Drzeworyt sztorcowy

Drzeworyt sztorcowy (inaczej czołowy, poprzeczny, rylcowy) – technika graficzna druku wypukłego, którego twórcą był Thomas Bewick w 1790 roku.

Najbardziej znane drzeworyty Thomasa Bewicka, wykonane tą techniką, pochodzą z książki A History of British Birds, wydanej w latach 1797–1804, której jest jednocześnie autorem i ilustratorem^[1].

Do 1790 roku drzeworyt wycinany był w desce wzdłuż słoi. Thomas Bewick wykonał drzeworyt na desce ciętej poprzecznie z bukszpanu^[2]. Bukszpan jest gęstym drzewem z drobnymi słojami. Umożliwiał on swobodne używanie małych rylców, którymi można było dokładnie odtworzyć kreskowy rysunek, ale także formować precyzyjne cienie, półtony i światła kopiowanego obiektu, zwykle rzeźb lub obrazów^[2]. Pracując nad tą techniką graficzną, będącą odbiciem lustrzanym reprodukowanego obiektu, drzeworytnicy często posługiwali się lusterkiem^[3]. Powstawanie drzeworytu najczęściej odbywało się poprzez odbicie pierwowzoru na klocku drzeworytniczym^[3].

Drzeworyt sztorcowy w prasie

Drzeworyt sztorcowy mógł być odbijany wraz z kolumnami tekstu, co było powodem jego fenomenu i popularności w wydawnictwach prasowych w latach 30. i 40. XIX wieku^[3].

Pierwszym grafikiem w Polsce, który użył drzeworyt Thomasa Bewicka, był Fryderyk Krzysztof Dietrich, oraz jego syn Fryderyk Adolf Dietrich^[4]. Drzeworyty sztorcowe przedstawiające krajobrazy i portrety, autorstwa Fryderyka Krzysztofa Dietricha, ukazały się na łamach czasopisma „Muzeum Domowe” w 1835 roku wydawanego pod redakcją Franciszka Salezego Dmochowskiego^[4]. Innymi ważnymi grafikami w Polsce, korzystającymi z tej techniki, byli m.in.: Wincenty Smokowski, Felicjan Maksymilian Fredro i Jan Styfi^[4].

W latach 80. XIX wieku z czasem drzeworyt sztorcowy w prasie warszawskiej został zastąpiony tzw. cynkotypią^[3].

Przypisy

↑ wood engraving, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-12-06] (ang.).
↑ ^a ^b Pod red. Aleksandra Birkenmajera: Encyklopedia Wiedzy o Książce. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.
↑ ^a ^b ^c ^d Kamilla Pijanowska: Drzeworyt reprodukcyjny – od ilustracji prasowej do obiektu muzealnego, w: Studia o Książce i Informacji, 28, 2009, s. 64–65.
↑ ^a ^b ^c Gabriela Socha: Andriolli i rozwój drzeworytu w Polsce, Wrocław 1988, s. 31–32.

[1] wood engraving, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-12-06] (ang.).

[:0-2] Pod red. Aleksandra Birkenmajera: Encyklopedia Wiedzy o Książce. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971.

[:1-3] Kamilla Pijanowska: Drzeworyt reprodukcyjny – od ilustracji prasowej do obiektu muzealnego, w: Studia o Książce i Informacji, 28, 2009, s. 64–65.

[:2-4] Gabriela Socha: Andriolli i rozwój drzeworytu w Polsce, Wrocław 1988, s. 31–32.

[1]

[2]

[3]

[4]