Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Edytujesz Nawahowie

Zmiany dokonywane przez osoby niemające statusu redaktora są widoczne dla czytelników po przejrzeniu przez jednego z redaktorów.

Edytujesz stronę anonimowo. Jeżeli zapiszesz edycję, twój adres IP będzie publicznie widoczny w historii strony. Jeżeli zalogujesz się albo założysz konto, twoje edycje będą przypisywane do nazwy użytkownika. Zobacz inne zalety założenia konta. Artykuły Wikipedii edytujemy zgodnie z przyjętymi zasadami. Jeśli potrzebujesz pomocy w edytowaniu, skontaktuj się z jednym z przewodników.

Twoja edycja także może zostać zrewertowana. Sprawdź, czy na pewno chcesz wprowadzić ukazane poniżej różnice między wersjami.
Jeżeli edycja, którą rewertujesz, nie jest wandalizmem, dopisz w opisie zmian powód rewertu. Nie poprzestawaj na domyślnym opisie. Pamiętaj o 4. filarze Wikipedii.

Aktualna wersja Twój tekst
Linia 3: Linia 3:
|nazwa = Nawahowie
|nazwa = Nawahowie
|nazwa oryginalna = Naabeehó Dine'é
|nazwa oryginalna = Naabeehó Dine'é
|grafika =
|grafika = Navajo flag.svg
|opis grafiki =
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|alt grafiki =
|populacja = 399&nbsp;494 <small>(2021)</small><ref name="NT">{{Cytuj | autor = Arlyssa Becenti | tytuł = Diné enrolled population increases to 399,494 | url = https://navajotimes.com/reznews/dine-enrolled-population-increases-to-399494/ | czasopismo = Navajo Times | data = 2021-04-26 | język = en}}</ref>
|populacja = 399&nbsp;494 <small>(2021)</small><ref name="NT">{{Cytuj | autor = Arlyssa Becenti | tytuł = Diné enrolled population increases to 399,494 | url = https://navajotimes.com/reznews/dine-enrolled-population-increases-to-399494/?fbclid=IwAR1Ie3tfybQrYfThTMl4HTL8sV0SW4VaGXJgFi6p5xk2WUfmX4vXgrNWGtg | czasopismo = Navajo Times | data = 2021-04-26 | język = en}}</ref>
|miejsce zamieszkania = [[Stany Zjednoczone]] ([[Południowy Zachód (krąg kulturowy)|Południowy Zachód]])
|miejsce zamieszkania = [[Stany Zjednoczone]] ([[Południowy Zachód (krąg kulturowy)|Południowy Zachód]])
|język = [[język nawaho|nawaho]], [[język angielski|angielski]]
|język = [[język nawaho|nawaho]], [[język angielski|angielski]]
|religia = [[chrześcijaństwo]], [[pejotyzm]]
|religia = [[chrześcijaństwo]]{{•}}[[pejotyzm]]
|grupa =
|pokrewne =
|pokrewne =
|mapa = LocationNNzoo.svg
|mapa = LocationNNzoo.svg
Linia 18: Linia 17:
[[Plik:Navajo-portraits.jpg|thumb|Nawahowie]]
[[Plik:Navajo-portraits.jpg|thumb|Nawahowie]]
[[Plik:Hogan Navajo.jpg|thumb|[[hogan (budynek)|Hogan]] – chata typowa dla Indian Nawaho]]
[[Plik:Hogan Navajo.jpg|thumb|[[hogan (budynek)|Hogan]] – chata typowa dla Indian Nawaho]]
'''Nawahowie''', '''Nawaho''' ({{ang.|Navajo Nation}}, w {{w języku|nv|Naabeehó Dine'é}}<ref>Barry M. Pritzker: ''A Native American Encyclopedia'', s. 51.</ref>) – największa{{r|NT}} [[grupa etniczna]] [[Indianie Ameryki Północnej|Indian Ameryki Północnej]] w Stanach Zjednoczonych, licząca w 2021 roku 399&nbsp;494 osoby{{r|NT}}.
'''Nawahowie, Nawaho''' ({{ang.|Navajo Nation}}, w {{w języku|nv|Naabeehó Dine'é}}<ref>Barry M. Pritzker: ''A Native American Encyclopedia'', s. 51.</ref>) – największa{{r|NT}} [[grupa etniczna]] [[Indianie Ameryki Północnej|Indian Ameryki Północnej]] w Stanach Zjednoczonych, licząca w 2021 roku 399&nbsp;494 osoby{{r|NT}}.


