Burta (statek wodny)
Burta – strona na statku wodnym, każda z połówek jednostki pływającej, rozdzielonych płaszczyzną symetrii kadłuba. Termin ten ma wiele pokrewnych znaczeń począwszy od całości jednej z połówek kadłuba, poprzez poszycie jednej z połówek (lub część poszycia nad obłem), aż do litej bariery na dużej jednostce, otaczającej odkryty pokład, będącej de facto nadburciem, a nie burtą. Jednak o tym, że coś znajduje się na jednej z burt, mówi się także wtedy, gdy to coś znajduje się nawet znacznie powyżej najwyższego pokładu (np. światła na masztach mogą być w osi jednostki, lub na jednej z burt).
Burty są dwie – lewa i prawa (patrząc od rufy w stronę dziobu jednostki)[1].
Burty posiadają także swoje historyczne nazwy, utrzymujące się jednak, dla zachowania tak ważnej dla marynarzy tradycji, do dziś. Prawa burta, to po polsku sterburta (niderl. stuurboord, ang. starboard)[2], lewa to bakburta (niderl. bakboord, ang. hist. larboard, współcz. port)[3]. Nazwy te pochodzą sprzed kilku wieków, kiedy to stosowano na żaglowcach wiosło sterowe. Sternik operujący takim wiosłem stał zawsze plecami (ang. back) do lewej burty, a jego wiosło schodziło do wody z burty prawej. Centralnie z rufy wiosło nie mogło zejść do wody, bo rufa kończyła się w szpic i posiadała wydatny nawis rufowy sięgający daleko nad wodę. Angielskie terminy port i larboard wywodzą się stąd, iż jednostki z wiosłem sterowym dochodziły do nabrzeża portowego tylko z jednego kierunku - tą burtą, na której nie było wiosła sterowego, aby go nie uszkodzić. Etymologia tych słów nie jest wyjaśniona jednoznacznie. Może oznaczać stronę, z której dochodzi hałas z lądu (loud), lub stronę, z której ładowano towary (load) przez furtę w burcie[4]. Równie dobrze jednak mogło to oznaczać wchodzenie do portu od konkretnej strony, gdyż wszystkie jednostki miały wiosło sterowe właśnie dlatego z tej samej strony, aby łatwiej było im wszystkim zachować porządek podczas przemieszczania się w zazwyczaj ciasnym porcie, oraz cumować wspólnie przy nabrzeżu.
Statek na sterburcie niesie światło zielone, na bakburcie – czerwone.
Stosowane są również określenia burta nawietrzna (z której wieje wiatr, czyli wystawiona na działanie wiatru) oraz burta zawietrzna (znajdująca się za wiatrem, czyli osłonięta od wiatru żaglami i poszyciem drugiej burty)[1].
Burta, w znaczeniu bocznej powierzchni kadłuba, a szczególnie jej części nawodnej, nie musi otaczać jednostki pływającej ze wszystkich stron. Jeżeli rufa posiada własną ścianę z tyłu jednostki, to nosi ona nazwę pawęży[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Furmaga i Wójcicki 1993 ↓, s. 33.
- ↑ Furmaga i Wójcicki 1993 ↓, s. 210.
- ↑ Furmaga i Wójcicki 1993 ↓, s. 14.
- ↑ Furmaga i Wójcicki 1993 ↓, s. 68.
- ↑ Furmaga i Wójcicki 1993 ↓, s. 164.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lesław Furmaga, Józef Wójcicki: Mały słownik morski. Gdynia: Mitel International, 1993. ISBN 83-8541-373-1.
