Location via proxy:   [ UP ]  
[Report a bug]   [Manage cookies]                
Przejdź do zawartości

Buspas

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Buspas w Nowym Jorku
Buspas w Wiesbaden
Buspas w Kurytybie

Buspas – pas ruchu dla autobusów wytyczony w celu usprawnienia transportu miejskiego, który spowalniają zatory drogowe. Zgodnie z ustawą o elektromobilności, od 22 lutego 2018 roku z buspasów mogą korzystać samochody elektryczne[1]; czasem korzystanie z buspasów przysługuje także w ramach carpoolingu (w niektórych polskich miastach kierowcom przewożącym co najmniej dwóch pasażerów[2][3][4]) oraz osobom prowadzącym taksówki, motocykle[5] i rowery, jednak w tym ostatnim przypadku takie rozwiązanie wywołuje liczne kontrowersje, gdyż ogranicza przepustowość buspasów, przez co nie służy ich pierwotnej funkcji (rower – z uwagi na niewielką szybkość – spowalnia jazdę autobusu). Buspasy są ważnym elementem szybkiej komunikacji autobusowej, będącej odpowiedzią na wyzwania stawiane publicznemu transportowi zbiorowemu, jak zakorkowane ulice (czy nawet zapaść komunikacyjna), przeciążone systemy komunikacji miejskiej i podmiejskiej czy zanieczyszczenie środowiska[6].

Funkcja

[edytuj | edytuj kod]

Buspasy dają pierwszeństwo autobusom w celu skrócenia czasu podróży w godzinach szczytu. Długość buspasów nie jest istotna – wystarczy, jeśli służą jako ominięcie punktu będącego zwykle źródłem zatoru, na przykład skrzyżowania. Niektóre miasta posiadają rozbudowane ich odcinki, często w ramach sieci szybkiej komunikacji autobusowej.

Buspasy tworzy się na drogach, które często są zatłoczone lub należą do ruchliwych tras autobusowych. Całe drogi można przekształcić na buspasy (np. Oxford Street w Londynie czy Fulton Street w Nowym Jorku), dopuszczając jedynie ruch autobusów, taksówek i samochodów dostawczych bądź włączyć do nich buspas w przeciwnym kierunku[7]. Niektóre buspasy są czynne w pewnych godzinach w ciągu dnia, zazwyczaj w czasie szczytu, normalnie zaś są do dyspozycji dla wszystkich pojazdów. Zdarza się, że buspas działa tylko w jednym kierunku, w którym zwykle odnotowuje się zwiększony ruch.

Buspasy mogą mieć oddzielną sygnalizację świetlną, dzięki której autobusy mają pierwszeństwo na skrzyżowaniach.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Transportu Publicznego (American Public Transportation Association)(inne języki)[8] i Narodowej Bazy Transportowej (National Transit Database)[9] pierwszy na świecie buspas powstał w Chicago w 1939.

W Europie pierwsze buspasy zostały wprowadzone w niemieckim Hamburgu w 1962. Wkrótce jego śladem podążyły kolejne niemieckie miasta, a w 1971 oficjalnie usankcjonowano buspasy w niemieckim kodeksie drogowym(inne języki). Specjaliści z innych krajów, m.in. Japonii, zastosowali podobne rozwiązania na przykładzie Niemiec. W styczniu 1964 buspas pojawił się na paryskiej ulicy quai du Louvre(inne języki), a pas w przeciwnym kierunku wprowadzono na pont de l’Alma w czerwcu 1966[10]. Pierwszy londyński buspas otworzono w lutym 1968 na moście Vauxhall Bridge. Do 1972 uruchomiono 149 km buspasów w 100 miastach państw OECD, ale sieć znacznie się rozrosła w kolejnych dekadach[11]. Pierwsza droga autobusowa w Stanach Zjednoczonych, El Monte Busway, powstała na odcinku między El Monte i Downtown w Los Angeles w 1974[12].

Buspasy w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
Znak pionowy D-12: „pas ruchu dla autobusów”. Oznacza pas ruchu tylko dla autobusów lub trolejbusów oraz innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach
Wydajność buspasa w porównaniu do pasów transportu indywidualnego

Znaki informacyjne służące wydzielaniu pasu ruchów dla autobusów opublikowano już w czasach PRL, w Rozporządzeniu Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 9 sierpnia 1983 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych.[13] W 1985 roku w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 21 lutego 1985 r. w sprawie dodatkowych znaków i sygnałów dla kierujących tramwajami i trolejbusami ujęto nowe sygnalizatory dla kierujących trolejbusami oraz innymi pojazdami komunikacji publicznej poruszających się przeznaczonymi dla nich pasami ruchu[14].

