Czersk (gmina)

Czersk
	gmina miejsko-wiejska
	; Urząd Miasta i Gminy Czersk
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	chojnicki
TERC	2202043
Burmistrz	Daniel Szpręga
Powierzchnia	379,85 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 21 549
• gęstość	56,7 os./km²
Nr kierunkowy	52
Tablice rejestracyjne	GCH
	Adres urzędu:ul. Kościuszki 27; 89-650 Czersk
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	18
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Czersk
	Położenie na mapie Polski Czersk
	53°48′N 17°58′E/53,792778 17,973889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Czersk – gmina miejsko-wiejska w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bydgoskim.

W skład gminy wchodzi 18 sołectw: Będźmierowice, Gotelp, Gutowiec, Klaskawa, Krzyż, Kurcze, Lipki, Łąg, Łąg-Kolonia, Łubna, Malachin, Mokre, Mosna, Odry, Rytel, Wieck, Zapędowo, Złotowo

Siedziba gminy to Czersk.

Według danych z 2014 roku, gminę zamieszkiwało 21 202 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002 gmina Czersk ma obszar 379,85 km²^[2], w tym:

użytki rolne: 29%
użytki leśne: 62%

Gmina stanowi 27,84% powierzchni powiatu.

Miejscowości

Tabela 1. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Czersk-obszar wiejski
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Położenie geograficzne
0082794	Bagna	wieś	53°43′45″N 17°59′58″E/53,729167 17,999444
0082475	Będźmierowice	wieś	53°48′13″N 18°03′06″E/53,803611 18,051667
0082883	Bielawy	wieś	53°49′49″N 17°51′31″E/53,830278 17,858611
0083256	Błota	kolonia	53°45′55″N 17°47′42″E/53,765278 17,795000
0082995	Brda	wieś	53°41′54″N 17°49′39″E/53,698333 17,827500
0083078	Budziska	wieś	53°49′15″N 18°00′51″E/53,820833 18,014167
0083049	Bukowa Góra	wieś	53°48′48″N 18°04′31″E/53,813333 18,075278
0083138	Cis	część wsi Malachin	53°48′34″N 17°57′06″E/53,809444 17,951667
0082713	Czersk	osada leśna	53°47′26″N 17°56′38″E/53,790556 17,943889
1014145	Czerska Struga	kolonia	53°43′20″N 17°54′03″E/53,722222 17,900833
0082819	Dąbki	osada leśna	53°45′02″N 17°58′44″E/53,750556 17,978889
0082802	Dąbki	wieś	53°44′59″N 17°59′23″E/53,749722 17,989722
0082481	Duża Klonia	wieś	53°46′45″N 17°42′10″E/53,779167 17,702778
0083262	Duże Wędoły	kolonia	53°46′27″N 17°46′03″E/53,774167 17,767500
0083486	Gartki	kolonia	53°42′29″N 17°52′59″E/53,708056 17,883056
0082541	Gotelp	wieś	53°51′06″N 18°01′11″E/53,851667 18,019722
0082720	Gutowiec	wieś	53°46′19″N 17°51′06″E/53,771944 17,851667
0083279	Jeziórko	osada leśna	53°45′34″N 17°49′33″E/53,759444 17,825833
0082624	Juńcza	osada	53°49′41″N 17°59′17″E/53,828056 17,988056
0083285	Kaliska	kolonia	53°45′26″N 17°47′46″E/53,757222 17,796111
0082618	Kamionka	wieś	53°49′49″N 18°00′26″E/53,830278 18,007222
0083291	Karolewo	kolonia	53°44′34″N 17°48′30″E/53,742778 17,808333
0082937	Kęsza	wieś	53°49′09″N 18°05′42″E/53,819167 18,095000
0082653	Klaskawa	wieś	53°46′54″N 18°03′29″E/53,781667 18,058056
0082498	Klonia-Wybudowanie	część wsi Duża Klonia	53°47′16″N 17°41′08″E/53,787778 17,685556
