Al-Ahsa
25°25′46″N 49°37′19″E/25,429444 49,621944| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Widok na oazę Al-Ahsa w 2012 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
III, IV, V |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Kraje arabskie |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2018 |
Położenie na mapie Arabii Saudyjskiej  | |
| 25°25′46″N 49°37′19″E/25,429444 49,621944
| |
Al-Ahsa (arab. الْأَحْسَاء) – oaza znajdująca się we wschodniej części Arabii Saudyjskiej, w Prowincji Wschodniej, w muhafazie Al-Ahsa, niedaleko wybrzeża Zatoki Perskiej.
Oaza Al-Ahsa stanowi seryjne dobro kultury wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO 29 czerwca 2018 roku podczas odbywającej się w Manamie 42. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa[2]. Obszar oazy składa się z dwunastu elementów obejmujących m.in. ogrody, kanały, źródła i studnie oraz zabytkowe budynki i stanowiska archeologiczne o łącznej powierzchni 8544 ha (strefa buforowa 21 556 ha)[3][1], dzięki czemu teren ten figuruje w Księdze rekordów Guinnessa jako największa oaza na świecie[4].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]
Ciągłe osadnictwo na terenie oazy Al-Ahsa sięga już neolitu, czego dowodem są liczne zabytki archeologiczne, pozostałości fortec, meczetów i targowisk (suków), pochodzące z różnych okresów zabudowania, a przede wszystkim elementy związane z gospodarowaniem zasobami wodnymi na tym obszarze, takie jak studnie czy sieć kanałów[5][1][3]. Bogate zwierciadło wód podziemnych występujące w tej okolicy umożliwiło rozwój ogromnej oazy porastanej przez nawet 2,5 miliona palm daktylowych, co czyni Al-Ahsę największą oazą na świecie[3][4].
Krajobraz oazy przedstawia różne fazy jej ewolucji oraz wzajemne oddziaływanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego[3]. Krajobraz kulturowy tworzą różnorodne strefy obejmujące ogrody, jaskinie, góry, wioski, meczety i źródła, stanowiska archeologiczne, a także niewielka część historycznego centrum miasta Al-Hufuf z zabytkami wskazującymi na rolę handlową oazy na przestrzeni wieków[3].
Do lat 60. XX wieku, przed wprowadzeniem masowej uprawy daktylowców, oaza była największym producentem daktyli na świecie, współcześnie owoce te nadal są jej głównym produktem rolnym[3]. Al-Ahsa do dziś pozostaje największym obszarem rolniczym na Półwyspie Arabskim oraz środowiskiem pracy i życia dla jego mieszkańców, które rozwinęło się w bezpośredniej ciągłości ze swoją historią[3]. Obecnie oaza ma charakter wielkiego, zamieszkiwanego przez kilkaset tysięcy osób, zespołu miejskiego obejmującego Al-Hufuf i Al-Mubarraz[5].
