Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie
| Gimnazjum / Liceum | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ulica Daniłowiczowska → ulica Hortensji 2 (do 1937), ulica Wojciecha Górskiego → ulica Smolna |
| Data założenia |
27 sierpnia 1883 |
| Patron | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′02,6844″N 21°01′01,7260″E/52,234079 21,017146
| |
Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, później Gimnazjum pod wezwaniem św. Wojciecha w Warszawie – nieistniejąca szkoła w Warszawie.
.jpg)
_01.jpg)
Historia
[edytuj | edytuj kod]Prekursorem szkoły była placówka założona w czasie zaboru rosyjskiego. Pierwotnie, po otrzymaniu zgody władz rosyjskich, pedagog Wojciech Górski otworzył 27 sierpnia 1877 roku 4-klasową Szkołę Realną, umieszczoną przy ulicy Daniłowiczowskiej, gdzie działała przez sześć kolejnych lat[1]. W 1883 szkoła została przeniesiona do budynku przy ulicy Hortensji 2 na tyłach Nowego Światu[2]. Gmach, którego autorami byli Artur Göbel i Józef Pius Dziekoński, otrzymał trzy piętra i był wzniesiony przy zastosowaniu dużej ilości elementów odlanych z żeliwa, nowego i modnego wówczas materiału. Od 1903 placówka działała jako szkoła realna, od 1905 jako ośmioklasowe gimnazjum filologiczne z językiem polskim jako wykładowym[3]. Do końca okresu zaborów do szkoły trafiali m.in. polscy uczniowie, którzy byli wydalani z innych szkół. Przed 1914 szkoła nosiła nazwę Gimnazjum Męskie Prywatne pod wezwaniem św. Wojciecha[4].
W 1913 powstało Towarzystwo Byłych Wychowanków Gimnazjum pod Wezwaniem św. Wojciecha, dawniej Szkoły Wojciecha Górskiego[5]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na początku istnienia II Rzeczypospolitej od 1921 szkoła funkcjonowała jako Gimnazjum męskie pod wezwaniem Świętego Wojciecha założone w roku 1877 przez Wojciecha Górskiego.
U zarania II Rzeczypospolitej gimnazjum funkcjonowało w odmienny sposób od przyjętego przez Ministerstwo Oświaty (z racji doświadczenia dyr. W. Górski prowadził szkołę według własnego zamysłu); nauka w szkole trwała łącznie 10 lat, w tym 6 lat szkoły propedeutycznej (2 klasy nauki wstępnej i 4 gimnazjalnej) i 4 lata właściwego gimnazjum[4]. Ponadto byli wychowankowie utworzyli Fundację Wojciecha i Anieli małż. Górskich[6], która utrzymywała pieczę nad szkołą Fundacja Wojciecha i Anieli Górskich. W latach 30. popiersie Wojciecha Górskiego wykonał Władysław Szyndler, absolwent szkoły. Hymnem szkoły była Bogurodzica[7]. W latach 30. prefektem szkoły był Mieczysław Węglewicz[8]. Pod koniec lat 30. szkoła działała jako Liceum, Gimnazjum i Szkoła Powszechna pod wezwaniem św. Wojciecha w Warszawie; w 1937 dyrektorem liceum i gimnazjum był Stanisław Bogdanowicz, a kierownikiem szkoły powszechnej był Stefan Nowiński[9]. W dniach 16–17 października 1937 odbyły się obchody jubileuszu 60-lecia Gimnazjum i 25-lecia Towarzystwa b. Wychowanków[10].
W związku z tym, że wśród uczniów największą popularność zyskały poglądy narodowe, w gimnazjum funkcjonowało nieformalne koło ONR ABC[11].
W szkole działała 25 Warszawska Drużyna Harcerska (na początku XX wieku działali w niej m.in. Roman Umiastowski[12] i Władysław Ludwig).
Po wybuchu II wojny światowej i nastaniu okupacji niemieckiej w szkole było prowadzone tajne nauczanie (w tym czasie przeprowadzono w niej największą liczbę egzaminów maturalnych w stolicy). W trakcie powstania warszawskiego w 1944 został zburzony gmach szkoły.
Po zakończeniu wojny została wznowiona działalność szkoły, która funkcjonowała przy ulicy Smolnej 30. W 1950 placówka została zlikwidowana. Zachowane od zniszczenia popiersie W. Górskiego na przełomie lat 40. i 50. znajdowało się w budynku szkoły przy ulicy Smolnej, zaś w 1957 zostało ustawione w miejscu istnienia budynku szkoły, na rogu obecnych ulicy Wojciecha Górskiego i Juliana Tuwima.