0083428	Klonowice	wieś	53°52′24″N 18°03′43″E/53,873333 18,061944
0082736	Kłodnia	wieś	53°47′31″N 17°51′25″E/53,791944 17,856944
0082825	Konewki	wieś	53°44′49″N 18°01′00″E/53,746944 18,016667
0083300	Konigort	kolonia	53°45′48″N 17°44′16″E/53,763333 17,737778
0082506	Konigórtek	kolonia	53°45′39″N 17°44′10″E/53,760833 17,736111
0083003	Kosowa Niwa	osada	53°42′24″N 17°47′28″E/53,706667 17,791111
0082630	Koszary	kolonia	53°49′33″N 17°59′17″E/53,825833 17,988056
0083470	Koślinka	część wsi Zapędowo	53°43′00″N 17°50′15″E/53,716667 17,837500
0082682	Krzyż	wieś	53°47′44″N 17°52′20″E/53,795556 17,872222
0082788	Kurcze	wieś	53°44′28″N 18°00′12″E/53,741111 18,003333
0082742	Kurkowo	wieś	53°45′48″N 17°51′35″E/53,763333 17,859722
0082877	Kwieki	wieś	53°48′50″N 17°51′46″E/53,813889 17,862778
0082890	Lipki	wieś	53°49′31″N 18°05′27″E/53,825278 18,090833
0082908	Lipki Dolne	część wsi Lipki	53°49′32″N 18°05′18″E/53,825556 18,088333
0082914	Lipki Górne	część wsi Lipki	53°49′39″N 18°05′42″E/53,827500 18,095000
0083173	Listewka	osada leśna	53°52′05″N 17°57′12″E/53,868056 17,953333
0083492	Lutom	osada leśna	53°42′46″N 17°51′34″E/53,712778 17,859444
0082989	Lutom	wieś	53°42′28″N 17°49′36″E/53,707778 17,826667
0083500	Lutomski Most	kolonia	53°41′45″N 17°50′45″E/53,695833 17,845833
0083032	Łąg	wieś	53°49′42″N 18°04′12″E/53,828333 18,070000
0083055	Łąg-Kolonia	wieś	53°49′29″N 18°02′25″E/53,824722 18,040278
0083109	Łubna	wieś	53°49′02″N 17°59′17″E/53,817222 17,988056
0082759	Łukowo	osada leśna	53°46′13″N 17°54′32″E/53,770278 17,908889
0083115	Łukowo	wieś	53°45′50″N 17°55′55″E/53,763889 17,931944
0083150	Malachin	osada leśna	53°48′31″N 17°57′03″E/53,808611 17,950833
0083121	Malachin	wieś	53°48′53″N 17°57′20″E/53,814722 17,955556
0082512	Mała Klonia	kolonia	53°46′35″N 17°42′11″E/53,776389 17,703056
0083316	Małe Wędoły	kolonia	53°46′34″N 17°45′09″E/53,776111 17,752500
0083322	Młynki	kolonia	53°44′25″N 17°43′17″E/53,740278 17,721389
0083345	Modrzejewo	kolonia	53°45′49″N 17°45′12″E/53,763611 17,753333
0083167	Mokre	wieś	53°50′20″N 17°56′59″E/53,838889 17,949722
0082660	Mosna	wieś	53°45′28″N 18°03′11″E/53,757778 18,053056
0082765	Nieżurawa	kolonia	53°47′35″N 17°56′02″E/53,793056 17,933889
0082564	Nowa Juńcza	wieś	53°50′28″N 17°59′38″E/53,841111 17,993889
0082570	Nowe Prusy	wieś	53°50′54″N 18°02′05″E/53,848333 18,034722
0083517	Nowy Młyn	kolonia	53°41′32″N 17°51′25″E/53,692222 17,856944
0083180	Odry	osada leśna	53°52′28″N 18°00′44″E/53,874444 18,012222
0083204	Odry	wieś	53°53′26″N 18°01′09″E/53,890556 18,019167
1014151	Olszyny	osada leśna	53°49′05″N 17°48′14″E/53,818056 17,803889
0083351	Olszyny	wieś	53°49′01″N 17°47′17″E/53,816944 17,788056
0082831	Ostrowite	wieś	53°45′03″N 18°01′54″E/53,750833 18,031667
0083368	Ostrowy	osada leśna	53°46′57″N 17°46′48″E/53,782500 17,780000
0083374	Płecno	osada leśna	53°47′42″N 17°49′59″E/53,795000 17,833056
0083530	Pod Łąg	część wsi Złotowo	53°48′13″N 18°00′23″E/53,803611 18,006389
