Drzeworadek dębowy
| Xylotrechus antilope | |||
| (Schönherr, 1817) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
drzeworadek dębowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
Drzeworadek dębowy (Xylotrechus antilope) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych, podrodziny kózkowych (Cerambycinae) i plemienia Clytini.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został w 1817 roku przez Carla Johana Schönherra jako Clytus antilope. W rodzaju Xylotrechus umieścił go w 1860 roku Louis Alexandre Auguste Chevrolat, a w podrodzaju nominatywnym Xylotrechus s. str. J. Sudre w 1999 roku[1].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Drzeworadek ten osiąga od 7[2] lub 8[3] do 14 mm długości ciała[2][3]. Ciało w obrysie smukłe i ostro z tyłu zakończone. Grzbietowa strona ciała owłosiona brązowo-czarno z żółtymi pasami i plamkami, zaś spód owłosiony szaro. Głowa mała, zaokrąglona, o czole z wyniesieniem środkowym i ostrymi brzegami bocznymi, a ciemieniu grubo punktowanym. Raczej grube, rudobrązowe czułki sięgają u samic nieco za nabrzmiałości barkowe, a u samców połowy długości pokryw. Przedplecze silnie sklepione, u samców nieco dłuższe niż szerokie, a u samic prawie poprzeczne. Dysk przedplecza szorstki, poprzecznie pomarszczony, zaś jego brzegi drobno granulowane. Na przedpleczu obecne 4 małe, żółte plamki. Pokrywy około dwukrotnie dłuższe niż szerokie na wysokości barków, wyraźnie się ku tyłowi zwężające. Wierzchołek pokryw zakrzywiony do wewnątrz, opatrzony dobrze zaznaczonymi kolcami przyszwowymi i zewnętrznymi. Powierzchnia pokryw z trzema skośnymi, żółtymi pasami i tejże barwy plamkami barkowymi i przytarczkowymi. Stopy ubarwione rudobrązowo, a sternity odwłoka żółto z tyłu obrzeżone[2].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcz ten zasiedla drzewostany liściaste i mieszane z dębem. Owady dorosłe spotykane są w Polsce od czerwca do połowy sierpnia i przesiadują głównie na pniach dębów, które są rośliną żywicielską larw, lub na kwiatach z rodziny baldaszkowatych, a latają w dni słoneczne. Dorosłe składają jaja w szczeliny kory cienkich pniaków i usychających gałęzi położonych w koronie drzewa lub od niedawna leżących na ziemi. Larwy drążą chodniki pod korą, najpierw przebiegające częściowo w bielu, a potem wnikające głębiej. Pod korą tworzona jest też komora poczwarkowa, a przepoczwarczenie odbywa się w czerwcu[3][4].
W Egipcie gatunek ten opanowuje drzewa mango, zarówno pnie i konary, jak i suche gałęzie. W warunkach laboratoryjnych samice składały 33 do 178 jaj, których wylęg następował po 9 do 14 dniach. Stadium larwy trwało 686–744 dni, przedpoczwarki 10–14 dni, a poczwarki 17–22 dni. Dorosłe przeżywały od 7 do 22 dni. W warunkach Egiptu występuje jedno pokolenie na dwa lata[5].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek o chorotypie zachodniopalearktycznym[6]. W Europie wykazany został z Albanii, Austrii, Białorusi, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Czech, europejskiej Turcji, Francji, Grecji, Hiszpanii, byłej Jugosławii (w tym Serbii[7]), Korsyki[8], Krymu[6], Mołdawii, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Rosji, Słowacji, Słowenii, Sycylii, Szwecji, Szwajcarii, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch[8]. W Azji znany z azjatyckiej części Turcji, Uralu Południowego, Kaukazu, Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji[6], Turkmenistanu i północnego Iranu[4] (ostan Ardabil[9]). Ponadto znany z Afryki Północnej z Egiptu[5], Algierii, Tunezji i Maroka. Z Turcji podawany z prowincji Stambuł, Bursa, Manisa i Kırklareli[6]. W Polsce znany z nielicznych stanowisk[4]. Nowsze doniesienia pochodzą m.in. z Załęczańskiego P.K.[10]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ A. Barsevskis et al: Xylotrechus antilope. [w:] Cerambycidae of the World [on-line]. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ a b c Svatopluk Bílý, O. Mehl. Longhorn Beetles (Coleoptera: Cerambycidae) of Fennoscandia and Denmark. „Fauna Entomologica Scandinavica”. 22, 1989.
- ↑ a b c Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 64.
- ↑ a b c Xylotrechus antilope. [w:] Coleoptera Poloniae [on-line]. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ a b S.M. Hashim, Iman I. Imam. First study on the biology of longhorn borer, Xylotrechus antilope Schonherr, 1817 (Coleoptera: Cermabycidae) infesting mango trees in Egypt. „Minufiya J. Agric. Res.”. 39 (3), 2014. ISSN 1139-1147.
- ↑ a b c d Hüseyin Özdikmen, Serdar Tezcan. A synopsis of Turkish Xylotrechus Chevrolat, 1860 with a new record, Xylotrechus stebbingi Gahan, 1906 (Coleoptera: Cermabycidae: Cerambycinae). „Munis Entomology & Zoology”. 6 (1), 2011.
- ↑ N. Pil, D. Stojanović. Some rare Longhorn Beetles (Coleoptera: Cerambycidae) without protection on the national level found on Mt. Fruška Gora, Serbia. „Arch. Biol. Sci.”. 57 (2), s. 137–142, 2005.
- ↑ a b Xylotrechus antilope. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2014-11-02].
- ↑ Hamid Sakenin, Najmeh Samin, Setareh Moemen Beitollahi, Somayeh Ezzatpanah, Mohammad Havaskary, Jinoos Rastegar, Ahmad Valizadeh, Mohammad Javad Shakour. A study on the longhorn beetles (Coleoptera: Cerambycidae) from north- western Iran. „Calodema”. 143, s. 1–19, 2011.
- ↑ Lech Karpiński, Wojciech Szczepański, Marcin Walczak. Kózkowate (Coleoptera: Cerambycidae) południowej części Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. „Acta entomologica silesiana”. 19, s. 79–84, 2011. ISSN 1230-7777.