Cheracebus

	Cheracebus
	Byrne, Rylands, Carneiro, Lynch Alfaro, Bertuol, da Silva, Messias, Groves, Mittermeier, Farias, Hrbek, Schneider, Sampaio & Boubli, 2016
	; Przedstawiciel rodzaju – titi czarny (Ch. lugens)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpy szerokonose
Rodzina	sakowate
Podrodzina	titi
Rodzaj	Cheracebus
	Typ nomenklatoryczny
	Simia lugens Humboldt, 1812
Synonimy
	Torquatus Goodman, Porter, Czelusniak, Page, Schneider, Shoshani, Gunnell & Groves, 1998;
	Torquatus Goodman, Porter, Czelusniak, Page, Schneider, Shoshani, Gunnell & Groves, 1998;
Gatunki
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cheracebus – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny titi (Callicebinae) w rodzinie sakowatych (Pitheciidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w zachodnio-północnej Ameryce Południowej^[3]^[4].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 23,2–45 cm, długość ogona 41–51 cm; masa ciała 1100–1500 g^[4]^[5].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 2016 roku międzynarodowy zespół zoologów (Brytyjczycy Hazel Byrne, Anthony Brome Rylands, Colin Peter Groves i Jean Philippe Boubli, Brazylijczycy Jeferson C. Carneiro, Fabricio Bertuol, Maria Nazareth Ferreira da Silva, Mariluce Messias, Izeni Farias, Horacio Schneider i Iracilda Sampaio, Amerykanie Jessica Lynch Alfaro i Russell Alan Mittermeier oraz Czech Tomáš Hrbek) w artykule poświęconym powiązaniom filogenetyczne w obrębie rodzaju Callicebus wraz z pierwszą oceną taksonomii opartej na dowodach molekularnych, opublikowanym w czasopiśmie Frontiers in Zoology^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie oryginalne) titi czarny (Ch. lugens).

Etymologia

Torquatus: łac. torquatus ‘obrożny’, od torques ‘obroża, naszyjnik’, od torquere ‘skręcać’^[6]. Gatunek typowy: Callithrix torquata Hoffmannsegg, 1807.
Cherocebus: gr. χηρα khēra ‘wdowa’; κηβος kēbos ‘długoogoniasta małpa’^[1].