Buspasy są pojęciem stosowanym oficjalnie w polskiej statystyce publicznej[15]. Od 2013 dane o długości buspasów w polskich gminach są gromadzone w Banku Danych Lokalnych[16]. Według danych za 2018, buspasy funkcjonowały w 35 polskich miastach[17].

W Warszawie pierwsze, krótkie odcinki buspasów uruchomiono w 1993[18] (niekiedy uznaje się, że w pierwsze buspasy w Polsce wytyczono w Krakowie w 2004)[19][20]. Łącznie w stolicy jest ponad 68,5 km wydzielonych pasów dla komunikacji miejskiej; najdłuższa trasa buspasu ma 7775 m, zaś najkrótsza 95 m (stan na grudzień 2024)[21]. Najnowszy buspas otwarto w grudniu 2024[22].

Wyzwania

[edytuj | edytuj kod]

Wprowadzenie buspasów wiąże się z zajmowaniem istniejących pasów ruchu oraz ze zmniejszeniem wąsko rozumianej przepustowości dróg. Jest to jednak przepustowość liczona w liczbie pojazdów, a nie liczbie osób. Jest to skuteczne m.in., jeśli lokalne władze chcą połączyć elementy transportu publicznego z redukcją przestrzeni dla kierowców samochodów osobowych[23]. Przykładowo po wprowadzeniu buspasa na Trasie Siekierkowskiej w Warszawie, mimo że liczba przejeżdżających pojazdów spadła o 16,6%, to liczba przejeżdżających pasażerów wzrosła o 68%. Jednocześnie opóźnienia autobusów zmniejszyły się o 3–11 min[24]. W Gdyni wprowadzenie buspasów skróciło czas przejazdu komunikacji zbiorowej do 21,7%[25].

Buspasy mogą okazać się nieskuteczne, jeżeli nie jest egzekwowany zakaz parkowania na nich (np. na obszarach handlowych). W takich przypadkach autobusy muszą włączyć się do normalnego ruchu, co może doprowadzić do ich zatrzymania i dodatkowych opóźnień względem rozkładu jazdy. Przeznaczenie buspasa do prawoskrętów również ogranicza jego przepustowość.

Często poruszają się po nich nieuprawnione samochody, powodując mniejszą przepustowość ulic[26].

Sieci buspasów w wybranych miastach

[edytuj | edytuj kod]
Miasto Państwo Mieszkańców (mln) Autobusy Liczba mieszkańców na autobus Buspasy (km) Liczba autobusów na 1 km buspasów
Helsinki Finlandia 0,6 470 1238 44[27] 11
Sydney Australia 4,3 1900 2260 90+[28] 21
Santiago Chile 6,5 4600 1400 200[29] 23
Londyn Wielka Brytania 7,5 6800 1100 240[30] 28
Singapur Singapur 4,5 3775 1200 155[31] 29
Seul Korea Południowa 10 7000 1428 282[32] 32
Madryt Hiszpania 5,5 2022[33] 2720 50[34] 40
Bogota Kolumbia 6,7 1080[35] 6200 84[35] 45
São Paulo Brazylia 10,9 14 900[36] 730 155[37] 96
Hongkong Chiny 6,8 19 768[38] 666 22[39] 899

Na najbardziej ruchliwym buspasie w Stanach Zjednoczonych (Lincoln Tunnel w Nowym Jorku) w szczycie przejeżdża 700 autobusów na godzinę (średnio więc jeden autobus co 5 sekund)[40].