0083546	Pod Łubnę	część wsi Złotowo	53°48′34″N 17°58′48″E/53,809444 17,980000
0083552	Pod Łukowo	część wsi Złotowo	53°47′03″N 17°57′31″E/53,784167 17,958611
0083569	Pod Malachin	część wsi Złotowo	53°48′31″N 17°57′37″E/53,808611 17,960278
0083575	Pod Strugę	część wsi Złotowo	53°46′51″N 18°00′14″E/53,780833 18,003889
0083581	Pod Tucholę	część wsi Złotowo	53°46′11″N 17°58′33″E/53,769722 17,975833
0082593	Polana	kolonia	53°52′15″N 17°58′35″E/53,870833 17,976389
0082920	Praga	część wsi Lipki	53°49′24″N 18°05′48″E/53,823333 18,096667
0082647	Przyjaźnia	wieś	53°50′08″N 18°00′54″E/53,835556 18,015000
0082587	Pustki	wieś	53°52′19″N 17°59′50″E/53,871944 17,997222
0083196	Rówki	kolonia	53°50′16″N 17°58′27″E/53,837778 17,974167
0083380	Rytel	osada	53°46′21″N 17°46′58″E/53,772500 17,782778
0083233	Rytel	wieś	53°45′11″N 17°46′31″E/53,753056 17,775278
0995833	Rytel-Dworzec	kolonia	53°44′52″N 17°43′32″E/53,747778 17,725556
0995840	Rytel-Nadleśnictwo	kolonia	53°44′56″N 17°43′58″E/53,748889 17,732778
0082771	Sienica	kolonia	53°48′34″N 17°52′45″E/53,809444 17,879167
1066188	Spierewnik	osada	53°42′42″N 17°46′06″E/53,711667 17,768333
0082601	Stara Juńcza	wieś	53°50′58″N 17°58′46″E/53,849444 17,979444
0083084	Stare Prusy	wieś	53°50′58″N 18°03′09″E/53,849444 18,052500
0082707	Stodółki	część wsi Krzyż	53°47′21″N 17°52′42″E/53,789167 17,878333
0082676	Struga	wieś	53°46′43″N 18°02′10″E/53,778611 18,036111
0083010	Suszek	osada	53°43′23″N 17°45′37″E/53,723056 17,760278
0083090	Szałamaje	wieś	53°50′29″N 18°03′50″E/53,841389 18,063889
0082950	Szyszkowiec	wieś	53°50′36″N 18°04′24″E/53,843333 18,073333
0082854	Twarożnica	osada leśna	53°45′19″N 17°57′01″E/53,755278 17,950278
0083397	Uboga	osada leśna	53°44′08″N 17°49′09″E/53,735556 17,819167
0083227	Uroża	osada leśna	53°54′11″N 18°00′20″E/53,903056 18,005556
0082860	Ustronie	osada leśna	53°46′23″N 18°00′33″E/53,773056 18,009167
0082966	Wądoły	wieś	53°46′39″N 17°45′31″E/53,777500 17,758611
0082529	Wędowo	osada	53°47′02″N 17°39′36″E/53,783889 17,660000
0083405	Wieck	wieś	53°52′34″N 18°03′59″E/53,876111 18,066389
0083457	Wojtal	osada leśna	53°54′00″N 18°02′33″E/53,900000 18,042500
0083440	Wojtal	wieś	53°53′44″N 18°01′54″E/53,895556 18,031667
0083061	Wybudowania Łęskie	część wsi Łąg-Kolonia	53°48′04″N 18°00′52″E/53,801111 18,014444
0083411	Wybudowania Wieckie	część wsi Wieck	53°53′01″N 18°03′18″E/53,883611 18,055000
0083210	Wybudowanie Odrowskie	część wsi Odry	53°53′22″N 18°00′04″E/53,889444 18,001111
0083144	Wybudowanie pod Kosobudy	część wsi Malachin	53°48′12″N 17°56′52″E/53,803333 17,947778
0083463	Zapędowo	wieś	53°42′09″N 17°51′07″E/53,702500 17,851944
0082535	Zapora	kolonia	53°46′37″N 17°43′06″E/53,776944 17,718333
0083434	Zawada	wieś	53°51′44″N 18°03′05″E/53,862222 18,051389
0082972	Złe Mięso	wieś	53°49′40″N 18°06′27″E/53,827778 18,107500
0083523	Złotowo	wieś	53°46′59″N 17°59′36″E/53,783056 17,993333
0083026	Żukowo	wieś	53°43′14″N 17°48′41″E/53,720556 17,811389
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-28