Podział systematyczny

Takson wyodrębniony na podstawie danych molekularnych z Callicebus^[1]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[7]^[5]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[8]	Podgatunki^[4]^[3]^[5]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[5]	Podstawowe wymiary^[4]^[5]^[b]	Status IUCN^[9]
Cheracebus lucifer	(O. Thomas, 1914)	titi żółtoręki	gatunek monotypowy	południowo-wschodnia Kolumbia, północno-wschodni Ekwador, północno-wschodnie Peru i północno-zachodnia Brazylia (pomiędzy rzekami Caquetá/Japurá na północy i rzekami Napo/Solimões na południu); zakres wysokości: 100–300 m n.p.m.	DC: 35–41 cm DO: 45–48 cm MC: około 1,5 kg	LC
Cheracebus medemi	(Hershkovitz, 1963)	titi kolumbijski	gatunek monotypowy	endemit Kolumbii (Putumayo (na wschód od podnóży Andów, między górnym biegiem rzeki Caquetá a rzeką Putumayo; niejasna wschodnia granica zasięgu)); zakres wysokości: 100–450 m n.p.m.	DC: 23–36 cm DO: 42–49 cm MC: 1,1–1,5 kg	VU
Cheracebus regulus	(O. Thomas, 1927)	titi rudogłowy	gatunek monotypowy	endemit Brazylii (Amazonas (na południe od rzeki Solimões, na wschód od dolnej rzeki Javari, na zachód od dolnej rzeki Juruá; południowa granica zasięgu niejasna)); zakres wysokości: 100–200 m n.p.m.	DC: 37–45 cm DO: 44–49 cm MC: 1–1,5 Kg	LC
Cheracebus torquatus	(Hoffmannsegg, 1807)	titi obrożny	gatunek monotypowy	endemit Brazylii (Amazonas (na południe od rzeki Solimões, na wschód od dolnej rzeki Juruá, na zachód od systemu rzecznego Purús/Tapauá; południowa granica zasięgu niejasna)); zakres wysokości: 100–1000 m n.p.m.	DC: 30–40 cm DO: 41–49 cm MC: 1–1,5 kg	LC
Cheracebus lugens	(Humboldt, 1812)	titi czarny	gatunek monotypowy	wschodnia Kolumbia, południowa Wenezuela i północno-zachodnia Brazylia (na północ od rzeki Caquetá, na południe od rzeki Ventuari i środkowego biegu rzeki Orinoko do rzeki Japurá i rzeki Solimões, na wschód do rzeki Branco); zakres wysokości: 100–1000 m n.p.m.	DC: 30–40 cm DO: 41–49 cm MC: 1–1,5 kg	LC
Cheracebus aquinoi	Rengifo, D’Elía, G. García, Charpentier & Cornejo, 2022		gatunek monotypowy^[10]	endemit Peru (Loreto między rzekami Nanay i Tigre)^[10]	brak danych^[10]	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, ; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d H. Byrne, A.B. Rylands, J.C. Carneiro, J.W.L. Alfaro, F. Bertuol, M.N.F. da Silva, M. Messias, C.P. Groves, R.A. Mittermeier, I. Farias, T. Hrbek, H. Schneider, I. Sampaio & J.P. Boubli. Phylogenetic relationships of the New World titi monkeys (Callicebus): first appraisal of taxonomy based on molecular evidence. „Frontiers in Zoology”. 13:10, s. 9–10, 2016. DOI: 10.1186/s12983-016-0142-4. PMID: 26937245. PMCID: PMC4774130. (ang.).
↑ M. Goodman, C.A. Porter, J. Czelusniak, S.L. Page, H. Schneider, J. Shoshani, G. Gunnell & C.P. Groves. Toward a phylogenetic classification of Primates based on DNA evidence complemented by fossil evidence. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 9 (3), s. 594, 1998. DOI: 10.1006/mpev.1998.0495. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 194. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S.F. Ferrari, L.M. Veiga, L.P. Pinto, L.K. Marsh, R.A. Mittermeier & A.B. Rylands: Family Pitheciidae (Titis, Sakis and Uacaris). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 468–470. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 125. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 268. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 40–41. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Taxonomy: Cheracebus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c E.M. Rengifo, G. D'Elía, G. García, E. Charpentier & F.M. Cornejo. A New Species of Titi Monkey, Genus Cheracebus Byrne et al., 2016 (Primates: Pitheciidae), from Peruvian Amazonia. „Mammal Study”. 48 (3), s. 3–18, 2022. DOI: 10.3106/ms2022-0019. (ang.).

[2] Nomen nudum.

[10] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Byrne&inni-1] H. Byrne, A.B. Rylands, J.C. Carneiro, J.W.L. Alfaro, F. Bertuol, M.N.F. da Silva, M. Messias, C.P. Groves, R.A. Mittermeier, I. Farias, T. Hrbek, H. Schneider, I. Sampaio & J.P. Boubli. Phylogenetic relationships of the New World titi monkeys (Callicebus): first appraisal of taxonomy based on molecular evidence. „Frontiers in Zoology”. 13:10, s. 9–10, 2016. DOI: 10.1186/s12983-016-0142-4. PMID: 26937245. PMCID: PMC4774130. (ang.).

[Goodman&inni-3] M. Goodman, C.A. Porter, J. Czelusniak, S.L. Page, H. Schneider, J. Shoshani, G. Gunnell & C.P. Groves. Toward a phylogenetic classification of Primates based on DNA evidence complemented by fossil evidence. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 9 (3), s. 594, 1998. DOI: 10.1006/mpev.1998.0495. (ang.).

[Burgin&inni-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 194. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Ferrari&inni-5] S.F. Ferrari, L.M. Veiga, L.P. Pinto, L.K. Marsh, R.A. Mittermeier & A.B. Rylands: Family Pitheciidae (Titis, Sakis and Uacaris). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 468–470. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 125. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Jaeger-7] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 268. (ang.).

[asm-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 40–41. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[11] Taxonomy: Cheracebus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-28]. (ang.).

[ren&inni-12] E.M. Rengifo, G. D'Elía, G. García, E. Charpentier & F.M. Cornejo. A New Species of Titi Monkey, Genus Cheracebus Byrne et al., 2016 (Primates: Pitheciidae), from Peruvian Amazonia. „Mammal Study”. 48 (3), s. 3–18, 2022. DOI: 10.3106/ms2022-0019. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[9]

[10]