Fred Whipple

Fred Whipple
	; Fred Whipple (1927)
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1906 ; Red Oak (Iowa)
Data i miejsce śmierci	30 sierpnia 2004 ; Cambridge (Massachusetts)
Zawód, zajęcie	astronom
Narodowość	amerykańska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Odkryte planetoidy: 1
(1252) Celestia	19 lutego 1933

Fred Lawrence Whipple (ur. 5 listopada 1906 w Red Oak^[1], zm. 30 sierpnia 2004 w Cambridge^[2]) – amerykański astronom.

Życiorys

Był synem farmera ze stanu Iowa, studiował matematykę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles^[1]. Astronomią zainteresował się później i w 1931 roku uzyskał doktorat w tej dziedzinie na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley^[1]. W tym czasie brał udział w sporządzaniu mapy orbity odkrytego wówczas Plutona^[1]. Był profesorem astronomii na Uniwersytecie Harvarda (USA) i dyrektorem Smithsonian Astrophysical Observatory w latach 1955-1973^[3].

W 1951 roku wprowadził do opisu jądra komety model „brudnej kuli śniegowej” (ang. dirty snowball), która dokonuje obrotu. Jeżeli jedna strona zostanie ogrzana przez Słońce, to ciepło powoli przejdzie w głąb do śniegu, który może zmienić się w gaz. To powoduje siłę odrzutu wzdłuż orbity, która może kometę hamować lub ją przyspieszyć w zależności od kierunku obrotu (jeden z tzw. efektów niegrawitacyjnych)^[3].

Odkrył kometę okresową 36P/Whipple i kilka innych komet^[4] oraz planetoidę (1252) Celestia^[5].

W wyniku jego wysiłków wybudowano obserwatorium astronomiczne na górze Mount Hopkins w Arizonie, jedno z największych obserwatoriów na świecie. W 1981 roku zmieniono nazwę obserwatorium na Obserwatorium im. Freda Lawrence’a Whipple’a^[6].

Wyróżnienia i upamiętnienie

Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1983)^[7]
Medal Bruce (1986)^[7]
Nagroda Henry Norris Russell Lectureship przyznana przez American Astronomical Society (1987)^[7]

Planetoidę (1940) Whipple nazwano jego nazwiskiem^[8], a (8344) Babette imieniem jego żony, Babette Whipple (z domu Samelson, ur. w 1918)^[9]. Na jego cześć nazwano też mały krater na Księżycu^[10].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Adam Bernstein. Fred L. Whipple, 97, Dies; Comet Research Pioneer. „Washington Post”, s. B05, 2004-09-01. (ang.).
↑ Kenneth Chang: Nekrolog Freda Whipple’a. [w:] The New York Times [on-line]. 2004-08-31. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).
↑ ^a ^b Encyklopedia Wszechświata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 215. ISBN 978-83-01-14848-5.
↑ Whipple w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
↑ (1252) Celestia w bazie Minor Planet Center (ang.)
↑ The Story of the Observatory. [w:] The MMT Observatory [on-line]. 2012. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-09)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Fred Lawrence Whipple. [w:] The Bruce Medalists [on-line]. Department of Physics and Astronomy, Sonoma State University. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (ang.).
↑ (1940) Whipple w bazie Minor Planet Center (ang.)
↑ (8344) Babette w bazie Minor Planet Center (ang.)
↑ Whipple on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Fred Lawrence Whipple. [w:] The Bruce Medalists [on-line]. Department of Physics and Astronomy, Sonoma State University. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (ang.).

[wp-1] Adam Bernstein. Fred L. Whipple, 97, Dies; Comet Research Pioneer. „Washington Post”, s. B05, 2004-09-01. (ang.).

[nyt-2] Kenneth Chang: Nekrolog Freda Whipple’a. [w:] The New York Times [on-line]. 2004-08-31. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).

[encyklopedia-3] Encyklopedia Wszechświata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 215. ISBN 978-83-01-14848-5.

[jplkomety-4] Whipple w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)

[celestia-5] (1252) Celestia w bazie Minor Planet Center (ang.)

[mmt-6] The Story of the Observatory. [w:] The MMT Observatory [on-line]. 2012. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-09)]. (ang.).