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	20 380	100	10 206	50,1	10 174	49,9
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	53,7		26,9		26,8

Piramida wieku mieszkańców gminy Czersk w 2014 roku^[1]:

Pozostałe miejscowości niesołeckie

Badzianko, Bagna, Bielawy, Błota, Brda, Budziska, Bukowa Góra, Cegielnia, Czersk (leśniczówka), Czerska Struga, Dąbki, Dąbki (leśniczówka), Duża Klonia, Duże Wędoły, Gartki, Jeziórko, Juńcza, Kaliska, Kameron, Kamionka, Karolewo, Kęsza, Klonowice, Kłodnia, Konewki, Konigort, Konigórtek, Kosowa Niwa, Koszary, Koślinka, Kurkowo, Kwieki, Listewka, Lutom, Lutom (leśniczówka), Lutomski Most, Łukowo, Łukowo (leśniczówka), Malachin (leśniczówka), Mała Klonia, Małe Wędoły, Młynki, Modrzejewo, Mosna, Nieżurawa, Nowa Juńcza, Nowe Prusy, Nowy Młyn, Odry (leśniczówka), Olszyny, Olszyny (osada leśna), Ostrowite, Ostrowy, Płecno, Pod Łąg, Pod Łubnę, Polana, Przyjaźnia, Pustki, Rówki, Rytel (osada), Rytel-Dworzec, Rytel-Nadleśnictwo, Rytel Zarzecze, Sienica, Spierewnik, Stara Juńcza, Stare Prusy, Struga, Stodółki, Suszek, Szałamaje, Szary Kierz, Szyszkowiec, Twarożnica, Uboga, Uroża, Ustronie, Wądoły, Wędowo, Wojtal, Wojtal (gajówka), Zapora, Zawada, Złe Mięso, Żukowo.

Infrastruktura

Transport kolejowy

Przez miasto i gminę przebiegają trzy linie kolejowe, z obsługującymi gminę stacjami i przystankami kolejowymi:

Nazwa i przebieg linii	Stacje i przystanki kolejowe na terenie gminy
linia kolejowa nr 203 z Tczewa do Kostrzyna nad Odrą	Łąg, Czersk, Gutowiec, Rytel Wieś, Rytel
linia kolejowa nr 215 z Laskowic Pomorskich do Bąka	Będźmirowice, Czersk
linia kolejowa nr 201z Nowej Wsi Wielkiej do Gdyni	Łąg Południowy, Szałamaje, Wojtal

Transport drogowy

Przez teren miasta i gminy przebiegają następujące drogi:

Drogi krajowe:
- 22 Grzechotki – Malbork – Starogard Gdański – Czarna Woda - Czersk - Chojnice – Człuchów – Wałcz – Gorzów Wielkopolski – Kostrzyn nad Odrą (główna droga przebiegająca przez miasto i gminę - popularnie zwana Berlinką), stanowiąca połączenie Czerska z Trójmiastem i Piłą i Koszalinem.
Drogi wojewódzkie
- 237 Mąkowarsko – Tuchola - Czersk, stanowiąca połączenie z Bydgoszczą.

Komunikację autobusową w Czersku i okolicy zapewniają przedsiębiorstwa PKS Chojnice i PKS Starogard Gdański. Miasto posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Gdańskiem, Bydgoszczą, Chojnicami, Tucholą, Starogardem Gdańskim, Tczewem, Czarną Wodą oraz mniejszymi miejscowościami w bliskiej okolicy.

Transport wodny

W zasadzie słabo rozwinięty, przez gminę przepływa Czerska Struga (rzeka) nadająca się jedynie na odcinkach do uprawiania turystyki kajakowej.

