Ogólnopolskie Dyktando
Ogólnopolskie Dyktando (Ogólnopolski Konkurs Ortograficzny „Dyktando”) – najstarsza, największa i najbardziej prestiżowa impreza promująca kulturę języka polskiego, organizowana w Katowicach od 1987 roku, obecnie co 2 lata. Osoba, która napisze tekst dyktanda bezbłędnie lub popełni najmniejszą liczbę błędów ortograficznych, a także interpunkcyjnych, otrzymuje tytuł Mistrza Polskiej Ortografii. Tytuł mistrzowski można zdobyć tylko raz, w przeciwieństwie do tytułów wicemistrzowskich – zgodnie z regulaminem zwycięzcy Dyktanda nie mogą startować w kolejnych jego edycjach; ponadto od roku 1993 w Dyktandzie nie mogą brać udziału poloniści, czyli osoby z tytułem magistra filologii polskiej.
Twórcą Ogólnopolskiego Dyktanda była wieloletnia dziennikarka radiowa, następnie senator i wicemarszałek Senatu Krystyna Bochenek, zmarła tragicznie w katastrofie lotniczej w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 roku.
Historia
Pierwsze dyktanda odbywały się w studiu koncertowym Radia Katowice. Kilkakrotnie miejscem rywalizacji był katowicki Spodek. Obecnie Ogólnopolskie Dyktando organizowane jest przez Centrum Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek, pod patronatem Rady Języka Polskiego, Narodowego Centrum Kultury i Ministra Edukacji Narodowej, transmitowane przez radio i telewizję.
Autorami tekstów dyktand i jurorami w Ogólnopolskim Dyktandzie są wybitni polscy językoznawcy, tacy jak: prof. Irena Klemensiewicz-Bajerowa, prof. Danuta Jodłowska-Wesołowska, prof. Jerzy Bralczyk, prof. Bogusław Dunaj, przewodniczący Rady Języka Polskiego prof. Andrzej Markowski (autor największej liczby tekstów dyktand), prof. Jerzy Podracki, prof. Edward Polański, prof. Wiesław Przyczyna. Jury Dyktanda od pierwszej edycji przewodniczy prof. Walery Pisarek, honorowy przewodniczący Rady Języka Polskiego. Teksty dyktand opracowywane są na podstawie zasad i rozstrzygnięć zawartych w najnowszym wydaniu normatywnego PWN-owskiego słownika ortograficznego – jedynego z rekomendacją Rady Języka Polskiego. Obecnie jest nim „Wielki słownik ortograficzny PWN” 2010, wyd. III (pod red. prof. Edwarda Polańskiego).
W dotychczasowych 15 edycjach teksty dyktand napisało łącznie ponad 50 tys. osób. Dzięki swojej ogromnej popularności impreza stała się wzorem dla wielu podobnych konkursów ortograficznych, organizowanych w różnych miejscowościach Polski (m.in. w Rumi, Jastrzębiu-Zdroju, Inowrocławiu, Radomiu, Głogowie, Świnoujściu) przez urzędy miasta, ośrodki kultury lub szkoły. Zagraniczne edycje Dyktanda odbywały się ponadto we Francji, Austrii, Szwecji, na Białorusi, Litwie i Łotwie.
W 1997 roku w jubileuszowym dyktandzie z okazji 20-lecia imprezy mogli wziąć udział jedynie dwudziestolatkowie – osoby między 20. a 29. rokiem życia. W roku 2006 obchody Roku Języka Polskiego zainaugurowało w Senacie RP dyktando dla parlamentarzystów; w tym samym roku w Katowicach odbyło się z kolei dyktando dla dzieci. Od 2007 roku w ramach Ogólnopolskiego Dyktanda organizowane jest także Gadu-Dyktando – jego uczestnicy piszą tekst dyktanda za pośrednictwem komunikatora Gadu-Gadu.