Najwięcej z nich (około 173 tys.) zamieszkuje [[Rezerwat Indian|rezerwat]] położony na terenie stanów [[Arizona]], [[Nowy Meksyk]] oraz [[Utah]]. Rezerwat [[Navajo Nation]] ma powierzchnię ponad 70&nbsp;000 km², czyli porównywalną np. do powierzchni [[Czechy|Czech]]. ''Diné Bikéyah'', czyli [[Navajo Nation|Kraj Nawahów]] jest większy niż 10 z 50 stanów [[Stany Zjednoczone|USA]]. Siedziba władz Kraju Nawaho znajduje się w [[Window Rock]]<ref>{{cytuj stronę|url= http://www.navajonationcouncil.org/|tytuł=Navajo Nation Council|język=en|data dostępu=2014-06-11}}</ref>.
Większość z nich (około 173 tys.) zamieszkuje [[Rezerwat Indian|rezerwat]] położony na terenie stanów [[Arizona]], [[Nowy Meksyk]] oraz [[Utah]]. Rezerwat [[Navajo Nation]] ma powierzchnię ponad 70&nbsp;000 km², czyli porównywalną np. do powierzchni [[Czechy|Czech]]. ''Diné Bikéyah'', czyli [[Navajo Nation|Kraj Nawahów]] jest większy niż 10 z 50 stanów [[Stany Zjednoczone|USA]]. Siedziba władz Kraju Nawaho znajduje się w [[Window Rock]]<ref>{{cytuj stronę|url= http://www.navajonationcouncil.org/|tytuł=Navajo Nation Council|język=en|data dostępu=11-06-2014}}</ref>.


== Historia ==
== Historia ==
W 1923 roku (jeszcze przed przyznaniem wszystkim [[Tubylczy Amerykanie|tubylczym Amerykanom]] w 1924 roku obywatelstwa USA i przed uchwaleniem w 1934 roku obowiązującej do dziś ''[[Ustawa o reorganizacji Indian|ustawy o reorganizacji Indian]]''), Nawahowie powołali za zgodą [[Komisarz do spraw Indian|Komisarza do spraw Indian]] i [[Biuro do spraw Indian|Biura do spraw Indian]] władze samorządowe (radę plemienną), które odpowiadają za wszystkie sprawy na terenie rezerwatu. Było to konieczne m.in. w związku ze zmianami tradycyjnego stylu życia (opartego m.in. na chowie owiec) oraz odkryciem na pustynnych indiańskich terenach [[Południowy Zachód (krąg kulturowy)|Południowego Zachodu]] złóż [[Ropa naftowa|ropy naftowej]], [[Węgle kopalne|węgla]] i innych surowców naturalnych – za ich eksploatację Nawahowie pobierają odtąd od koncernów górniczych opłaty z tytułu dzierżawy, finansując własne inwestycje i rozwój plemienia. Od 1991 roku rząd Nawahów zachowuje [[trójpodział władzy]] i jest największym oraz najbardziej złożonym tubylczym samorządem w Stanach Zjednoczonych.
W 1923 roku (jeszcze przed przyznaniem wszystkim [[Tubylczy Amerykanie|tubylczym Amerykanom]] w 1924 roku obywatelstwa USA i przed uchwaleniem w 1934 roku obowiązującej do dziś ''[[Ustawa o reorganizacji Indian|ustawy o reorganizacji Indian]]''), Nawahowie powołali za zgodą [[Komisarz do spraw Indian|Komisarza do spraw Indian]] i [[Biuro do spraw Indian|Biura do spraw Indian]] władze samorządowe (radę plemienną), które odpowiadają za wszystkie sprawy na terenie rezerwatu. Było to konieczne m.in. w związku ze zmianami tradycyjnego stylu życia (opartego m.in. na chowie owiec) oraz odkryciem na pustynnych indiańskich terenach [[Południowy Zachód (krąg kulturowy)|Południowego Zachodu]] złóż [[Ropa naftowa|ropy naftowej]], [[Węgle kopalne|węgla]] i innych surowców naturalnych – za ich eksploatację Nawahowie pobierają odtąd od koncernów górniczych opłaty z tytułu dzierżawy, finansując własne inwestycje i rozwój plemienia. Od 1991 roku rząd Nawahów zachowuje [[trójpodział władzy]] i jest największym oraz najbardziej złożonym tubylczym samorządem w Stanach Zjednoczonych.


Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] meldunki kodowane przez [[Indiańscy szyfranci|szyfrantów]] z plemienia Nawahów (około 450<ref>[https://web.archive.org/web/20100520222727/http://blogbiszopa.blog.onet.pl/Jezyk-ktory-stal-sie-bronia,2,ID406283728,n Język, który stał się bronią] dostęp 16.05.2010.</ref>), a także Indian z kilku innych plemion, za pomocą nieznanego [[Japonia|Japończykom]] [[język nawaho|własnego języka]] pozwoliły Amerykanom na zachowanie tajności kluczowych operacji wojskowych na [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. W 1982 roku prezydent [[Ronald Reagan]] ustanowił z tego powodu 14 sierpnia Dniem Nawajskiego Szyfranta ([[Język angielski|ang.]] ''Navajo Code Talkers Day''), a w 2001 roku [[George W. Bush]] przyznał złote i srebrne ''Medale Kongresu'' grupie kilkudziesięciu tubylczych weteranów-szyfrantów (głównie Nawahów).
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] meldunki kodowane przez [[Indiańscy szyfranci|szyfrantów]] z plemienia Nawahów (około 450<ref>https://web.archive.org/web/20100520222727/http://blogbiszopa.blog.onet.pl/Jezyk-ktory-stal-sie-bronia,2,ID406283728,n dostęp 16.05.2010.</ref>) (a także Indian z kilku innych plemion) przy pomocy nieznanego [[Japonia|Japończykom]] [[język nawaho|własnego języka]] pozwoliły Amerykanom na zachowanie tajności kluczowych operacji wojskowych na [[Ocean Spokojny|Pacyfiku]]. W 1982 roku prezydent [[Ronald Reagan]] ustanowił z tego powodu 14 sierpnia Dniem Nawajskiego Szyfranta ([[Język angielski|ang.]] ''Navajo Code Talkers Day''), a w 2001 roku [[George W. Bush]] przyznał złote i srebrne ''Medale Kongresu'' grupie kilkudziesięciu tubylczych weteranów-szyfrantów (głównie Nawahów).


== Liczebność ==
== Liczebność ==
Zapisując zmiany, wyrażasz nieodwołalną zgodę na udostępnianie Twojego wkładu na licencjach CC-BY-SA 4.0 i GFDL oraz na wykorzystanie go w dowolnej formie pod warunkiem podania przynajmniej hiperłącza lub adresu URL do strony, na której powstała treść. Treść ta musi być dostępna na tych zasadach, jeśli nie jest wynikiem Twojej samodzielnej pracy. Zobacz szczegółowe informacje o warunkach korzystania.
Anuluj Pomoc w edycji  (otwiera się w nowym oknie)

Najczęstsze: Znaki i symbole: – | [] „” «» ’ ° ← → ¹ ² ³       Podpis w dyskusji: ~~~~       Przypisy i uwagi: <ref></ref>   == Przypisy == {{Przypisy}}   == Uwagi == {{Uwagi}}

