Coprinus
 Czernidłak kołpakowaty (Coprinus comatus) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
czernidłak |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinus Pers. Tent. disp. meth. fung.: 62 (Lipsk, 1797) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers. | |
_Fries_186992.jpg)
Coprinus Pers. (czernidłak) – rodzaj grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Kapelusze łuskowate, włoskowate, połyskujące lub nagie, promieniowo pofałdowane lub bruzdkowane. Blaszki początkowo blade, później szarzejące i stopniowo czerniejące, u góry przyczepione, rzadko wolne. Trzony z pierścieniem lub (rzadko) bez pierścienia. Wysyp zarodników ciemnobrązowy do czarnego. Zarodniki gładkie lub szorstkie. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)[2].
Wszystkie gatunki Coprinus, Coprinopsis i Coprinellus to grzyby saprotroficzne rozwijające się na odpadach organicznych, kompoście, stertach gnijącej słomy, słomy zmieszanej z łajnem itp. Wiele gatunków to także grzyby koprofilne rozwijające się na odchodach, zwłaszcza koni i bydła[3].
Synonimy: Annularius Roussel, Coprinusella (Peck) Zerov, Ephemerocybe Fayod, Lentispora Fayod, Onchopus P. Karst., Pselliophora P. Karst., Pseudocoprinus Kühner[4].
Cechą charakterystyczną różniącą gatunki z rodzaju Coprinus od podobnych gatunków Coprinopsis, Coprinellus i Parasola jest brak promienistego żłobkowania kapelusza[5].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Rodzaj ten utworzony został w 1797 r. przez H.Ch. Persoona[1]. Zaliczono do niego grzyby o czarnym wysypie zarodników, których blaszki, a nawet całe owocniki podczas dojrzewania rozpływają się w czarną ciecz. Prowadzone w latach 90. XX w.i na początku XXI wieku badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały jednak, że jest to takson polifiletyczny, a cecha rozpływania się owocników w ciecz powstawała podczas ewolucji co najmniej trzykrotnie. W związku z tym rodzaj Coprinus rozbity został na wiele rodzajów: Coprinus (sensu stricto), Coprinellus, Coprinopsis, Parasola, Tulosesus, Narcissea i inne[5].
Naukowa nazwa Coprinus oznacza żyjący na łajnie[6]. Polską nazwę czernidłak podał Franciszek Błoński w 1889 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako bedłka, czubajka, kołpak, kołpaczek, sowa[3].
- Coprinus aphthosus Fr. 1838 – czernidłak wierzbowy[7]
- Coprinus comatus (O.F. Müll.) Pers. – czernidłak kołpakowaty
- Coprinus digitalis (Batsch) Fr. 1838[7] – czernidłak naparstkowaty
- Coprinus equinus Chełch. 1899[7] – czernidłak koński
- Coprinus fuscescens (Schaeff.) Fr. 1838 – czernidłak orzechowy[7]
- Coprinus nycthemerus Fr. 1838[8][7]
- Coprinus palmeranus Bogart 1976[8]
- Coprinus roris Quél. 1878[7]
- Coprinus sociatus (Schumach.) Fr. 1838[7]
- Coprinus sterquilinus (Fr.) Fr. – czernidłak wielkopierścieniowy
- Coprinus subdissseminatus M. Lange 1953[7]
- Coprinus velatus Quél. 1877[7]
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[9]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[3] i innych[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-09-15] (ang.).
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144–156, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b B. Gierczyk i inni, Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 27–73 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
- ↑ Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo – Magpie Inkcap [online], First naturedata dostępu = 2020-11-13 (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Według Index Fungorum takson niepewny.
- ↑ a b c Coprinus (czernidłak) [online], grzyby.pl [dostęp 2013-09-15] (pol.).
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).