Nagrody
Oprócz prestiżowego tytułu Mistrza Polskiej Ortografii, laureaci Ogólnopolskiego Dyktanda otrzymują nagrody rzeczowe lub pieniężne. Pierwszymi nagrodami w przeszło dwudziestoletniej historii konkursu były książki, zwycięzcom kolejnych edycji dyktanda wręczano kluczyki do samochodów lub czeki o wartości kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Laureaci
Zdobywcy tytułów Mistrza Polskiej Ortografii, Pierwszego Wicemistrza Polskiej Ortografii i Drugiego Wicemistrza Polskiej Ortografii:
1987 – I: Tomasz Burzykowski z Warszawy, II: Dorota Cygan z Wrocławia, III: Edyta Tomowiak
1988 – I: Agnieszka Karolczuk z Rzeszowa, II: Ewa Wodniak z Żor, III: Iwona Wyrwisz
1989 – I: Barbara Zagończyk z Warszawy, II: Krzysztof Szymczyk z Opola, III: Janusz Mrzigod z Bytomia
1990 – I: Maciej Malinowski z Krakowa, II: Barbara Momot z Piotrowic, III: Krzysztof Szymczyk z Opola
1991 – I: Ewa Wodniak z Żor, II: Krzysztof Szymczyk z Opola, III: Stanisław Podobiński z Częstochowy
1993 – I: Agnieszka Andrzejewska z Przemyśla, II: Dariusz Godoś z Krakowa, III: Barbara Momot z Piotrowic
1994 – I: Dariusz Godoś z Krakowa, II: Tomasz Micorek z Kęt, III: Małgorzata Denys z Częstochowy
1996 – I: Krzysztof Szymczyk z Opola, II: Robert Bil z Poznania, III: Tomasz Micorek z Kęt
1999 – I: Tomasz Micorek z Kęt, II: Marek Szopa z Gorzowa Wielkopolskiego, III: Robert Bil z Poznania
2001 – I: Marek Szopa z Gorzowa Wielkopolskiego, II: Piotr Gąsiorowski z Poznania, III: Małgorzata Denys z Częstochowy
2003 – I: Piotr Cyrklaff z Bydgoszczy, II: Aleksander Meresiński z Kielc, III: Patrycjusz Pilawski z Wodzisławia
2006 – I: Małgorzata Denys z Częstochowy, II: Aleksander Meresiński z Kielc, III: Alicja Howaniec z Doboszowic
2007 – ex aequo I: Katarzyna Szkaradnik z Ustronia i Patrycjusz Pilawski z Wodzisławia (tytułów wicemistrzowskich nie przyznano)
2009 – I: Jan Chwalewski z Pabianic, II: Aleksander Meresiński z Kielc, III: Michał Gniazdowski z Warszawy
2012 – I: Aleksander Meresiński z Kielc, II: Michał Gniazdowski z Warszawy, III: Maciej Kajzer z Bystrej Śląskiej
Goście specjalni
Od 1993 roku do ortograficznych zmagań zapraszani są goście specjalni. Równolegle ze wszystkimi uczestnikami dyktando pisali redaktorzy naczelni gazet, politycy, prezenterzy radiowi i telewizyjni, znane rodziny, aktorzy, piosenkarze, sportowcy i prezydenci polskich miast.
Zwycięzcami w poszczególnych kategoriach byli:
1993 – Andrzej Bułat, Bezbłędny Redaktor Naczelny
1994 – Marek Borowski, Bezbłędny Polityk
1996 – Katarzyna Baniewicz-Kowalczyk, Bezbłędny Prezenter
1999 – rodzina Ireny Eris, Bezbłędna Rodzina
2001 – Piotr Sobczyński i Jacek Piekoszewski, Bezbłędni Komentatorzy Sportowi
2003 – Grzegorz Turnau, Bezbłędny Muzyk
2006 – Renata Dancewicz, Bezbłędny Aktor
2007 – Szczepan Kończal, pianista, Gwiazda Ortografii
2009 – Paweł Silbert, Bezbłędny Prezydent
Arcymistrz Polskiej Ortografii
21 lutego 2010 roku z okazji Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego odbyło się w Katowicach Dyktando Mistrzów. W konkursie o tytuł Arcymistrza Polskiej Ortografii wzięli udział laureaci poprzednich edycji Ogólnopolskiego Dyktanda[1].
Arcymistrzem Polskiej Ortografii został mgr Robert Bil, polonista i redaktor z Poznania, dwukrotny wicemistrz Ogólnopolskiego Dyktanda z 1996 i 1999 roku.
- ↑ Historia Dyktanda w pigułce. dyktando.info.pl. [dostęp 2012-10-17].