Edward Herbst

Edward Herbst
Data i miejsce urodzenia	21 października 1844 ; Radom
Data i miejsce śmierci	6 czerwca 1921 ; Sopot
Miejsce spoczynku	Cmentarz ewangelicki w Sopocie
Zawód, zajęcie	fabrykant (włókiennictwo)
Alma Mater	Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Rodzice	Edward Herbst; Ludwika Herbst (de domo Vonderheiden)
Małżeństwo	Matylda Scheibler
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Edward August Maurycy Herbst (ur. 21 października 1844 w Radomiu, zm. 6 czerwca 1921 w Sopocie^[1]) – polski przemysłowiec (włókiennictwo), działający w Łodzi^[1].

Życiorys

Był synem Edwarda (kupca, przybyłego z Saksonii) i Ludwiki z Vonderheidenów. Absolwent Warszawskiej Szkoły Handlowej. Rozpoczął pracę w fabryce Karola Scheiblera w 1869. W 1874, po kilku latach kariery zawodowej, został dyrektorem zarządzającym przedsiębiorstwa, a po ślubie z najstarszą córką Scheiblera – Matyldą (1856–1939) został współwłaścicielem fabryki^[1]^[2]. Na otrzymanym w posagu folwarku, ciągnącym się na wschód od fabryki, wzniesiono w 1876 willę dla nowożeńców według projektu architekta Hilarego Majewskiego^[1]^[2].

Po śmierci Karola Scheiblera w 1881 Edward Herbst wraz ze spadkobiercami Scheiblera, synami Karolem i Adolfem oraz zięciem Georgiem von Kramstem, utworzyli spółkę akcyjną Towarzystwo Akcyjne Zakładów Bawełnianych „K. Scheibler”, której został dyrektorem generalnym, a następnie prezesem zarządu spółki. W tym samym roku został dyrektorem, a w latach 1889–1919 pełnił funkcję prezesa, Dyrekcji Towarzystwa Kredytowego w Łodzi. Od 1884 pełnił również funkcję prezesa Banku Handlowego w Łodzi. Zasiadał w zarządach m.in. łódzkiego oddziału Towarzystwa Popierania Rosyjskiego Handlu i Przemysłu, Komitetu Dyskontowego przy Łódzkim Oddziale Banku Państwa, Łódzkiego Komitetu Giełdowego, Komitetu Łódzkiego Handlu i Przemysłu. W 1888 został starszym Urzędu Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi, które w 1898 wybudowało i otworzyło Szkołę Zgromadzenia Kupców w Łodzi. W 1896 został mianowany rzeczywistym radcą stanu. Był również mecenasem „Dziennika Łódzkiego”, któremu w 1885 kupił drukarnię oraz subwencjonował gazetę „Lodzer Zeitung”^[1].

Herbstowie, po śmierci córki Anny Marii, wsparli inicjatywę dr Karola Jonschera dotyczącą budowy pierwszego w Polsce szpitala pediatrycznego i byli jego głównymi fundatorami: ofiarowali działkę oraz pieniądze^[1]^[3]. Budowa szpitala Anny Marii^[4] trwała w latach 1902–1905^[1]. Obecnie pod tym adresem – Al. Piłsudskiego 71 – mieści się Szpital Pediatryczny im. Janusza Korczaka^[3].

Zakupiony w Sopocie niewielki dom letniskowy rozbudował w 1896 do kształtu wieloobiektowej rezydencji (willa przy ul. T. Kościuszki 29^[5]), w której coraz częściej przebywał przed wybuchem I wojny światowej, aż w końcu w 1919 zamieszkał w niej na stałe wraz z żoną i gdzie zmarł. W kręgu tamtejszej polskiej społeczności był znanym filantropem na jej rzecz, np. sfinansował zakup trzech dużych dzwonów dla nowo budowanego kościoła „Gwiazda Morza”, za znaczną w tamtych czasach sumę 7500 mk, ale też angażował się finansowo przy budowie sopockiego hotelu „Werminghoff”^[6].

Za gorliwość okazaną przy dziele budowy cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Łodzi przy ul. Widzewskiej (ob. ul. Kilińskiego 56) został odznaczony w październiku 1884 Orderem Świętego Stanisława II klasy^[7]. W październiku 1888 otrzymał Order Świętej Anny II klasy^[8]. 18 listopada 1895 roku, na wniosek ministra finansów, został odznaczony Orderem Świętego Włodzimierza III klasy^[9]. Notka zawarta w 83 numerze Gazety Gdańskiej z 13 lipca 1909 roku informuje, że najbogatszy sopocianin odznaczony został przez cesarza Wilhelma II Orderem Korony II klasy^[10].

Został pochowany w Sopocie na cmentarzu ewangelickim, w ufundowanej przez żonę kaplicy wg projektu Heinricha Dunkela. Syn Herbsta – Leon^[11] – był ostatnim właścicielem willi Herbstów przy ul. Przędzalnianej 72 w Łodzi.