[bruce-7] Fred Lawrence Whipple. [w:] The Bruce Medalists [on-line]. Department of Physics and Astronomy, Sonoma State University. [dostęp 2016-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (ang.).

[MPC-8] (1940) Whipple w bazie Minor Planet Center (ang.)

[MPC2-9] (8344) Babette w bazie Minor Planet Center (ang.)

[gazetteer-10] Whipple on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2016-11-13]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

XIX wiek	1898: Simon Newcomb 1899: Arthur Auwers 1900: David Gill
XX wiek	1902: Giovanni Schiaparelli 1904: William Huggins 1906: Hermann Karl Vogel 1908: Edward Charles Pickering 1909: George William Hill 1911: Henri Poincaré 1913: Jacobus Kapteyn 1914: Oskar Backlund 1915: William Wallace Campbell 1916: George Ellery Hale 1917: Edward Emerson Barnard 1920: Ernest William Brown 1921: Henri-Alexandre Deslandres 1922: Frank Watson Dyson 1923: Benjamin Baillaud 1924: Arthur Stanley Eddington 1925: Henry Norris Russell 1926: Robert Grant Aitken 1927: Herbert Hall Turner 1928: Walter Sydney Adams 1929: Frank Schlesinger 1930: Max Wolf 1931: Willem de Sitter 1932: John S. Plaskett 1933: Carl Charlier 1934: Alfred Fowler 1935: Vesto Slipher 1936: Armin Leuschner 1937: Ejnar Hertzsprung 1938: Edwin Hubble 1939: Harlow Shapley 1940: Frederick Seares 1941: Joel Stebbins 1942: Jan Hendrik Oort 1945: Edward Arthur Milne 1946: Paul Merrill 1947: Bernard Lyot 1948: Otto Struve 1949: Harold Spencer Jones 1950: Alfred Joy 1951: Marcel Minnaert 1952: Subrahmanyan Chandrasekhar 1953: Harold Babcock 1954: Bertil Lindblad 1955: Walter Baade 1956: Albrecht Unsöld 1957: Ira Sprague Bowen 1958: William Wilson Morgan 1959: Bengt Strömgren 1960: Wiktor Ambarcumian 1961: Rudolph Minkowski 1962: Grote Reber 1963: Seth Barnes Nicholson 1964: Otto Heckmann 1965: Martin Schwarzschild 1966: Dirk Brouwer 1967: Ludwig Biermann 1968: Willem Jacob Luyten 1969: Horace Babcock 1970: Fred Hoyle 1971: Jesse Greenstein 1972: Iosif Szkłowski 1973: Lyman Spitzer 1974: Martin Ryle 1975: Allan Rex Sandage 1976: Ernst Öpik 1977: Bart Bok 1978: Hendrik Christoffel van de Hulst 1979: William Fowler 1980: George Herbig 1981: Riccardo Giacconi 1982: Margaret Burbidge 1983: Jakow Borysowicz Zeldowicz 1984: Olin Wilson 1985: Thomas George Cowling 1986: Fred Whipple 1987: Edwin Salpeter 1988: John Gatenby Bolton 1989: Adriaan Blaauw 1990: Charlotte Moore Sitterly 1991: Donald Osterbrock 1992: Maarten Schmidt 1993: Martin Rees 1994: Wallace Sargent 1995: James Peebles 1996: Albert Whitford 1997: Eugene Parker 1998: Donald Lynden-Bell 1999: Geoffrey Burbidge 2000: Raszyd Siuniajew
XXI wiek	2001: Hans Bethe 2002: Bohdan Paczyński 2003: Vera Rubin 2004: Chūshirō Hayashi 2005: Robert P. Kraft 2006: Frank Low 2007: Martin Harwit 2008: Sidney van den Bergh 2009: Frank H. Shu 2010: Gerry Neugebauer 2011: Jeremiah P. Ostriker 2012: Sandra Faber 2013: James Gunn 2014: Kenneth Kellermann 2015: Douglas N. C. Lin 2016: Andrew Fabian 2017: Nicholas Scoville 2018: Timothy Heckman 2019: Martha Haynes 2020: nie przyznano 2021: Bruce Elmegreen 2022: Ellen Gould Zweibel