Abu’l-Hasan Ali ibn al-Furat
| wezyr | |
| Okres |
od 19 grudnia 908 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| wezyr | |
| Okres |
od 3 lipca 917 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| wezyr | |
| Okres |
od 7 sierpnia 923 |
| Poprzednik |
Hamid ibn al-Abbas |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec |
Muhammad ibn Musa |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci |
Al-Muhassin |
Abu’l-Hasan Ali ibn Muhammad ibn Musa ibn al-Hasan ibn al-Furat (arab. أبو الحسن علي بن محمد بن الفرات; ur. 855, zm. 18 lipca 924) – wyższy urzędnik kalifatu Abbasydów, który służył trzykrotnie jako wezyr za czasów panowania kalifa Al-Muktadira. Pełnił również funkcję administratora skarbowego.
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Abu al-Hasan Ali ibn al-Furat urodził się w 855 roku. Jego rodzina miała pewną pozycję w Bagdadzie na początku IX wieku. Jego ojciec, Muhhamad ibn Musa zajął ważne stanowisko administracyjne[1]. Swoją karierę Ali zaczął u boku swojego brata Ahmada, który pełnił funkcję administratora skarbowego w późnym okresie kalifatu Al-Mu’tamida i regencji Al-Muwaffaqa. Obydwoje zostali protegowali przez szyitę Isma’ila ibn Bulbula, który w tamtym okresie pełnił funkcję wezyra. Wprowadził on obydwu braci do administracji jako ekspertów skarbowych i powierzył im dochodu departamentu z ziemi Sawadu[1][2]. Po dymisji ibn Bulbula Ahmad został na jakiś czas uwięziony, ale po objęciu tronu przez Al-Mu’tadida w 892 roku został uwolniony i ponownie powierzono mu urząd skarbowy Sawadu, a później urzędy podatkowe. Ostatecznie Ali został jego zastępcą[1].
Jego pierwsza kadencja jako wezyra była niemal absolutną władzą, iż w tamtym okresie kalif Al-Muktadir był niepełnoletni[3]. Funkcje urzędowe przejęła jego matka, Shaghab, jej osobista asystentka Umm Musa al-Haszimijja, jej siostra Chatif, inna była konkubina al-Mu’tadida, Dastanbuwajh oraz Ali[4][5]. Do sukcesów Alego zalicza się odzyskanie ostanu Fars[6][7] i uznanie zwierzchnictwa Abbasydów przez władcę Sajidów w Azerbejdżanie Irańskim Jusufa ibn Abi’l-Sadża. Jusuf był wdzięczny Alemu za ugodę, roczny trybut w wysokości 120 000 dirhemów i umieścił jego imię na swoich monetach[6][8].
Ze względu nadużywania swojej władzy i przywłaszczania sobie dużej sumy pieniędzy ze skarbu państwa, tytuł wezyra został Alemu odebrany, a 21 lipca 912 trafił do aresztu[1][9]. Jego zastępcą został Muhammad ibn Ubajd Allah al-Chakani[1][9]. 3 czerwca 917 roku został ponownie mianowany wezyrem, ale jego druga kadencja została zakłócona przez rebelię Jusufa[9]. Ali próbował się za nim wstawić, ale bezskutecznie: został odwołany 17 listopada 918 roku[1]. Następcą Alego został Hamid ibn al-Abbas, osiemdziesięcioletni mężczyzna, który nie miał doświadczenia w sprawach administracyjnych[10]. Ali został uwięziony w pałacu kalifa i został uwolniony dopiero w 923 roku, po odwołaniu ibn al-Abbasa[10]. Trzecie i zarazem ostatnie mianowanie Alego wezyrem kalifa miała miejsce 7 sierpnia tego samego roku[1].
Ostatnia kadencja Alego, w odróżnieniu od dwóch poprzednich, charakteryzowała się przemocą i nienawiścią. Wspomagany przez swojego syna Al-Muhassina, Ali wykorzystywał swoją funkcję i mścił się na każdym, kto go skrzywdził i hojnie stosował przemoc, aby wymusić duże sumy od osób mianowanych na ich stanowiska przez Hamida[1][11]. W tym okresie rozpoczęły się również ataki i zamieszki w Bagdadzie i okolicach[1]. Nie mogąc powstrzymać ani skutecznie odpowiedzieć na te ataki, popularność Alego wśród ludności gwałtownie spadła, co doprowadziło do zamieszek w Bagdadzie. Jednocześnie jego brutalność wywołała niechęć wśród biurokracji, a trudności finansowe kalifatu sprawiły, że nie mógł regularnie płacić pensji armii. W rezultacie członkowie dworu i wojska wywierali na kalifa coraz większą presję, aby podjął działanie. Na początku czerwca 924 roku Al-Muktadir kazał aresztować Alego i jego syna[1][12]. Abu al-Hasan Ali ibn al-Furat i jego syn Al-Muhassin zostali straceni 18 lipca 824 roku[13][11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Sourdel 1978 ↓, s. 767.
- ↑ Kennedy 2004 ↓, s. 174-175.
- ↑ Osti 2013 ↓, s. 53.
- ↑ Osti 2013 ↓, s. 56.
- ↑ El Cheikh 2013 ↓, s. 168.
- ↑ a b Kennedy 2004 ↓, s. 190.
- ↑ Bosworth 1975 ↓, s. 123.
- ↑ Madelung 1975 ↓, s. 230.
- ↑ a b c van Berkel i in. 2013 ↓, s. 205.
- ↑ a b van Berkel i in. 2013 ↓, s. 74-75.
- ↑ a b van Berkel i in. 2013 ↓, s. 72.
- ↑ Kennedy 2004 ↓, s. 191-192.
- ↑ Sourdel 1978 ↓, s. 767-768.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Clifford Edmund Bosworth: The Ṭāhirids and Ṣaffārids. W: Richard N. Frye: The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press, 1975, s. 90-135. ISBN 0-521-20093-8. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
- Chapter Seven: The Harem. W: Nadia Maria El Cheikh: Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of al-Muqtadir (295-320/908-32). BRILL, 2013, s. 165-185. ISBN 978-90-04-25271-4. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
- Hugh N. Kennedy: The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century. Wyd. 2. Pearson Education, 2004. ISBN 978-0-582-40525-7. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
- Wilferd Madelung: The Minor Dynasties of Northern Iran. W: Richard N. Frye: The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press, 1975, s. 90-135. ISBN 0-521-20093-8. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).
- Leitzia Osti: The Caliph. W: Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of al-Muqtadir (295–320/908–32). Leiden: Brill, 2013, s. 49-61. ISBN 978-90-04-25271-4. (ang.).
- Dominique Sourdel: al-Ḳādir Bi'llāh. W: Clifford Edmund Bosworth, Emeri van Donzel, Wolfhart Heinrichs, Charles Pellat: The Encyclopedia of Islam. T. VII. New Edition, 1978, s. 378-379. DOI: 10.1163/1573-3912_islam_SIM_3761. OCLC 758278456. (ang.).
- Maaike van Berkel, Nadia Maria El Cheikh, Hugh Kennedy, Leitzia Osti: Crisis and Continuity at the Abbasid Court: Formal and Informal Politics in the Caliphate of al-Muqtadir (295-320/908-32). Leiden: Brill, 2013, s. 18-257. ISBN 978-90-04-25270-7. [dostęp 2024-11-02]. (ang.).