Galata

Galata (dawniej także Pera) – dzielnica Stambułu, położona w europejskiej części miasta, na północnym brzegu Złotego Rogu.

Galata jest połączona ze starym Konstantynopolem przez trzy mosty, most Galata (zbudowany w 1836 roku), most Atatürka i most Haliç. W dokumentach historycznych Galata często nazywana jest Pera, co pochodzi od starej greckiej nazwy tego miejsca, Peran en Sykais, dosłownie „Pole Figowe po drugiej stronie”.

W czasach bizantyjskich na terenie Galaty znajdowało się miasto, pomiędzy nim i Konstantynopolem rozciągany był łańcuch broniący wstępu do zatoki Złoty Róg, w której znajdował się port okrętów bizantyjskich. Wieża, w której znajdował się koniec łańcucha została zniszczona w czasie IV krucjaty. Na jej miejscu wznieśli obecną wieżę genueńczycy. Została wówczas nazwana Christea Turris, czyli wieżą Chrystusa.

W XI w. w dzielnicy mieściła się gmina żydowska. W 1203 roku umocnienia genueńczyków i dzielnica żydowska zostały zajęte i zniszczone przez krzyżowców katolickich podczas IV Krucjaty, na krótko przed splądrowaniem Konstantynopola^[1]. W 1261 r. dzielnica została odbita przez Bizantyjczyków, ale cesarz Michał VIII Palaiologos (1259–1282) nadał ją Genueńczykom w 1267 r. zgodnie z traktatem z Nymphaeum. Dokładne granice kolonii genueńskiej zostały ustalone w 1303 roku i zakazano im jej umacniania. Genueńczycy jednak zlekceważyli to i poprzez kolejne rozbudowy murów powiększyli obszar swojego osadnictwa. Mury te, w tym wieża Galata z połowy XIV wieku (pierwotnie Christea Turris , „Wieża Chrystusa” ukończona w 1348 r.), przetrwały w dużej mierze nienaruszone aż do XIX wieku, kiedy większość została rozebrana. Galata funkcjonowała jako kolonia Republiki Genueńskiej w latach 1273–1453. Mury obronne genueńskiej Galaty istniały nadal po jej zdobyciu przez Imperium Osmańskie aż do wieku XIX, gdy wyburzono je pod zabudowę. Do dziś zachował się mały fragment murów w okolicach wieży, dawny kościół św. Pawła i św. Dominika z czasów Cesarstwa Łacińskiego oraz Palazzo del Comune z 1316 roku, który był siedzibą najwyższego urzędnika w Galacie, podesty.

Kiedy w 1453 roku Konstantynopol został zdobyty przez Mehmeda Zdobywcę, Galatę zamieszkiwali głównie katolicy genueńscy i weneccy. Chrześcijańscy mieszkańcy Galaty zachowali formalną neutralność podczas oblężenia osmańskiego, nie stając po stronie sułtana ani otwarcie przeciwko niemu.

Na początku XX wieku w Galacie mieściły się ambasady krajów europejskich i znaczne grupy mniejszości chrześcijańskiej. W tamtym czasie oznakowanie w firmach było wielojęzyczne.

Zabytki

Pałac Podesty z 1314 roku - fragment pałacu zarządcy genueńskiego (podesty) zwanego też Palazzo del Comune, zbudowanego na wzór Palazzo San Giorgio w Genui, częściowo rozebrany w XIX wieku.
Wieża Galata z 1348 roku
Kościół Dominikanów z XIV wieku z klasztorem - od XV wieku meczet Arap Camii
Kościół Saint Benoit - z XV wieku, najstarszy czynny kościół katolicki w Stambule
Kościół Santi Pietro e Paolo a Galata z 1843 roku
Ottoman Central Bank z XIX wieku na ulicy Bankalar Caddesi
Schody Kamondo z 1880 roku
Synagoga Ashkenazi (austriacka) z 1900 roku
Synagoga włoska

Galeria

widok Pery w 1544
Panorama dzielnicy
Pałac Podesty genueńskiego
Klasztor św. Benedykta w Galacie
Wieżą Galata w 1840
Schody Kamondo

Przypisy

↑ Aleksandr P.A.P. Každan Aleksandr P.A.P. (red.), The Oxford dictionary of Byzantium, New York: Oxford Univ. Pr, 1991, s. 815, ISBN 978-0-19-504652-6 [dostęp 2023-12-28] .

Bibliografia

Galata and the Galata Bridge

[1] Aleksandr P.A.P. Každan Aleksandr P.A.P. (red.), The Oxford dictionary of Byzantium, New York: Oxford Univ. Pr, 1991, s. 815, ISBN 978-0-19-504652-6 [dostęp 2023-12-28] .

[1]