Główka (botanika)
Główka (łac. capitulum, ang. capitulum) – rodzaj kwiatostanu groniastego prostego[1] o silnie skróconej i zgrubiałej osi (zwanej osadnikiem[2]), na której całej powierzchni rozwijają się kwiaty siedzące lub na bardzo krótkich szypułkach[1][3]. Zwykle kwiaty w tych kwiatostanach są drobne i bardzo liczne (do kilku tysięcy[4]), a cały kwiatostan wygląda pozornie jak jeden kwiat (pseudancjum). Wrażenie to zwiększa odmienne zabarwienie, wielkość lub kształt kwiatów brzeżnych, albo obecność skupienia liści podkwiatostanowych (okrywy)[5]. Kwiaty w główkach zakwitają nierównomiernie, lecz stopniowo – dośrodkowo lub odśrodkowo[5][4], tworząc odpowiednio koncentryczne strefy zakwitania zbliżające się do środka (szczytu) kwiatostanu lub oddalające się od niego[4]. Kwiaty w tych kwiatostanach zwykle zapylane są przez owady, przy czym skupienie kwiatów obok siebie zwiększa skuteczność wabienia zapylaczy i samego zapylenia[5][4]. Niekiedy główkowate kwiatostany tworzą się u roślin wiatropylnych, tak jest np. w rodzaju platan Platanus, ambrowiec Liquidambar i żółtnica Maclura[6].
Główki z jednakowymi kwiatami wsparte zmodyfikowanymi liśćmi występują np. u rodzaju zawciąg Armeria i zerwa Phyteuma[5]. Główki z kwiatami jednakowymi krótkoszypułkowymi występują koniczyn[1]. Główki z okazałymi i barwnymi liśćmi podkwiatostanowymi (podsadkami) występują np. u derenia kousa Cornus kousa[6].
- Przykłady kwiatostanów typu główka
-
-
-
-
.jpg)
.jpg)
Podobnymi do główek kwiatostanami są koszyczki, które też mają silnie skróconą oś, lecz spłaszczoną lub wypukłą, z kwiatami rozwijającymi się tylko na górnej powierzchni, z dolną pokrytą listkami okrywy. Pośrednie kwiatostany o spłaszczonych główkach, podobnych do koszyczków występują w rodzajach driakiew Scabiosa i świerzbnica Knautia[5]. W niektórych ujęciach klasyfikacyjnych nie wyróżnia się koszyczków i główek jako odrębnych typów kwiatostanu[2], co ma miejsce m.in. w terminologii anglojęzycznej[7][8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 258. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b E. Strasburger i inni, Botanika, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 181.
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski, Botanika, t. I. Morfologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 292, ISBN 83-01-13946-3.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Kwiaty i zwierzęta, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 114-115.
- ↑ a b c d e Zbigniew Podbielkowski, Maria Podbielkowska, Przystosowania roślin do środowiska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 444-446, ISBN 978-83-02-04299-7.
- ↑ a b Włodzimierz Seneta, Drzewa i krzewy liściaste. A-B, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 35, ISBN 978-83-01-10135-0.
- ↑ Michael Allaby, A dictionary of plant sciences, wyd. Revised ed, Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 77, ISBN 978-0-19-860891-2.
- ↑ Adrian D. Bell, Alan Bryan, Plant form: an illustrated guide to flowering plant morphology, wyd. New ed., [reprint.], Portland, Or.: Timber Press, 2011, s. 172-173, ISBN 978-0-88192-850-1.
