Dywizje grenadierów ludowych

Dywizje grenadierów ludowych (Volksgrenadier-Divisionen) – formacje Wehrmachtu tworzone od połowy 1944 roku.

Dywizje grenadierów ludowych zaczęto tworzyć w połowie 1944 roku i choć miały one skład zbliżony do typowej dywizji piechoty i podlegały dowództwu Wehrmachtu, to na podstawie rozkazu Głównego Urzędu SS (SS-Führungshauptamt) z dnia 17 lipca 1944 roku właśnie SS odpowiadało za dobór kadry oficerskiej i podoficerskiej do tych oddziałów. Zgodnie z tym rozkazem stanowiska dowódcze w tych jednostkach mieli obsadzać ludzie deklarujący związek z narodowym socjalizmem. Całe składy osobowe podlegały także przepisom dyscyplinarnym i sądowym SS, a kadra dowódcza mogła być przenoszona na stanowiska wyłącznie do jednostek Waffen-SS. Dywizje tworzone zgodnie z tym rozkazem otrzymały przydomek „ludowy” (volks) co miało być wyróżnikiem podkreślającym ich przywiązanie dla idei narodowego socjalizmu.

Można je podzielić na 2 kategorie:

dywizje piechoty szczególnie zasłużone w walkach, które otrzymały nową nazwę, np. 12 Dywizja Grenadierów Ludowych,
dywizje zdziesiątkowane na różnych frontach, wzmocnione rekonwalescentami, rekrutami, personelem Luftwaffe i Kriegsmarine.

Organizowane były do działań ofensywnych, każdy z 3 pułków liczył 2 bataliony, dlatego były mniej liczne niż dywizje piechoty. Dywizje grenadierów ludowych były jednak znacznie lepiej wyposażone w broń automatyczną (z założenia w dywizjach grenadierów ludowych karabiny szturmowe miały całkowicie zastąpić karabiny, co w praktyce okazało się niemożliwe do zrealizowania), a artyleria dywizyjna była w znacznym stopniu zmotoryzowana. Ich minusem były niedobory sprzętowe i brak doświadczenia części żołnierzy.

Ich debiut nastąpił podczas ofensywy w Ardenach. Ogółem utworzono 79 dywizji grenadierów ludowych.

Struktura organizacyjna dywizji grenadierów ludowych

(W nawiasach liczba pododdziałów, liczebność oraz wyposażenia w broń zespołową)

Dowództwo i sztab dywizji
- pluton kartograficzny
- pluton żandarmerii
- Pułk grenadierów (3) (1876 ludzi)
  - kompania sztabowa (10 lekkich karabinów maszynowych)
  - kompania dział piechoty (4 działa piechoty, 8 moździerzy kal. 120 mm, 4 lekkie karabiny maszynowe)
  - kompania przeciwpancerna (54 granatniki przeciwpancerne, 4 lekkie karabiny maszynowe)
  - batalion grenadierów (2) (642-699 ludzi)
    - kompania grenadierów (3) (9 lekkich karabinów maszynowych – w każdej)
    - kompania broni ciężkiej (8 ciężkich karabinów maszynowych, 4 działa piechoty, 6 moździerzy kal. 80 mm)
    - pluton zaopatrzenia (1 lekki karabin maszynowy)
- kompania fizylierów (rowerowa) (200 ludzi) (2 ciężkie karabiny maszynowe, 8 lekkich karabinów maszynowych, 2 moździerze kal. 80 mm, 2 działa piechoty)
- Oddział przeciwpancerny (502 ludzi)
  - kompania sztabowa (1 lekki karabin maszynowy)
  - kompania ciężkich dział przeciwpancernych (9 ciężkich działa przeciwpancernych, 9 lekkich karabinów maszynowych)
  - kompania dział szturmowych (14 dział szturmowych, 16 lekkich karabinów maszynowych)
  - kompania samobieżnych dział przeciwlotniczych (9 dział przeciwlotniczych kal. 37 mm, 4 lekkie karabiny maszynowe)
- Pułk artylerii (1869 ludzi)
  - bateria sztabowa (1 lekki karabin maszynowy)
  - dywizjon artylerii polowej 75 mm
    - bateria sztabowa (2 lekkie karabin maszynowe)
    - bateria armat 75 mm (3) (6 armat kal. 75 mm, 4 lekkie karabiny maszynowe – w każdej)
  - dywizjon haubic 150 mm
    - bateria sztabowa (2 lekkie karabin maszynowe)
    - bateria haubic 150 mm (2) (6 haubic kal. 150 mm, 4 lekkie karabiny maszynowe – w każdej)
  - dywizjon haubic 105 mm (2)
    - bateria sztabowa (2 lekkie karabiny maszynowe)
    - bateria haubic 105 mm (2) (6 haubic kal. 105 mm, 4 lekkie karabiny maszynowe – w każdej)
- Batalion saperów (426 ludzi)
  - kompania saperów (2) (2 ciężkie karabiny maszynowe, 9 lekkich karabinów maszynowych, 2 moździerze kal. 80 mm, 6 miotaczy ognia – w każdej)
- Batalion łączności (379 ludzi) (11 lekkich karabinów maszynowych)
  - kompania telefoniczna
  - kompania radio
  - kolumna zaopatrzenia
- Oddział zaopatrzenia (1051 ludzi)
  - kompania transportowa (120 ton)
  - kompania transportowa (2) (30 ton)
  - pluton zaopatrzenia
  - kompania amunicyjna
  - kompania warsztatowa
  - kompania sanitarna
  - kompania weterynaryjna
  - poczta polowa
  - piekarnia i rzeźnia
- Batalion zapasowy (925 ludzi)
  - kompania szkolna
  - kompania zapasowa (do 4)

Łącznie dywizja grenadierów ludowych liczyła 11 197 ludzi.

Bibliografia

Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-06556-7.

Linki zewnętrzne

Volks-Grenadier-Divisionen
Dywizje Grenadierów Ludowych. [w:] Podcast Wojenne Historie [on-line]. YouTube. [dostęp 2024-08-18].