Ochrona przyrody

Sąsiednie gminy

Brusy, Chojnice, Czarna Woda, Kaliska, Karsin, Osieczna, Stara Kiszewa, Śliwice, Tuchola

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Czersk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[populacja2016-1] Gmina Czersk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-2] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa2-3] Baza demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

Miasto	Czersk
Wsie	Bagna Będźmierowice Bielawy Brda Budziska Bukowa Góra Dąbki Duża Klonia Gotelp Gutowiec Kamionka Kęsza Klaskawa Klonowice Kłodnia Konewki Krzyż Kurcze Kurkowo Kwieki Lipki Lipki Dolne Lipki Górne Lutom Łąg Łąg-Kolonia Łubna Łukowo Malachin Mokre Mosna Nowa Juńcza Nowe Prusy Odry Olszyny Ostrowite Przyjaźnia Pustki Rytel Stara Juńcza Stare Prusy Stodółki Struga Szałamaje Szyszkowiec Wądoły Wieck Wojtal Zapędowo Zawada Złe Mięso Złotowo Żukowo
Części wsi	Cis Klonia-Wybudowanie Koślinka Pod Łąg Pod Łubnę Pod Łukowo Pod Malachin Pod Strugę Pod Tucholę Praga Wybudowania Łęskie Wybudowania Wieckie Wybudowanie Odrowskie Wybudowanie pod Kosobudy
Kolonie	Błota Czerska Struga Duże Wędoły Gartki Kaliska Karolewo Konigort Konigórtek Koszary Lutomski Most Mała Klonia Małe Wędoły Młynki Modrzejewo Nieżurawa Nowy Młyn Polana Rówki Rytel-Dworzec Rytel-Nadleśnictwo Sienica Zapora
Osady	Juńcza Kosowa Niwa Rytel (osada) Spierewnik Suszek Wędowo
Osady leśne	Czersk (osada leśna) Dąbki (osada leśna) Jeziórko Listewka Lutom (osada leśna) Łukowo (osada leśna) Malachin (osada leśna) Odry (osada leśna) Olszyny (osada leśna) Ostrowy Płecno Twarożnica Uboga Uroża Ustronie Wojtal (osada leśna)
Pozostałe miejscowości	Badzianko Cegielnia Kameron Rytel Zarzecze Szary Kierz

Miasta	Brusy Chojnice Czersk
Gminy miejskie	Chojnice
Gminy miejsko-wiejskie	Brusy Czersk
Gminy wiejskie	Chojnice Konarzyny

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919-39) woj. pomorskie (PRL) (1945-50) woj. bydgoskie (1950-75)
Miasta (1919-75)	Chojnice Czersk (od 1926)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Borowy Młyn (1940–43) Brusy (1934–54 i 1973–75) Brzeźno Szlacheckie (1934–40 i 1945–54) Charzykowy (1940–44) Chojnice (1934–54 i 1973–75) Czersk (1934–54 i 1973–75) Karsin (1934–54 i 1973–75) Konarzyny (1934–44, 1945–54 i 1973–75) Leśno (1934–44 i 1945–54) Lipnice / Lipnica (1934–54 i 1973–75) Ogorzeliny (1973–75) Ostrowite (1944–45) Rytel (1934–54 i 1973–75) Truppenübungsplatz Westpreußen (1944–45)
Gromady (1954-72)	Angowice (1954-59) Borowy Młyn (1954-61) Borsk (1954-61) Borzyszkowy (1954-59) Brusy (1954-61) Brusy (1969-72) Brusy-Południe (1961-68) Brusy-Północ (1961-68) Brzeźno Szlacheckie (1954-72) Charzykowy (1954-72) Czersk (1959-72) Czyczkowy (1954-59) Doręgowice (1954-61) Gotelp (1954-59) Karsin (1954-72) Konarzyny (1954-72) Kosobudy (1954-61) Krzyż (1954-61) Leśno (1954-72) Lipnice (Lipnica) (1954-72) Lubnia (1954-61) Lutom (1954-59) Łąg (1954-71) Malechin (1954-59) Małe Chełmy (1954-61) Męcikał (1954-59) Nowacerkiew (1954-59) Odry (1954-61) Ogorzeliny (1954-72) Osowo (1954-61) Ostrowite (1954-59) Pawłowo (1954-59) Przymuszewo (1954-59) Rytel (1954-72) Silno (1954-72) Sławęcin (1954-61) Swornigacie (1954-71) Wiele (1954-68) Zapceń (1954-61) Zbeniny (1954-59) Zielona Chocina (1954-61)