Bąble przeciwtorpedowe
Bąble przeciwtorpedowe (ang. anti-torpedo bulges) – system biernej ochrony kadłuba okrętów przed wybuchem podwodnym, w szczególności torped, stosowany w I połowie XX w.
Pomysłodawcą systemu był Dyrektor Konstrukcji Okrętowych (Director of Naval Construction) brytyjskiej Admiralicji, Eustace Tennyson d’Eyncourt. Zaproponował on umieszczenie na podwodnej części jednostki wzdłużnego sponsonu, składającego się z dwóch warstw: zewnętrznej, szczelnej, wypełnionej powietrzem i wewnętrznej, częściowo otwartej, przez którą przepływała woda morska. Ochrona okrętu polegała, po pierwsze, na odsunięciu miejsca eksplozji miny lub torpedy od zasadniczego kadłuba jednostki – bąble zainstalowane na krążownikach typu Edgar miały szerokość ok. 5 m (15 stóp); po drugie, energia pierwotnego wybuchu miała się rozproszyć w obrębie wypełnionej powietrzem komory, zaś wewnętrzna, wypełniona wodą, miała wyhamować odłamki, które mogłyby uszkodzić burtę. Powietrzna część bąbla była podzielona na odcinki grodziami wodoszczelnymi, by ograniczyć zasięg zniszczeń i zalania[1].
Bąble dobudowywano zarówno do jednostek istniejących jak wspomnianych krążowników typu Edgar, instalowano na okrętach w trakcie konstrukcji (np. na HMS „Ramillies”)[1], jak inkorporowano w projektach nowo planowanych jednostek, zwłaszcza monitorow, które ze względu na swoje zadania – ostrzał wybrzeży – były szczególnie narażone na ataki torpedowe[2][3]. Bąble znacząco zwiększały szerokość jednostki, co powodowało spadek prędkości (o 4 węzły w przypadku Edgarów, o 1 – „Ramilliesa”, którego bąble były znacznie węższe, ok. 2,2 m[1]). W przypadku słabiej dopracowanych jednostek, jak monitory typu Abercrombie „cień” hydrodynamiczny dużych bąbli mocno zmniejszał opływ wody wokół niewielkich śrub, powodując bardzo znaczący spadek wydajności układu napędowego[4] (wady tej pozbawione były późniejsze okręty typu Erebus o dłuższych kadłubach i węższych bąblach[5]). Zaletą bąbli, zwłaszcza w przypadku stosunkowo niewielkich jednostek jak monitory, było zwiększenie stabilności, co ułatwiało prowadzenie ognia artyleryjskiego[4]. Czasami bąble wykorzystywano w innym niż ochrona przeciwtorpedowa celu: zalewając bąble z jednej strony przechylano okręt na bok, zwiększając kąt podniesienia dział, by zwiększyć ich donośność[6].
Eksperymentowano także z wypełnianiem bąbli drewnem (co okazało się nieskuteczne) lub zamkniętymi odcinkami rur stalowych, na których siła eksplozji miała się rozpraszać, miażdżąc je kolejno[1]. Tak wypełnione były przyburtowe komory bąbli HMS „Hood”; w okręcie tym system ochrony przeciwtorpedowej stanowił integralną część konstrukcji, złożoną z dwukomorowych bąbli (zewnętrzna komora była pusta), pancernej grodzi przeciwtorpedowej i zbiorników paliwa za nią[7].
System bąbli stosowany był także w okresie międzywojennym, wyposażone były weń m.in. wodowane w 1940 roku amerykańskie pancerniki „North Carolina” i „Washington”[8]. By zwiększyć ochronę przeciwtorpedową, zewnętrzne bąble dodawano czasem także do jednostek z zaawansowanym integralnym systemem ochronnym, jak np. podczas remontu pancernika USS „West Virginia”, chronionego przez cztery rzędy zbiorników (z których dwa środkowe wypełnione były płynem); po remoncie, „West Virginia”, podobnie jak inne okręty typu Colorado miały jeszcze jeden, dodatkowy, piąty zbiornik na zewnątrz kadłuba[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d David. K. Brown: The grand fleet: warship design and development, 1906–1922. London: Caxton Editions, 2003, s. 164–165. ISBN 1-84067-531-4.
- ↑ Crossley 2013 ↓, s. 23–24.
- ↑ Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Gdańsk: 1973, s. 27.
- ↑ a b Crossley 2013 ↓, s. 24.
- ↑ Crossley 2013 ↓, s. 30.
- ↑ Crossley 2013 ↓, s. 73.
- ↑ Adam Piątkowski: Krążownik liniowy Hood. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1985, s. 5, seria: Typy Broni i Uzbrojenia.
- ↑ Robert Jamka. Amerykańskie pancerniki North Carolina Washington. „Okręty Wojenne”, s. 17, 1992. Wydawnictwo Okręty Wojenne.
- ↑ Thomas C. Gillmer: Introduction to naval architecture. Annapolis: Naval Institute Press, 1982, s. 185–186.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- F.J. Crossley: Monitors of the Royal Navy: how the fleet brought the great guns to bear: the story of the monitors in two world wars. Barnsley, South Yorkshire: 2013. ISBN 978-1-78383-004-6.