Świętoszek (film 1926)

Świętoszek

Herr Tartüff

Gatunek	komediodramat, niemy
Rok produkcji	1925
Data premiery	25 stycznia 1926
Kraj produkcji	Rzesza Niemiecka
Czas trwania	74 minuty
Reżyseria	Friedrich Wilhelm Murnau
Scenariusz	Carl Mayer
Muzyka	Rolf Unkel, Giuseppe Becce
Zdjęcia	Karl Freund

Świętoszek – niemiecki film niemy z 1926 roku. Adaptacja sztuki Moliera o tym samym tytule.

Fabuła

Podobnie, jak w literackim oryginale film opowiada historię przebiegłej służącej, maltretującej starszego i bezradnego człowieka, w nadziei otrzymania spadku. Plan ten demaskuje bratanek starca, wyświetlając mu film nakręcony na podstawie sztuki Moliera.

Charakterystyka

W 1928 Karl Freund udzielił wywiadu pismu Close Up, w którym stwierdził, że z punktu widzenia pracy kamery "Świętoszek" był przedsięwzięciem bardzo interesującym. Sfilmowałem prolog i epilog w stylu współczesnym, nie pozwalając aktorom szminkować się, stosując najbardziej nieoczekiwane punkty widzenia kamery. Jednocześnie akcja filmu rozgrywała się w artystycznym zamgleniu, widz odnosił wrażenie, że plan spowija jakiś gaz. Według historyka kina, Lotte H. Eisner, zarówno prolog, jak i epilog są sztucznie dorzucone do scenariusza, wywołują efekt humorystyczny, a całość dzieła nie oddaje francuskiego ducha oryginału, czego szczytowym przykładem jest postać tęgiej Lucie Höflich w roli smukłej zwykle i wdzięcznej Doryny (Dorine). Mimo tych mankamentów w filmie zaskakuje wiele ujęć mistrzowskich, z punktu widzenia sztuki filmowej, zwłaszcza obserwacje nieucharakteryzowanych twarzy, piegów, zepsutych zębów i wad skórnych. Są one modelowane światłocieniem, podobnie jak niepokojące krajobrazy i motywy architektoniczne na drugim planie. Praca kamery zapowiada już ujęcia do Fausta z października 1926. Murnau znakomicie podkreśla różne odcienie, wprawnie poruszając się między perłową bielą, szarościami i różnie nasiloną czernią. Elementy scenograficzne mają precyzyjną i szczegółowo zaplanowaną rolę na planie. Tartuffe (Tartüff) umieszczony w szatach niemieckiej komedii przypomina nieco Minnę von Branhelm z komedii Gottholda Ephraima Lessinga, uzyskując styl mozartowskiego intermezzo. Przy nim nawet tłusta, pruska Doryna wydaje się trochę lżejsza i przypomina postacie z płócien Jeana Chardina. Wielką zaletą filmu jest mistrzowskie zgranie przez Murnaua aktorów w kostiumach z epoki z rozbudowanymi dekoracjami. Zaskakująca i zachwycająca dla widza jest atrakcyjnie sfilmowana, podniecająca, perłowa płaszczyzna kobiecego dekoltu. W tym obrazie film niemiecki wyzwolił się z ciążącego nad nim częściowo wcześniej weryzmu. O ile oryginał stracił w tej adaptacji swą naturalną lekkość, to jednak zyskał nieznany mu niepokój.

Obsada

• Emil Jannings – Tartüff
• Werner Krauss – pan Orgon
• Lil Dagover – Elmire, żona Orgona
• Hermann Picha – radny
• Rosa Valetti – pani domu
• André Mattoni – Grandson
• Lucie Höflich – Dorine
• Camilla Horn

Linki zewnętrzne

• Świętoszek w bazie Filmweb