Aglomeracja
Aglomeracja miejska (z łac. agglomeratio – nagromadzenie) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania[1].
Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych.
W urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale.[potrzebny przypis] Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. W brzmieniu bardziej potocznym aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystywanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponują.[potrzebny przypis]
Rozwój przestrzenny i demograficzny aglomeracji nie jest warunkiem wystarczającym do przekształcenia jej w obszar metropolitalny. Podstawową cechą aglomeracji jest powiązanie obszarów zurbanizowanych, a obszaru metropolitalnego jest integracja funkcjonalna i zewnętrzne funkcje metropolitalne[2].
Typologia aglomeracji miejskich
Podział aglomeracji ze względu na charakter centrum[3]:
- aglomeracja monocentryczna (aglomeracja właściwa = sensu stricto) – z jednym dominującym ośrodkiem miejskim;
- aglomeracja policentryczna (konurbacja sensu largo) – z dwoma lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale:
- aglomeracja bicentryczna - z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- konurbacja (konurbacja sensu stricto) – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- megalopolis – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka.
Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie obszaru metropolitalnego.
Największe aglomeracje w Polsce
powyżej 1 mln ludności:
- aglomeracja warszawska
- konurbacja górnośląska
- aglomeracja krakowska
- aglomeracja gdańska
- aglomeracja łódzka
- aglomeracja wrocławska
- aglomeracja poznańska
Największe aglomeracje świata
| Nr | Miasto | Nazwa oryginalna | Państwo | Kontynent | Ludność aglomeracji[4][5][6] |
Ludność miasta[4][5][6] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tokio | 東京 (Tōkyō) |  Japonia
|
Azja | 34 600 000 | 8 700 000 |
| 2 | Meksyk | Ciudad de México |  Meksyk
|
Ameryka Północna | 27 700 000 | 8 800 000 |
| 3 | Szanghaj | 上海 (Shànghǎi) |  Chiny
|
Azja | 25 800 000 | 13 400 000 |
| 4 | Nowy Jork | New York |  Stany Zjednoczone
|
Ameryka Północna | 23 600 000 | 11 100 000 |
| 5 | Bombaj | मुंबई (Mumbaī) |  Indie
|
Azja | 22 900 000 | 12 400 000 |
| 6 | Seul | 서울 (Sŏul) |  Korea Południowa
|
Azja | 21 500 000 | 10 400 000 |
| 7 | São Paulo | São Paulo |  Brazylia
|
Ameryka Południowa | 21 300 000 | 8 300 000 |
| 8 | Karaczi | كراچى (Karaći) |  Pakistan
|
Azja | 21 100 000 | 11 200 000 |
| 9 | Dżakarta | Jakarta |  Indonezja
|
Azja | 19 800 000 | 8 500 000 |
| 10 | Delhi | नई दिल्ली (Dilli) | Indie
|
Azja | 19 500 000 | 12 200 000 |
| 11 | Los Angeles | Los Angeles | Stany Zjednoczone
|
Ameryka Północna | 18 100 000 | 3 800 000 |
| 12 | Osaka | 大阪市 (Ōsaka-shi) | Japonia
|
Azja | 17 400 000 | 2 600 000 |
| 13 | Kair | القاهرة (al-Qāhira) |  Egipt
|
Afryka | 16 800 000 | 6 700 000 |
| 14 | Pekin | 北京 (Běijīng) | Chiny
|
Azja | 16 700 000 | 10 100 000 |
| 15 | Manila | Maynila |  Filipiny
|
Azja | 16 300 000 | 1 600 000 |
| 16 | Kalkuta | কলকাতা (Kolkata) | Indie
|
Azja | 16 100 000 | 5 000 000 |
| 17 | Dhaka | ধাক (Dhākā) |  Bangladesz
|
Azja | 15 900 000 | 6 700 000 |
| 18 | Stambuł | İstanbul |  Turcja
|
Azja/Europa | 15 300 000 | 11 300 000 |
| 19 | Moskwa | Mocква |  Rosja
|
Europa | 15 000 000 | 10 400 000 |
| 20 | Lagos | Lagos |  Nigeria
|
Afryka | 14 900 000 | 7 900 000 |
| 21 | Buenos Aires | Buenos Aires |  Argentyna
|
Ameryka Południowa | 14 700 000 | 7 500 000 |
| 22 | Londyn | London |  Wielka Brytania
|
Europa | 13 700 000 | 8 100 000 |
| 23 | Rio de Janeiro | Rio de Janeiro | Brazylia
|
Ameryka Południowa | 12 400 000 | 6 000 000 |
| 24 | Teheran | تهران (Tehrān) |  Iran
|
Azja | 12 200 000 | 7 100 000 |
| 25 | Paryż | Paris |  Francja
|
Europa | 12 000 000 | 2 200 000 |
| ... | ||||||
| 209 | Katowice | Katowice |  Polska
|
Europa | 2 375 000 | 302 000 |
| 217 | Warszawa | Warszawa | Polska
|
Europa | 2 275 000 | 1 700 000 |
Zobacz też
- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 16. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 14, 15. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ Tadeusz B. Hadaś, Typologia aglomeracji miejskich. Zarys problematyki. Instytut Tarnogórski i Muzeum, Tarnowskie Góry 2015 (w przygotowaniu).
- ↑ a b World Gazeetter: Largest agglomerations of the world. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-28)]. (ang.).
- ↑ a b City Population: The Principal Aglomerations of the World. (ang.).
- ↑ a b World Atlas: Largest Cities of the World by metro population. (ang.).