Rdzawobród
| Xenoperdix udzungwensis[1] | |||
| Dinesen, Lehmberg, Svendsen, Hansen & Fjeldså, 1994 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Xenoperdix[2] | ||
| Gatunek |
rdzawobród | ||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 X. u. udzungwensis X. u. obscurata | |||
Rdzawobród[6], pstropiór afrykański[7] (Xenoperdix udzungwensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae), endemiczny dla Tanzanii. Zagrożony wyginięciem.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Południowa Tanzania, gdzie występuje na kilku obszarach gór Udzungwa: górach Ndundulu i Nyumbanitu, oraz w lesie Mafwemiro w północnej części gór Rubeho[8][9][10][11][12].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek opisany w 1994 roku przez Dinesena i współpracowników pod obecną nazwą na podstawie holotypu zebranego na górze Ndundulu w górach Udzungwa w Tanzanii[13]. Systematyka w obrębie gatunku jest niejasna i kontrowersyjna. Część uczonych wyodrębnia podgatunek obscuratus odkryty przez Fjeldså i Kiure w 2003 roku[14] do rangi gatunku[9][10] na podstawie analiz DNA, sugerujących brak przepływu genów między populacjami oddalonymi od siebie tylko o 100 km[15]. Ponadto różnią się między sobą aspektami w ubarwieniu ogona i głowy[9]. Jednak według BirdLife Taxonomic Working Group te różnice (mniejsze rozmiary, różnice w ubarwieniu i rozbieżności molekularne na poziomie 0,5%) nie są na tyle znaczące, by uznać ten takson za odrębny gatunek[5].
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżniono dwa podgatunki X. udzungwensis[6][10]:
- X. udzungwensis udzungwensis – rdzawobród większy – góry Udzungwa
- X. udzungwensis obscuratus – rdzawobród mniejszy – góry Rubeho
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała podgatunku udzungwensis wynosi 29 cm[8], podgatunku obscuratus 25–28 cm[9]. Długość ogona u podgatunku udzungwensis 68–73 mm, u podgatunku obscuratus 57,5–61,8 mm[9]. Masa ciała u trzech samców z podgatunku udzungwensis 220 g, 222 g i 239 g[8], u podgatunku obscuratus 150 g[9]. U podgatunku udzungwensis jasnoczerwony dziób, górne części ciała koloru rdzawego z ciemnymi paskami. Dolna część ciała koloru szarego z dużą ilością ciemnych plam[8]. Samica podobna do samca, ale ma ciemniejszy czubek głowy i większe plamy na głowie i dolnych częściach ciała[8]. Upierzenie młodych nieopisane. U podgatunku obscuratus upierzenie pomarańczowo-brązowe z czarnymi pasami i plamami[9]. Górna część skrzydeł najczęściej w kolorach ciemnobrązowych. Tęczówki brązowe, dziób koloru szkarłatnego[9]. Nieopierzone części nóg koloru żółtego[9]. Upierzenie młodych nieopisane.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Podgatunek udzungwensis zasiedla górskie, wiecznie zielone lasy na wysokościach 1350 m n.p.m. i 1900 m n.p.m. Spotyka się go na grzbietach i stromych zboczach gór, a także na bardziej płaskim terenie, zwłaszcza tam, gdzie podszyt jest otwarty[8]. Podgatunek obscuratus zamieszkuje górskie lasy na wysokości 1700–1900 m n.p.m., głównie w lasach z drzewami z rodzaju Podocarpus i otwartym podszytem[9].
Podgatunek udzungwensis żywi się bezkręgowcami, takimi jak chrząszcze, mrówki, muchy i równonogi. Spożywa także nasiona[8]. Brak informacji na temat nawyków żywieniowych drugiego podgatunku[9].
Okres rozrodczy u podgatunku udzungwensis przypada najprawdopodobniej na początku pory deszczowej[8]. Dorosłe osobniki były widywane z młodymi pod koniec listopada i na początku grudnia[8]. Brak dalszych informacji na temat rozrodu u obu podgatunków[8][9].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii EN (zagrożony wyginięciem)[5]. Populację szacuje się na 3700 osobników, w oparciu o zasięg i gęstość gatunku w lesie Ndundulu[16]. Butynski i Ehardt sugerują, że ocena ta może być zbyt wysoka, ponieważ w innych częściach zakresu ptak ten wydaje się być znacznie mniej powszechny[17]. Populację w najlepszym razie szacuje się w zakresie 3000–4000 osobników, co mniej więcej odpowiada 2000–2700 dojrzałych ptaków[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Xenoperdix udzungwensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Xenoperdix, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-09-20] (ang.).
- ↑ Xenoperdix udzungwensis udzungwensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-09-20] (ang.).
- ↑ Xenoperdix udzungwensis obscurata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-09-20] (ang.).
- ↑ a b c d Xenoperdix udzungwensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Rollulinae Bonaparte, 1850 (1848) - pstropióry (wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-30].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 63, 1999.
- ↑ a b c d e f g h i j McGowan 1994 ↓, s. 514.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Fjeldså 2013 ↓, s. 195.
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-30]. (ang.).
- ↑ Udzungwa Forest-partridge Xenoperdix udzungwensis. BirdLife International. [dostęp 2014-02-12]. (ang.).
- ↑ Denis Lepage: Pstropiór afrykański (Xenoperdix udzungwensis) Dinesen, Lehmberg, Svendsen, Hansen & Fjeldså, 1994. Avibase. [dostęp 2014-02-12].
- ↑ Lars Dinesen, Thomas Lehmberg, Tens Otto Svendsen, Louis A. Hansen, Jon Fjeldså. A new genus and species of perdicine bird (Phasianidae, Perdicini) from Tanzania; a relict form with Indo-Malayan affinities. „Ibis”. 136 (1), s. 3–11, 1994. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1994.tb08125.x. (ang.).
- ↑ Jon Fjeldså, Jacob Kiure. A new population of the Udzungwa Forest Partridge. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 123 (1), s. 52–57, 2003. (ang.).
- ↑ Rauri C. K. Bowie, Jon Fjeldså. Genetic and morphological evidence for two species in the Udzungwa forest partridge Xenoperdix udzungwensis. „Journal of East African Natural History”. 94 (1), s. 191–201, 2005. DOI: 10.2982/0012-8317(2005)94%5B191%3AGAMEFT%5D2.0.CO%3B2. (ang.).
- ↑ Lars Dinesen, Thomas Lehmberg, Marcel C. Rahner, Jon Fjeldså. Conservation priorities for the forests of the Udzungwa Mountains, Tanzania, based on primates, duikers and birds. „Biological Conservation”. 99 (2), s. 223–236, 2001. DOI: 10.1016/S0006-3207(00)00218-4. (ang.).
- ↑ T.M. Butynski, C.L. Ehardt. Notes on ten restricted-range birds in the Udzungwa Mountains, Tanzania. „Scopus”. 23, s. 13–28, 2003. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
- J. Fjeldså: Species Accounts of New Species. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. specjalna: New Species and Global Index. Barcelona: Lynx Edicions, 2013. ISBN 978-84-96553-88-0. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia rdzawobroda. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).