Palladianizm: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 11:16, 21 lis 2024

Ten artykuł od 2022-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Palladianizm – styl w architekturze inspirowany twórczością Andrei Palladia. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechują: konsekwencja układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie wielkiego porządku obejmującego całą wysokość budynku. Palladio był zwolennikiem funkcjonalności, klasycznego monumentalizmu. Jego dzieła nawiązują do porządków antycznych. W latach późniejszych palladianizm rozwinął się w krajach protestanckich, zwłaszcza w Holandii i Anglii, gdzie był postrzegany jako styl przeciwstawny barokowi, uznawanemu za styl papiestwa. Palladianizm był swoistą interpretacją architektury klasycznej (grecko-rzymskiej) i wyróżniał się ograniczoną dekoracją w porównaniu z bogatymi formami architektury barokowej. Jednocześnie zwracano uwagę przy projektowaniu na harmonię proporcji i symetrię planu.

W Anglii prace Andrea Palladia były znane od czasu podróży do Włoch w 1601 i 1613-1614 odbytych przez Inigo Jonesa. Styl ten wkrótce zaczęto stosować przede wszystkim w reprezentacyjnych siedzibach bogatej szlachty. Jeszcze większą popularność wenecki klasycyzm palladiański zdobył po wydaniu w 1709 roku w Oksfordzie dzieła Palladia Quattro Libri dell'Architettura, które wywarło duży wpływ na klasycyzm angielski. Przykładami architektury palladiańskiej są: Chiswick House lorda Burlingtona, wzorowany na Villa Rotonda^[1], a także Woburn Abbey, Wilton House, Holkham hall, Russborough House i Queen’s House w Greenwich.

Palladiański typ pałacowy był popularny w Polsce pod koniec XVIII wieku i uważany jest za charakterystyczny dla architektury klasycyzmu polskiego, jest częsty na Kresach Wschodnich I Rzeczypospolitej (np. kościół w zespole zamkowym w Podhorcach). Palladianizm był też obecny w pracach działających w Polsce architektów Dominika Merliniego, Szymona Zuga i Stanisława Zawadzkiego.

Do popularności rezydencji typu palladiańskiego przyczyniły się względy reprezentacyjne i funkcjonalność rozwiązań.

Galeria

Villa Rotonda w Vicenzie (1582)
Łazienka koło Ujazdowa z lat 1676−1683, proj. Tylman van Gameren
Chiswick House (1729)
Królikarnia w Warszawie 1782)
Pałac w Lubostroniu (1795)
Drayton Hall w USA

Zobacz też

architektura klasycystyczna

Przypisy

↑ Pierre Chaunu: Cywilizacja wieku Oświecenia. Warszawa: PIW, 1993, s. 301. ISBN 83-06-02339-0.

[1] Pierre Chaunu: Cywilizacja wieku Oświecenia. Warszawa: PIW, 1993, s. 301. ISBN 83-06-02339-0.

