Świecznik

Świecznik

Świecznik – stojak służący do stabilnego mocowania w nim świecy, pełniący funkcję oświetleniową.

Najczęściej składa się z podstawy, tulei (w której osadzana jest świeca) oraz profitki (płaskiej miseczki zbierającej skapujący ze świecy wosk). Wykonywany głównie z materiałów niepalnych, z metali: mosiądzu, brązu, miedzi, stali lub szkła, porcelany, fajansu. Świeczniki często pełniły również funkcje dekoracyjne, co wiązało się z ich bogatym zdobieniem. Niektóre typy świeczników miały też ważne znaczenie religijne, jak np. żydowska menora.

Rodzaje

• bout de la table – świecznik dwupłomienny
• kandelabr – świecznik na wiele świec, wolno stojący
• kinkiet – świecznik naścienny, z reguły z odbijającym światło lustrem z metalu lub szkła
• lichtarz – świecznik na jedną świecę
• menora – siedmioramienny świecznik judaistyczny
• żyrandol – świecznik wiszący (pierwotnie świeczniki wiszące nazywano pająkiem, a żyrandolem nazywano pająka ze szklanymi wisiorami)

• 
  kandelabr
• 
  kinkiet
• 
  lichtarz
• 
  menora
• 
  żyrandol

Historia

Pierwsze świeczniki pojawiły się wraz z wynalezieniem świec, a więc w czasach przedrzymskich. W czasach starożytnego Rzymu były dość powszechnie stosowane, jednak głównym źródłem oświetlenia pozostawały wtedy lampki oliwne. Upadek imperium rzymskiego, spadek produkcji oliwy i rozwój państw europejskich położonych na północ od strefy śródziemnomorskiej, na obszarach pozbawionych upraw oliwek, spowodował rozkwit produkcji świec i świeczników, począwszy od wczesnego średniowiecza. Rozpowszechnienie się oświetlenia naftowego, a potem elektrycznego pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku doprowadziło do marginalizacji użytkowej roli świeczników. Obecnie świeczniki używane są głównie w tradycyjnych obrzędach (np. w kościołach) lub ze względów estetycznych. Częste są także elektryczne lampy naśladujące wzornictwo i formy świeczników.

Zobacz też

• lampa

Bibliografia

• Encyklopedia PWN, 1968.