Petroniusz Maksymus
_20171115_0001.jpg)
| |
| Cesarz rzymski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia |
ok. 396 |
| Data śmierci | |
| Moneta | |
 Solid Petroniusza Maksymusa (RIC 2201) | |
Petroniusz Maksymus (Flavius Anicius Petronius Maximus Augustus; ur. ok. 396, zm. 31 maja 455) – rzymski polityk (m.in. za rządów cesarza Honoriusza był zarządcą skarbca państwowego, dwukrotnie sprawował funkcję konsula – w latach 433 i 443, został również przewodniczącym senatu), oraz cesarz zachodniorzymski od 17 marca do 31 maja 455.
Około 411 jako piętnastoletni chłopiec został pretorem. Kilka lat później około 415 w wieku osiemnastu lat został trybunem i notariuszem (tribunus et notarius). Jako dwudziestolatek pełnił urząd komesa świętej szczodrobliwości (comes sacrarum largitionum) od ok. 416 do 419 i zajmował się cesarskim skarbcem. Następnie dwukrotnie był prefektem Rzymu (Praefectus urbi Romae) w okresie między 420 a 439 (styczeń/luty 420–sierpień/wrzesień 421 oraz przez jakiś czas przed 439). Sprawując ten urząd odnowił bazylikę św. Piotra. Zbudował też nowe forum na wzgórzu Celius między via Labicana a bazyliką św. Klemensa. Dwukrotnie był konsulem w 433 i 443. W latach 439–441 piastował urząd prefekta pretorium Italii (praefectus praetorio Italiae). W 445 otrzymał tytuł patrycjusza[1][2].
Ten bogaty i wpływowy senator rzymski najwyższą władzę uzyskał po śmierci Walentyniana III. Według Prokopiusza Maksymus spiskował przeciwko niemu i to z jego namowy w marcu 455 dwaj Hunowie Optyla i Traustyla byli żołnierze Aecjusza zabili cesarza, tak jak pół roku wcześniej brał udział w spisku przeciw Aecjuszowi[3].
Maksymus mianował wiosną 455 Awitusa dowódcą obu rodzajów wojsk zachodniorzymskich w Galii (magister utriusque militiae in praesenti)[4][5]. Jego zadaniem było przeciwstawienie się zagrażającym Galii Alamanom, Frankom i Sasom. Nominacja ta miała też zjednać przychylność arystokracji galijskiej oraz byłych stronników Aecjusza[6][7][8].
Nowy władca poślubił wdowę po Walentynianie, Licynię Eudoksję, a jego syn Palladiusz – córkę Eudokię. To kontrowersyjne posunięcie, które miało w zamierzeniu Maksymusa umocnić jego władzę, stało się przyczyną jego upadku. Ręka Eudokii była bowiem wcześniej obiecana Hunerykowi, synowi króla Wandalów – Genzeryka[9].
Barbarzyński władca otrzymał w ten sposób wygodny pretekst do interwencji. Flota Wandalów pod jego osobistym przywództwem wylądowała u ujścia Tybru pod koniec maja 455 i ruszyła na Rzym. Wieść o tym wydarzeniu wywołała panikę. Petroniusz Maksymus opuszczony przez swój dwór usiłował 31 maja 455 konno wydostać się z miasta. Gdy był już niedaleko miejskiej bramy, został rozpoznany przez tłum uciekających mieszkańców, którzy obwiniając go o sprowokowanie Wandalów obrzucili go kamieniami. Gdy cesarz spadł z konia, został rozszarpany na strzępy przez wrogi tłum, a jego zwłoki wrzucono do Tybru.
Maksymus rządził jedynie przez 2 miesiące, a jego następcą został Awitus[10][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Martindale 2006 ↓, s. 750.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 526–527.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 314–315.
- ↑ Martindale 2006 ↓, s. 198.
- ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 103.
- ↑ Zołoteńki 2011 ↓, s. 127.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 528–529.
- ↑ Pawlak 2010 ↓, s. 54.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 528.
- ↑ Krawczuk 1991 ↓, s. 528–530.
- ↑ Pawlak 2010 ↓, s. 53.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Dominat. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Iskry", 1991, s. 526–533. ISBN 83-207-1099-5.
- John Robert Martindale: The Prosopography of the Later Roman Empire. T. II A.D. 395-527. Cambridge: Cambridge University Press, 2006, s. 750 nn. ISBN 978-0-521-20159-9. (ang.).
- Marcin Pawlak: Aecjusz i barbarzyńcy. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2009, seria: Mediterraneum. ISBN 978-83-88737-79-4.
- Marcin Pawlak: Rzymski Zachód w latach 395–493. W: Świat rzymski w V wieku. Praca zbiorowa pod redakcją Rafała Kosińskiego i Kamilli Twardowskiej. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2010. ISBN 978-83-62261-16-1.
- Dawid Zołoteńki: Galia u schyłku panowania rzymskiego. Administracja cywilna i wojskowa oraz jej reprezentanci w latach 455–486. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2011, seria: Notus — Scripta Antiqua et Byzantina. ISBN 978-83-62261-34-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zbiór monet Petroniusza Maksymusa na stronie wildwinds.com. [dostęp 2016-06-03]. (ang.).