Dąbrowa (Czechy)
49°52′N 18°28′E/49,859167 18,469722| gmina | |||||
 Dom Narodowy (wyb. 1903) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Kraina | |||||
| Starosta |
Dáša Murycová | ||||
| Powierzchnia |
7,77 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
194 os./km² | ||||
| Kod pocztowy |
735 33 | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| Liczba obrębów ewidencyjnych |
2 | ||||
| Liczba części gminy |
1 | ||||
| Liczba gmin katastralnych |
1 | ||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |||||
| 49°52′N 18°28′E/49,859167 18,469722
| |||||
| Strona internetowa | |||||
_znak.jpg)
_vlajka.jpg)
Dąbrowa[2] (cz. ⓘDoubrava, niem. Dombrau) – wieś gminna i gmina w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach. Nazwa miejscowości pochodzi od dębu.
W latach 1974–1990 Dąbrowa znajdowała się w administracyjnych granicach Orłowej.
Miejscowość znajduje się w Ostrawsko-Karwińskim Zagłębiu Węglowym. Na zachodzie sąsiaduje z Orłową, na północy z Dziećmorowicami, na wschodzie i południu z Karwiną (na wschodzie ze Starym Miastem, na południu z Dołami).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dąbrowa to jedna z najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w 1229 roku, w bulli papieża Grzegorza IX dla benedyktynów tynieckich, zatwierdzającej ich posiadłości w okolicy Orłowej, w tym właśnie Dąbrowę jako Dubrowa[3][4]. W 1268 powstał klasztor Benedyktynów w Orłowej, a Dąbrowa stanowiła odtąd jego uposażenie[5].
Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie, w granicach którego znalazła się również Dąbrowa. Od 1327 księstwo cieszyńskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii). W 1447 Dąbrowa weszła w skład wydzielonego działu księcia Bolka II[6], przy czym nadal była częścią kompleksu klasztornego benedyktynów[7]. U schyłku średniowiecza była już jednak wsią szlachecką[7]. W 1511 opat klasztoru w Orłowej, Andrzej Gniady, odkupił dochodowe dziedziczne wójtostwo w Dąbrowej[8].
W latach 1746–1901 należało do rodu Mattencloit, którzy na początku XX wieku sprzedali wieś wiedeńskiej rodzinie Rotschildów.
Ważnym wydarzeniem dla Dąbrowy i okolicy było odkrycie złóż węgla w 1822. Na początku powstawały małe kopalnie, często następnie porzucane. W latach 1854–1855 wybudowane zostały dwie większe kopalnie: Eleonora i Bettina. Większość mieszkańców pracowała właśnie przy wydobyciu, a w 1869 wieś liczy ich 1752[9]. Później wszystkie miejscowe kopalnie zostały skonsolidowane w spółce Důl Doubrava (Kopalnia Dąbrowa). Wieża Bettiny została zburzona 23 października 2006, a Eleonory 2 listopada 2007.
Po zniesieniu poddaństwa miejscowość stanowiła gminę na Śląsku Austriackim, w powiecie sądowym Frysztat, najpierw w powiecie cieszyńskim, potem w samodzielnym powiecie politycznym Frysztat. Miejscowość jest bardzo dobrym przykładem ścierania się polskiego i czeskiego żywiołu narodowego na terenie Zagłębia Karwińskiego. Tradycyjnie zamieszkała była przez polskojęzycznych Lachów posługujących się odmianą gwary cieszyńskiej, dodatkowo była celem znacznej imigracji robotniczej z Galicji. Pomimo tego w 1880 85,6% mieszkańców zadeklarowało używanie języka czeskiego, po czym liczba ta spadła na korzyść języka polskiego, który wzrósł do 77,7% w 1900 roku[10]. Według austriackiego spisu ludności z 1910 miasteczko Dąbrowa miała 5660 mieszkańców, z czego 5502 było zameldowanych na stałe, 3453 (62,8%) było polsko-, 1911 (34,7%) czesko- a 138 (2,5%) niemieckojęzycznymi, 5159 (91,1%) było katolikami, 354 (6,3%) ewangelikami, 134 (2,4%) wyznawcami judaizmu a 13 innej religii lub wyznania[11].
W 1899 powstała nowa samodzielna parafia św. Jadwigi, gdzie od samego początku jej funkcjonowania kościół był miejscem polsko-czeskiego sporu o używany w nim język[12].
Po I wojnie światowej doszło do wybuchu polsko-czechosłowackiego konfliktu granicznego. Według porozumienia lokalnych organów władzy Dąbrowa została podporządkowana polskiej administracji. Po wybuchu wojny polsko-czechosłowackiej 23 stycznia 1919 Dąbrowa została zajęta przez Czechosłowację już w pierwszym dniu konfliktu. Od 1920 przydzielona decyzją Rady Ambasadorów Czechosłowacji, gdzie do 1924 miała nazwę Dombrová[13]. W październiku 1938 wraz z Zaolziem została zaanektowana przez Polskę a podczas II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Po wojnie przywrócona Czechosłowacji.
Jako miejscowość górnicza znacznie ucierpiała na skutek szkód górniczych.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości znajduje się kościół św. Jadwigi Śląskiej z 1899, kościół husycki z 1928, zamek i rzeźba świętego Jana Nepomucena.
Ludzie związani z Dąbrową
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości pracowali:
- Jan Buzek, polski fizyk i polityk;
- Józef Kiedroń, minister w rządzie Władysława Grabskiego (prywatnie jego szwagier);
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Pomnik ofiarom I wojny światowej -
Pamiątkowa tablica upamiętniająca ofiary II wojny światowej -
Kościół św. Jadwigi Śląskiej -
Detonacja wieży kopalni Eleonora
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Český statistický úřad: Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2018. 2018-01-01. [dostęp 2018-05-22]. (cz.).
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 286, 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego (online). (Wyd.) Wojciech Kętrzyński, Stanisław Smolka. Lwów: 1875, s. XIa, XIb.
- ↑ I. Panic, 2010, s. 430
- ↑ I. Panic, 2010, s. 158
- ↑ a b I. Panic, 2010, s. 331
- ↑ I. Panic, 2010, s. 434
- ↑ Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 718-719. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
- ↑ Kazimierz Piątkowski: Stosunki narodowościowe w Księstwie Cieszyńskiem. Cieszyn: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, 1918, s. 273, 290. (pol.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien, Troppau 1912.
- ↑ Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej w latach 1848-1918. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2013, s. 311. ISBN 978-83-935147-3-1.
- ↑ Hosák et al. 1970, 190-191.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ladislav Hosák, Rudolf Šrámek: Místní jména na Moravě a ve Slezsku I, A-L. Praha: Academia, 1970.