Fritz Pregl
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
3 września 1869 |
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor | |
| Specjalność: chemia | |
| Alma Mater | |
| Uczelnia | |
| Nagrody | |
Fritz Pregl (ur. 3 września 1869 w Laibach (ob. Lublana), Słowenia, zm. 13 grudnia 1930 w Grazu, Austria) – austriacki profesor chemii medycznej uniwersytetu w Innsbrucku (1910–1913) i Grazu (od roku 1913), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w roku 1923.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Lublanie, tam też uczęszczał do gimnazjum, po czym wyjechał do Grazu, aby studiować medycynę na tamtejszym uniwersytecie. Tytuł magistra uzyskał w 1894 roku, ale jeszcze przed ukończeniem studiów został asystentem wykładowcy fizjologii i histologii Alexandra Rolletta. Rollett zmarł w 1903 roku, wówczas Fritz Pregl przejął jego stanowisko. W czasie asystentury zdobywał wiedzę z różnych dziedzin chemii od jej wykładowcy Zdenko Hansa Skraupa[1].
W 1904 roku wyjechał do Niemiec, gdzie studiował u Gustava von Hüfnera w Tybindze, Wilhelma Ostwalda na Uniwersytecie w Lipsku i Hermanna Fischera w Berlinie. Do Grazu wrócił w 1905 roku, podjął tam pracę w Instytucie Medyko-Chemicznym wraz z Karlem Bertholdem Hofmannem. W 1907 roku został mianowany chemikiem kryminalistycznym dla okręgu sądowego Grazu[1]. Jego praca badawcza dotyczył wówczas albumin oraz kwasów żółciowych. Ograniczone ilości materiału dostępnego do badań spowodowała, że Pregl zainteresował się metodami analitycznymi pozwalającymi na ilościowe oznaczenie składu niewielkiej próbki materiału[1].
W latach 1910–1913 przebywał na Uniwersytecie w Innsbrucku, gdzie rozwijał swoje metody ilościowej mikroanalizy związków organicznych. W 1913 roku wrócił na Uniwersytet w Grazu, w latach 1916–1917 pełnił tam funkcję dziekana Wydziału Medycyny, w od 1920 do 1921 roku wicekanclerza uczelni[1].
Prace badawcze
[edytuj | edytuj kod]Wśród osiągnięć F. Pregla jest wymieniane opracowanie metody analizy chemicznej związków organicznych na skalę mikro (1912–1916) – do dokładnych oznaczeń wystarcza 2–6 mg substancji. Metoda Pregla[2] umożliwiła rozwój chemii związków naturalnych, trudno dostępnych w większych ilościach (np. witamin i hormonów zwierzęcych).
Wyróżnienia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Lieben-Preis – 1914
- doktorat honoris causa Uniwersytetu w Getyndze – 1920
- Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za opracowanie metody mikroanalizy substancji organicznych – 1923
Krótko przed śmiercią Fritz Pregl przekazał znaczną sumę pieniędzy Austriackiej Akademii Nauk na rzecz wsparcia badań mikrochemicznych. Pozwoliło to na przyznawanie dorocznej nagrody austriackiemu naukowcowi, który wykazał się ponadprzeciętnym dorobkiem w dziedzinie mikrochemii[1]. Nagroda nosiła imię Fritza Pregla (Fritz-Pregl-Preis) i była przyznawana w latach 1931-2006[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Fritz Pregl. Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-03-22]. (ang.).
- ↑ Ludwik Szperl: Początki i rozwój analizy elementarnej. Politechnika Warszawska, Zakład Chemji Organicznej.. s. 136-137. [dostęp 2014-05-14]. (pol.).
- ↑ Preisträger und Preisträgerinnen des Fritz Pregl-Preises. [w:] Österreichische Akademie der Wissenschaften [on-line]. [dostęp 2020-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-02)]. (niem.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Fritz Pregl - Facts. [w:] The Nobel Prize in Chemistry 1923 [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-05-14]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, December 11, 1923, Quantitative Micro-Analysis of Organic Substances
- Fritz Pregl. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