Autostrady

[edytuj | edytuj kod]
Państwo Autostrada Buspasy (km) Odcinek
Korea Południowa Gyeongbu Expressway 137,4 Hannam IC (Seul) – Sintanjin IC (Daejeon)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Mandat za jazdę po buspasie? Nie przyjmuj! – stresujące spotkanie z policją [WIDEO 360°], „www.elektrowoz.pl”, 22 maja 2018 [dostęp 2018-06-04].
  2. ↑ Uwaga kierowcy, zmiany na buspasach w Rzeszowie. nowiny24.pl. [dostęp 2012-01-09].
  3. ↑ Kraków. Od dzisiaj działa buspas na ul. Kamieńskiego. Ogromne korki. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2017-03-10].
  4. ↑ Sosnowiec: w ciągu roku przebudowa ul. 3 Maja. slask.onet.pl. [dostęp 2017-03-10].
  5. ↑ The Use of Bus Lanes by Motorcycles. dft.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-08)]. (z broszury brytyjskiego Ministerstwa Transportu).
  6. ↑ Mercedes-Benz Polska – Bus Rapid Transit (BRT) – Co to jest BRT?
  7. ↑ The Highway Code.
  8. ↑ Milestones in U.S. Public Transportation History. apta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-07)]. (American Public Transportation Association).
  9. ↑ History of the NTD and Transit in the US. ntdprogram.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-12)]. (strona National Transit Database).
  10. ↑ Les zones bleues et les couloirs pour autobus (ze strony AMTUIR).
  11. ↑ Assessing travel time impacts of measures to enhance bus operations – Jepson, D.; Ferreira, L., Road & Transport Research.
  12. ↑ Los Angeles. mtc.ca.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-11)]. (Komisja Transportu Miejskiego San Francisco).
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 9 sierpnia 1983 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych.Dz.U. z 1983 r. nr 50, poz. 224
  14. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 21 lutego 1985 r. w sprawie dodatkowych znaków i sygnałów dla kierujących tramwajami i trolejbusami Dz.U. z 1985 r. nr 15, poz. 62
  15. ↑ Buspasy w: Pojęcia stosowane w statystyce publicznej [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-02-20].
  16. ↑ Adam Piotr Zając: Które miasto ma najwięcej buspasów? Co mówią dane GUS. transport-publiczny.pl, 2015-09-28. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-20)].
  17. ↑ Anna Cieślak: Buspasy w miastach coraz dłuższe. regiony.rp.pl, 2019-12-10. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-20)].
  18. ↑ Konrad Majszyk: Ile buspasów – tyle czasów. ŻycieWarszawy.pl, 2018-08-30. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-30)]. (pol.).
  19. ↑ Buspasy - 6 podstawowych informacji. [online], motochemia.pl, 18 marca 2021 [dostęp 2024-12-18].
  20. ↑ Kiedy można korzystać z buspasów? [online], tvp.pl, 1 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-18].
  21. ↑ Buspasy w Warszawie [online], Warszawa 19115 [dostęp 2024-12-18] (pol.).
  22. ↑ Otwieramy buspas na Głębockiej i św. Wincentego [online], Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, 6 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-18].
  23. ↑ Get moving: Bus access, safety mean no end to rush-hour hassle – The New Zealand Herald.
  24. ↑ Autobusy punktualniejsze i popularniejsze, ruch płynniejszy. Buspas usprawnił Trasę Siekierkowską [online], Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie, 18 stycznia 2022 [dostęp 2024-12-18].
  25. ↑ Dominika Karkut, Ocena efektywności wprowadzenia wybranych buspasów w Gdyni [online], repozytorium.biblos.pk.edu.pl, 2019, s. 68 [dostęp 2024-12-18].
  26. ↑ 1779 oszuści na buspasach – The New Zealand Herald, Tuesday 3 October 2006.
  27. ↑ HKL SUY D: 10/2009: Joukkoliikenteen luotettavuuden kehittämisohjelma.
  28. ↑ Bus lanes (ze strony Roads and Traffic Authority.
  29. ↑ Wolny Pas – The Economist, Thursday 7 February 2008.
  30. ↑ 2.19 Bus Services. cfit.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-08)]. (z raporty brytyjskiej Komisji ds. Zintegrowanego Transportu.
  31. ↑ Putting the Commuter at the Centre (z mowy singapurskiego Ministra Transportu, 18 stycznia 2008.
  32. ↑ Transportation in Seoul for Sustainability. transport.dialogue.org.hk. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-16)]..
  33. ↑ EMT - Empresa Municipal de Transportes de Madrid, S.A. - Presentación [online], emtmadrid.es [dostęp 2021-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-16].
  34. ↑ Factsheet Madrid. uitp.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-16)]..
  35. ↑ a b [1] (oficjalna strona TransMilenio z Bogoty).
  36. ↑ Frota das linhas municipais de ônibus. www9.prefeitura.sp.gov.br. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)]. (strona lokalnego rządu São Paulo).
  37. ↑ Extensão dos corredores. www9.prefeitura.sp.gov.br. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)]. (strona lokalnego rządu São Paulo).
  38. ↑ Hong Kong The facts (ze strony Ministerstwa Transportu Hongkongu).
  39. ↑ Transport in Hong Kong > Public Transport > Buses. td.gov.hk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-27)]. (ze strony Ministerstwa Transportu Hongkongu).
  40. ↑ ARC: Trans-Hudson Passenger Rail Tunnel; About<.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Buspas&oldid=75575774”