Za życia, w 1911 został uhonorowany przez radnych Sopotu własną ulicą, w późniejszym okresie przemianowaną na ul. M. Kopernika^[12].

Z małżeństwa z Matyldą Zofią Scheibler (1856–1939) miał trzech synów: Karola Edwarda, Leona Feliksa (1880–1942), żonaty z Aleksandrą Potschtar, primo voto Hoppe (1889–1970), Edwarda Waltera i córkę Annę Marię, zmarłą w dzieciństwie^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Polska Akademia Dostępności –P.A.D.– PAD, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi [online], lodz.ap.gov.pl [dostęp 2021-09-04] (pol.).
↑ ^a ^b Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 38. ISBN 83-87522-23-6.
↑ ^a ^b Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 126, ISBN 83-87080-43-8.
↑ SZPITAL IM.DR J. KORCZAKA [online], korczak.kopernik.lodz.pl [dostęp 2017-11-17] .
↑ Willa Herbstów w Sopocie na portalu dawnysopot.pl.
↑ Dobrowolski, Fułek ↓, s. 78–84.
↑ Kronika Łódzka. Jego Cesarska Mość.... „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 232), s. 2, kol. 4, 1884-10-16. Zdzisław Kułakowski (red.). Łódź: Zdzisław Kułakowski. ISSN 1898-3111. [dostęp 2015-10-24].
↑ Kronika Łódzka. Najwyższe odznaczenia. „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 236), s. 1, kol. 4, 1888-10-21. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-03-11].
↑ Z miasta i Okolic. „Praw. Wiestn.”.... „Tydzień”. Rok XXII (nr 48), s. 2, kol. 3, 1894-12-02. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-28].
↑ Nowiny z naszych i dalszych stron; Sopot. „Gazeta Gdańska”, s. 3, 1909-07-13. Gdańsk. [dostęp 2019-08-23].
↑ AnnaA. Gronczewska AnnaA., Rodzina Herbstów: filantropia była jednym z celów ich życia, „Dzienniklodzki.pl” [dostęp 2017-11-17] (pol.).
↑ Herbstowie. Dzieje zapomnianej sopockiej rodziny [online], trojmiasto.pl, 30 marca 2017 [dostęp 2021-10-01] (pol.).

Bibliografia

Tomasz Dobrowolski, Wojciech Fułek: Wchodzić bez pukania. Gdańsk – Sopot: Wydawnictwo „Estilla”. Fundacja Rozwoju „Kocham Sopot”, 2012, s. 78–84.

Linki zewnętrzne

Życiorys Edwarda Herbsta

[archiwum-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Polska Akademia Dostępności –P.A.D.– PAD, Łódzcy fabrykanci – Archiwum Państwowe w Łodzi [online], lodz.ap.gov.pl [dostęp 2021-09-04] (pol.).

[Skrzydlo-2] Leszek Skrzydło: Rody fabrykanckie. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1999, s. 38. ISBN 83-87522-23-6.

[Krystyny-3] Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 126, ISBN 83-87080-43-8.

[4] SZPITAL IM.DR J. KORCZAKA [online], korczak.kopernik.lodz.pl [dostęp 2017-11-17] .

[5] Willa Herbstów w Sopocie na portalu dawnysopot.pl.

[CITEREFDobrowolski,_Fułek78–84-6] Dobrowolski, Fułek ↓, s. 78–84.

[7] Kronika Łódzka. Jego Cesarska Mość.... „Dziennik Łódzki”. Rok I (nr 232), s. 2, kol. 4, 1884-10-16. Zdzisław Kułakowski (red.). Łódź: Zdzisław Kułakowski. ISSN 1898-3111. [dostęp 2015-10-24].

[8] Kronika Łódzka. Najwyższe odznaczenia. „Dziennik Łódzki”. Rok V (nr 236), s. 1, kol. 4, 1888-10-21. Antoni Chomętowski (red.). Łódź: Stefan Kossuth. ISSN 1898-3111. [dostęp 2016-03-11].

[9] Z miasta i Okolic. „Praw. Wiestn.”.... „Tydzień”. Rok XXII (nr 48), s. 2, kol. 3, 1894-12-02. Mirosław Dobrzański (red.). Petroków (Piotrków Trybunalski): Mirosław Dobrzański. [dostęp 2016-09-28].

[10] Nowiny z naszych i dalszych stron; Sopot. „Gazeta Gdańska”, s. 3, 1909-07-13. Gdańsk. [dostęp 2019-08-23].

[11] AnnaA. Gronczewska AnnaA., Rodzina Herbstów: filantropia była jednym z celów ich życia, „Dzienniklodzki.pl” [dostęp 2017-11-17] (pol.).

[12] Herbstowie. Dzieje zapomnianej sopockiej rodziny [online], trojmiasto.pl, 30 marca 2017 [dostęp 2021-10-01] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]