Śluza V Czarna Droga

Śluza V
Czarna Droga
	; Śluza jesienią
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 14,6 km
	Dane techniczne
Długość	43,2 m
Szerokość	6,6 m
Różnica poziomów	1,5 m
Wrota	drewniane dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	ręczny
	Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza V
	Położenie na mapie Polski Śluza V
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Śluza V
	53°07′44,011″N 17°58′06,046″E/53,128892 17,968346
	Multimedia w Wikimedia Commons

Śluza IV

Śluza V „Czarna Droga” – śluza na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 r. Jest to dawna szósta śluza drogi wodnej Wisła-Odra oraz piąta śluza na Kanale Bydgoskim (1774–1915).

Zarządcą obiektu jest Zarząd Miasta Bydgoszczy.

Lokalizacja

Śluza znajduje w Bydgoszczy, przy ul. Czarna Droga, w centralnej części parku nad starym Kanałem Bydgoskim.

Historia

Śluzę wybudowano w latach 1773–1774. Obecna forma budowli pochodzi z lat 1804–1807, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Od połowy XIX wieku przy śluzie zlokalizowano szereg obiektów gastronomiczno-rozrywkowych, m.in. restaurację "Schweizer Haus" oraz restaurację i kawiarnię "Carl Rasmus". Śluza była eksploatowana z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.

Od 1972 Stary Kanał Bydgoski wraz ze śluzami znajdował się w gestii miasta Bydgoszczy. W latach 1992–1993 śluzę odrestaurowano według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 śluzę wraz z całym zespołem Kanału Bydgoskiego wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego^[1].

Mostek przy śluzie

Od końca XVIII wieku przy śluzie znajdował się mostek dla pieszych. Na początku XIX wieku most poszerzono i wyposażono m.in. w ławki dla spacerowiczów. W 1906 roku obiekt przebudowano dostosowując go do ruchu drogowego. W 1948 roku dokonano kolejnej przebudowy. Powstała kładka dla pieszych na stalowych dźwigarach. Wobec dużego zużycia i korozji, w 1991 roku bydgoska firma "Rawex" wykonała nową kładkę według własnego projektu autorstwa mgr inż. Krzysztofa Maciejewskiego i inż. A. Henninga. Nowy obiekt posiadał formę prefabrykowanej kładki opartej na żelbetowych ławach wykonanych w ceglanej konstrukcji starych przyczółków^[1]. W II połowie 2022 kładka została poddana kapitalnemu remontowi, w wyniku którego uzyskała nową nawierzchnię, izolację i stylowe balustrady^[2] .

Charakterystyka

Jest to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej posadowiona na ruszcie palowym. Posiada zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadają napęd ręczny. Zachowany układ mechaniczny zasuw pochodzi z 1872 roku^[1].

Most przy śluzie

Przy głowie dolnej śluzy znajduje się most dla pieszych w ciągu ulicy Czarna Droga w Bydgoszczy. Jego długość wynosi 7,4 m, szerokość 2,75 m oraz nośność 5 ton. Konstrukcja składa się z płyty żelbetowej monolitycznej opartej na przyczółkach ceglanych. Przeprawa mieści chodnik dla pieszych i rowerzystów z nawierzchnią asfaltową. Przestrzeń żeglugowa pod obiektem wynosi 6,5 x 5,5 m^[1]. Obiektem dysponuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8
↑ Bydgoszczanie mogą korzystać z trzech właśnie wyremontowanych kładek

Bibliografia

Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
Umiński Janusz. Brzegiem Brdy do Brdyujścia. [w:] Kalendarz Bydgoski 2001.
Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy

Linki zewnętrzne

[MMKP-1] Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8

[2] Bydgoszczanie mogą korzystać z trzech właśnie wyremontowanych kładek

[1]

[2]

cieki i akweny	Brda Wisła (Bydgoskie zakole Wisły) Kanał Bydgoski Młynówka Kanał Górnonotecki Flis Struga Młyńska Potok Prądy Tor regatowy Zalew Smukalski
kanały historyczne	Fosa zamkowa Fosa miejska
wyspy	Wyspa Młyńska Wyspa Kanałowa Wyspa św. Barbary Wyspa na Kapuściskach Wyspa na Zimnych Wodach Wyspy w Brdyujściu
śluzy czynne	Śluza Czersko Polskie Śluza Miejska Śluza Okole Śluza Czyżkówko Śluza Prądy Śluza Osowa Góra
śluzy nieczynne zabytkowe	Śluza Brdyujście Śluza IV Wrocławska Śluza V Czarna Droga Śluza VI Bronikowskiego
śluzy nieistniejące	Śluza Kapuściska Śluza II Św. Trójcy Śluza III Grunwaldzka
jazy	Jaz Farny Jaz Ulgowy Jaz Czersko Polskie
kaskady	Międzywodzie
tamy	Stopień wodny w Smukale
mosty i kładki	Mosty w Bydgoszczy
elektrownie wodne	Bydgoskie elektrownie wodne Elektrownia Smukała
porty	Stary Port Port Drzewny Port Handlowy Żeglugi Bydgoskiej
mariny	Gwiazda Bydgoszcz
obiekty sportowe	Tor regatowy Przystanie wioślarskie Przystanie kajakarskie Przystanie żeglarskie Tor kajakarstwa górskiego
tereny zieleni	Planty nad Kanałem Bydgoskim Planty nad Brdą park Centralny park Milenijny