[1]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{Dopracować|źródła=2022-09}}
-{{Architektura_baroku}}
+'''Palladianizm''' – styl w [[architektura|architekturze]] inspirowany twórczością [[Andrea Palladio|Andrei Palladia]]. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechują: konsekwencja układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie [[wielki porządek|wielkiego porządku]] obejmującego całą wysokość budynku. Palladio był zwolennikiem funkcjonalności, klasycznego monumentalizmu. Jego dzieła nawiązują do [[porządek architektoniczny|porządków]] antycznych. W latach późniejszych palladianizm rozwinął się w krajach [[Protestantyzm|protestanckich]], zwłaszcza w [[Holandia|Holandii]] i [[Anglia|Anglii]], gdzie był postrzegany jako styl przeciwstawny [[barok]]owi, uznawanemu za styl papiestwa. Palladianizm był swoistą interpretacją architektury klasycznej (grecko-rzymskiej) i wyróżniał się ograniczoną dekoracją w porównaniu z bogatymi formami architektury barokowej. Jednocześnie zwracano uwagę przy projektowaniu na harmonię proporcji i symetrię planu.
-[[Plik:Warszawa-Królikarnia.jpg|250px|thumb|left|[[Królikarnia]] w [[Warszawa|Warszawie]], przykład palladianizmu]]
-[[Plik:Chiswick House view from forecourt.jpg|250px|thumb|left|Chiswick House]]
-'''Palladianizm''' – styl w [[architektura|architekturze]] zapoczątkowany przez [[Andrea Palladio]]. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechuje konsekwentność układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie [[wielki porządek|wielkiego porządku]] obejmującego całą wysokość budynku. Palladio był zwolennikiem funkcjonalności, klasycznego monumentalizmu. Jego dzieła nawiązują do [[porządek architektoniczny|porządków]] antycznych. W latach późniejszych palladianizm rozwinął się w krajach protestanckich, zwłaszcza w [[Holandia|Holandii]] i [[Anglia|Anglii]] był postrzegany jako styl przeciwstawny [[barok]]owi, uznawanemu za styl papiestwa.
-W Anglii ogromną popularność zdobyło oksfordzkie wydanie dzieła Palladia z [[1709]], co umocniło klasycyzm angielski. Przykładem architektury palladiańskiej jest ''Chiswick House'' [[Richard Boyle|lorda Burlingtona]], wzorowany na ''Villa Rotonda''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko =Chaunu | imię =Pierre | autor link =Pierre Chaunu | tytuł =Cywilizacja wieku Oświecenia | wydawca =PIW | miejsce =Warszawa | rok =1993 | strony =301 | isbn =83-06-02339-0}}</ref>.
+W Anglii prace Andrea Palladia były znane od czasu podróży do Włoch w 1601 i 1613-1614 odbytych przez Inigo Jonesa. Styl ten wkrótce zaczęto stosować przede wszystkim w reprezentacyjnych siedzibach bogatej szlachty. Jeszcze większą popularność wenecki klasycyzm palladiański zdobył po wydaniu w 1709 roku w Oksfordzie dzieła Palladia ''Quattro Libri dell'Architettura'', które wywarło duży wpływ na klasycyzm angielski. Przykładami architektury palladiańskiej są: [[Chiswick House]] [[Richard Boyle|lorda Burlingtona]], wzorowany na ''[[Villa Rotonda]]''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko =Chaunu | imię =Pierre | autor link =Pierre Chaunu | tytuł =Cywilizacja wieku Oświecenia | wydawca =PIW | miejsce =Warszawa | rok =1993 | strony =301 | isbn =83-06-02339-0}}</ref>, a także [[Woburn Abbey]], Wilton House, Holkham hall, Russborough House i Queen’s House w [[Greenwich]].
-Palladiański typ założenia pałacowego był bardzo popularny w Polsce pod koniec XVIII wieku i uważany jest za charakterystyczny dla architektury klasycyzmu polskiego, szczególnie częsty na [[Kresy Wschodnie|Kresach Wschodnich]] [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]]. Do popularności rezydencji typu palladiańskiego przyczyniły się zarówno względy reprezentacyjne i funkcjonalność rozwiązań.
+Palladiański typ pałacowy był popularny w Polsce pod koniec XVIII wieku i uważany jest za charakterystyczny dla architektury klasycyzmu polskiego, jest częsty na [[Kresy Wschodnie|Kresach Wschodnich]] [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]] (np. kościół w zespole [[Zamek w Podhorcach|zamkowym]] w [[Podhorce (rejon brodzki)|Podhorcach]]). Palladianizm był też obecny w pracach działających w Polsce architektów [[Dominik Merlini|Dominika Merliniego]], [[Szymon Bogumił Zug|Szymona Zuga]] i [[Stanisław Zawadzki (architekt)|Stanisława Zawadzkiego]].
+Do popularności rezydencji typu palladiańskiego przyczyniły się względy reprezentacyjne i funkcjonalność rozwiązań.
-{{Przypisy}}
+==  Galeria ==
+<gallery widths="230" heights="230">
+Plik:Villa Rotonda side.jpg|Villa Rotonda w Vicenzie (1582)
+Plik:Bellotto View of Ujazdów (detail) 05.jpg|[[Pałac Na Wyspie|Łazienka koło Ujazdowa]] z lat 1676−1683, proj. [[Tylman z Gameren|Tylman van Gameren]]
+Plik:Chiswick House.jpg|Chiswick House (1729)
+Plik:Królikarnia w Warszawie 2023.jpg|[[Królikarnia]] w [[Warszawa|Warszawie]] 1782)
+Plik:604017 Lubostroń pałac front (3).JPG|[[Pałac w Lubostroniu]] (1795)
+Plik:Drayton Hall 2007.jpg|Drayton Hall w USA
+</gallery>
 == Zobacz też ==
+{{wikisłownik|palladianizm}}
 * [[architektura klasycystyczna]]
-* [[Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Przegląd zagadnień z zakresu architektury|przegląd zagadnień z zakresu architektury]]
+== Przypisy ==
-[[Kategoria:Historia architektury nowożytnej]]
+{{Przypisy}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
-{{Link FA|ca}}
-{{Link FA|en}}
-{{Link FA|es}}
-{{Link FA|pt}}
-{{Link GA|fr}}
+[[Kategoria:Palladianizm| ]]
-[[ar:هندسة بالاديو]]
-[[ca:Pal·ladianisme]]
-[[de:Palladianismus]]
-[[et:Palladianism]]
-[[en:Palladian architecture]]
-[[es:Palladianismo]]
-[[fr:Palladianisme]]
-[[fy:Palladianisme]]
-[[hr:Paladijanizam]]
-[[it:Palladianesimo]]
-[[he:אדריכלות פלדיאנית]]
-[[hu:Palladianizmus]]
-[[nl:Palladianisme]]
-[[pt:Palladianismo]]
-[[ru:Палладианство]]
-[[sh:Paladijanizam]]
-[[fi:Palladiolainen arkkitehtuuri]]
-[[sv:Palladianism]]
-[[th:สถาปัตยกรรมพาลเลเดียน]]
-[[uk:Палладіанство]]
-[[zh:帕拉第奧式建築]]