Obiekty składowe wpisu
[edytuj | edytuj kod]Wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO o nazwie Oaza Al-Ahsa, przeobrażający się krajobraz kulturowy obejmuje następujące części składowe[3][5]:
| Nr identyfikacyjny | Nazwa (nazwa w jęz. arabskim) | Opis | Obszar
(w ha) |
Strefa buforowa
(w ha) |
|---|---|---|---|---|
| 1563-001 | Oaza Wschodnia (الواحة الشرقية) | Obszar o nieregularnym kształcie o wymiarach 9 × 12 km, obejmujący gęste gaje palmowe i ogrody, ograniczony siecią kanałów nawadniających. W jego północno-wschodniej części znajduje się masyw Dżabal al-Kara z licznymi jaskiniami[5]. | 3885 | 5825 |
| 1563-002 | Oaza Północna (الواحة الشمالية) | Obejmuje plantacje palm daktylowych poprzecinane kanałami melioracyjnymi[5]. | 2010 | |
| 1563-003 | As-Sif (السِيف) | Obszar obejmujący gęste gaje palmowe, od wschodu ograniczony historycznym cmentarzem w mieście Al-Hufuf[5]. | 108 | 226,7 |
| 1563-004 | Kasr Ibrahim (قصر إبراهيم) | Część obejmująca historyczny kompleks Kasr Ibrahim z czasów rządów osmańskich na terenie Arabii Saudyjskiej, zlokalizowany w centrum Al-Hufuf. Strefa obejmuje pas terenu położony poza historycznymi murami obronnymi, a w jej centrum znajduje się dziedziniec kompleksu[5]. | 1,97 | |
| 1563-005 | Suk Al-Kajsarijja (سوق القيصرية) | Obszar obejmuje tradycyjne arabskie targowisko (suk) Al-Kajsarijja stanowiące główny element tkanki miejskiej Al-Hufuf. Rozciąga się na długość ok. 250 m na osi północ-południe wzdłuż Drogi Króla Abd al-Aziza – głównej arterii komunikacyjnej miasta[5]. | 0,93 | |
| 1563-006 | Kasr Chuzam (قصر خزام) | Strefa poświęcona ochronie historycznego fortu Kasr Chuzam, pierwotnie położonego na południowy zachód od murów Al-Hufuf, obecnie wbudowanego w nowoczesną zabudowę miasta[5]. | 0,67 | |
| 1563-007 | Kasr Sahud (قصر صاهود) | Obszar obejmujący twierdzę Kasr Sahud w Al-Mubarraz, pierwotnie zlokalizowaną poza zachodnimi murami miasta, wraz z wąskim pasem ziemi wokół jej murów[5]. | 1,2 | 14,8 |
| 1563-008 | Stanowisko archeologiczne Dżawasa (موقع جواثا الأثري) | Na obszarze zachowały się pozostałości starożytnych systemów nawadniających i kanałów prowadzących z pobliskich źródeł. Znaleziono tutaj również liczną ceramikę – najstarsza pochodzi z ok. 5000 p.n.e.[5] | 284 | 4462 |
| 1563-009 | Meczet Dżawasa (مسجد جواثا) | Część obejmująca meczet Dżawasa wybudowany w 1436 roku i otaczający go mur[5]. Budynek zachował pozostałości arkad tworzących ceglaną kolumnadę oraz zewnętrzny dziedziniec, które zostały odrestaurowane[5]. | 0,08 | |
| 1563-010 | Wioska Al-Ujun (قرية العيون) | Obszar składający się z tradycyjnej wioski Al-Ujun oraz gajów palmowych Al-Ujun. Jest to najbardziej na północ wysunięta część oazy Al-Ahsa[5]. | 63,35 | 191 |
| 1563-011 | Stanowisko archeologiczne Ajn Kannas (موقع عين قناص الأثري) | Obszar znajdujący się w północnej części oazy mający postać owalnego kopca o średnicy maksymalnej wynoszącej ok. 250 m u podstawy i wysokości ok. 3 m ponad otaczający teren[5]. | 18,8 | 56,5 |
| 1563-012 | Jezioro Al-Asfar (بحيرة الأصفر) | Strefa obejmująca jezioro Al-Asfar, które gromadzi wodę z oazy i chroni jej unikatowy naturalny ekosystem[5]. | 2170 | 10 760 |
| Suma: | 8544 | 21 556 | ||
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Arabia Saudyjska. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2023-09-02].
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Sites from Kenya, Oman and Saudi Arabia inscribed on UNESCO World Heritage List [online], whc.unesco.org, 29 czerwca 2018 [dostęp 2023-09-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h UNESCO World Heritage Centre, Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape [online], whc.unesco.org [dostęp 2023-09-03] (ang.).
- ↑ a b Largest oasis [online], Guinness World Records [dostęp 2023-09-03] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Ali I. Alghabban (red.), Al-Ahsa Oasis, an Evolving Cultural Landscape – Nomination Text [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-09-04] (ang.).
| Kulturowe | |
|---|---|
| Przyrodnicze |