Wikikod: [] [[]] {{}}   [[Kategoria:]]   [[Plik:]]   #PATRZ[[]]   <small></small>   <del></del>   <sup></sup>   <sub></sub>   <code></code>   <math></math>   <nowiki></nowiki>   <includeonly></includeonly>   <noinclude></noinclude>   <!-- -->   {{SORTUJ:}}   {{subst:}}   {{Dokumentacja}}   {{s|}}   {{Kontrola autorytatywna}}   <q></q> <blockquote></blockquote>       Ujednoznacznienia: {{Inne znaczenia}}   {{Ujednoznacznienie}}   (więcej → znaczniki, magiczne słowa, otwórz linki w nowym oknie)

Polskie diakrytyki: Ą ą Ć ć Ę ę Ł ł Ń ń Ó ó Ś ś Ź ź Ż ż

Alfabet grecki: Α α Β β Γ γ Δ δ Ε ε Ζ ζ Η η Θ θ Ι ι Κ κ Λ λ Μ μ Ν ν Ξ ξ Ο ο Π π Ρ ρ Σ ς σ Τ τ Υ υ Φ φ Χ χ Ψ ψ Ω ω

Cyrylica: А а Б б В в Г г Д д Е е Ё ё Ж ж З з И и Й й К к Л л М м Н н О о П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э Ю ю Я я ѓ є і ї ј љ њ Њ њ Ћ ћ Ґ ґ Ђ ђ Џ џ

Inne litery: Á á À à  â Ä ä Å å Ā ā Ă ă à ã Æ æ Ç ç Č č Ċ ċ Ď ď Ḍ ḍ Đ đ É é È è Ê ê Ë ë Ē ē Ə ə Ě ě Ġ ġ Ḥ ḥ Ħ ħ Í í Î î Ī ī Ĭ ĭ Ï ï Ľ ľ ḻ ḷ Ñ ñ Ň ň Ṇ ṇ ṅ ṉ Ó ó Ö ö Ő ő Õ õ Ô ô Ō ō Ǒ ǒ Œ œ Ø ø Ř ř Ṛ ṛ ṟ Š š Ş ş Ṣ ṣ Ť ť Ţ ţ Ṭ ṭ Ű ű Ú ú Ü ü Ů ů Ū ū Û û Ŭ ŭ Ý ý ẏ Ẓ ẓ Ž ž ß ð Þ þ

IPA: ʈ ɖ ɟ ɡ ɢ ʡ ʔ ɸ ʃ ʒ ɕ ʑ ʂ ʐ ʝ ɣ ʁ ʕ ʜ ʢ ɦ ɱ ɳ ɲ ŋ ɴ ʋ ɹ ɻ ɰ ʙ ʀ ɾ ɽ ɫ ɬ ɮ ɺ ɭ ʎ ʟ ɥ ʍ ɧ ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ɨ ʉ ɪ ʏ ɘ ɵ ø ɤ ɚ ɛ ɜ ɝ ɞ æ ʌ ɔ ɐ ɶ œ ɑ ɒ ʊ ɯ ʰ ʷ ʲ ˠ ˤ ⁿ ˡ ˈ ˌ ː ˑ

Symbole: – — ¡ ¿ ¤ $ ¢ £ € © ® ^ ° ′ ″ ‴ ⅛ ¼ ⅜ ⅓ ½ ⅝ ⅔ ¾ ⅞ ¹ ² ³ ⁿ ⁽ ⁾ ₍ ₎ † ‡ § ‰ • ← ↑ → ↓ ↔ ↖ ↗ ↘ ↙ ‘’ „” «» ~ | ¦ − · × ÷ ≈ ≠ ± ≡ ≅ ≃ ∼ ≤ ≥ ⩽ ⩾ √ ∂ ∇ ∏ ∫ ƒ ∈ ∋ ∨ ∧ ∀ ⇐ ⇔ ⇒ ∩ ∪ ⊄ ⊂ ⊃ ⊆ ⊇ ∃ ∴ ∅ ∞ ◊ &nbsp;

Obiekty z Wikidanych użyte na tej stronie

Szablony użyte w tym artykule:

Ta strona jest w jednej ukrytej kategorii:

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Nawahowie”