1.5) være; (1.6) være; (2.1) bli
nowogrecki: (1.1) είμαι
osetyjski: (1.1) уын
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.?) jest: , być, jest: , był, była, było, byli, były: , nie było: , , będzie: ,
połabski: (1.1) boit
portugalski: (1.1) ser; (1.2) estar
rosyjski: (1.1) быть
rumuński: (1.1) fi
słowacki: (1.1) byť
słoweński: (1.1) biti
staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) бъіти (bŭĭti)
starogrecki: (1.1) εἰμί
suahili: (1.1) wa
sycylijski: (1.1) èssiri
szwedzki: (1.1) vara
tai lue: (1.1) ᦊᦴᧈ
ukraiński: (1.1) бути
wenedyk: (1.1) szer
węgierski: (1.1) lenni
wilamowski: (1.1) zaein, zȧjn, zajn; (1.2) zaein, zȧjn, zajn
włoski: (1.1) essere

źródła:

↑ Hasło „być” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2.

być (język górnołużycki)

wymowa:: ^?/i

znaczenia:

czasownik

(1.1) być^[1]

odmiana:: (1.1) zob. Aneks:Język górnołużycki - odmiana czasownika być

przykłady:: (1.1) Jeho nan Franjo Broz běše Chorwat a jeho mać Słowjenka. → Jego ojciec Franjo Broz był Chorwatem a jego matka Słowenką^[2].

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

↑ Siegfried Michałk, Enkliza w języku łużyckim, „Poradnik Językowy” nr 7/1957, s. 306.
↑ Wikipedia.

[1] Hasło „być” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2.

[2] Siegfried Michałk, Enkliza w języku łużyckim, „Poradnik Językowy” nr 7/1957, s. 306.

[3] Wikipedia.

[1]

[1]

[2]