Nauczyciele
[edytuj | edytuj kod]- Jan Jaczynowski, nauczyciel geografii
- Aleksander Ligaszewski, nauczyciel prac ręcznych
- Jadwiga Markowska, nauczycielka języka francuskiego
- Juliusz Rudnicki, nauczyciel matematyki
- Tadeusz Sivert, nauczyciel języka polskiego i francuskiego
- Ksawery Sporzyński, nauczyciel fizyki i chemii
- Zygmunt Straszewicz, nauczyciel matematyki (1887–1889)
Absolwenci i uczniowie
[edytuj | edytuj kod]Osoby podane w kolejności alfabetycznej. W nawiasach podano datę ukończenia gimnazjum z egzaminem dojrzałości bądź informację o tymczasowej nauce.
- Wiktor Alter, działacz socjalistyczny
- Wacław Berent, powieściopisarz i tłumacz
- Adam Borkiewicz, oficer Wojska Polskiego, historyk wojskowości (1914)
- Mariusz Buhardt, oficer Wojska Polskiego (1912)
- Zdzisław Celarski, inżynier architekt, porucznik (1917)
- Edward Chudzyński, podporucznik, dramatopisarz, autor tekstów piosenek i słuchowisk, krytyk literacki i teatralny, poeta (1939)
- Jacek Czajewski, jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, publicysta i działacz żeglarski, prof. ndzw. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej
- Jan Czekanowski, antropolog, etnograf, statystyk i językoznawca
- Kazimierz Domosławski, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej (1911)
- Stanisław Dubois, działacz PPS, OM TUR, publicysta
- Oskar Farenholc, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, porucznik artylerii, cichociemny (1937)
- Stefan Flukowski, pisarz i poeta
- Stanisław Garlicki, matematyk i chemik, profesor Politechniki Warszawskiej
- Henryk Julian Gay, architekt
- Wacław Gąsiorowski, powieściopisarz, dziennikarz i publicysta[13]
- Jan Glinka, działacz społeczny, archiwista (1910)
- Juliusz Głodek, geolog, pamiętnikarz
- Antoni Szczęsny Godlewski, żołnierz powstania warszawskiego
- Jan Gorazdowski, pułkownik piechoty Wojska Polskiego (1914)
- Konrad Górski, historyk i teoretyk literatury (1913)
- Żelisław Grotowski, historyk przemysłu, ekonomista, nauczyciel (1898)
- Zbigniew Grubowski, harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, powstaniec warszawski
- Antoni Grzybowski, żołnierz Wojska Polskiego, powstaniec warszawski
- Ryszard Gużewski, porucznik kawalerii Wojska Polskiego, zamordowany w Katyniu (1931)
- Jerzy Emir-Hassan, oficer Wojska Polskiego służby stałej, pułkownik piechoty, cichociemny (1924)
- Władysław Heinrich, historyk filozofii i psycholog (1888)
- Edward Kalinowski, oficer
- Tadeusz Kałasa, rzemieślnik, poseł na Sejm PRL
- Mieczysław Karłowicz, kompozytor i dyrygent[13]
- Stanisław Kasznica, oficer Wojska Polskiego, ostatni Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych
- Tadeusz Katelbach, polityk, dziennikarz, publicysta, senator II Rzeczypospolitej
- Jerzy Kiwerski, lekarz, ortopeda, traumatolog, specjalista w dziedzinie rehabilitacji, profesor zwyczajny
- Wacław Komarnicki, prawnik, minister sprawiedliwości w Rządzie RP na uchodźstwie, poseł na Sejm (1909)
- Władysław Konopczyński,
- Zygmunt Krotkiewski, polski metalurg
- Karol Kryński, malarz awangardowy, żołnierz
- Stanisław Lorentz, historyk sztuki, muzeolog, poseł na Sejm PRL
- Tadeusz Lutoborski, ekonomista, prezes Warszawskiej Rodziny Katyńskiej (tajne nauczanie)
- Stanisław Łoza, podpułkownik Wojska Polskiego, historyk sztuki, bibliograf
- Jan Adam Maklakiewicz, kompozytor, dyrygent, pedagog i krytyk muzyczny
- Edward Materski, biskup rzymskokatolicki (1940)
- Stefan Ołdak, lekkoatleta, olimpijczyk, inżynier, specjalista budowy dróg (1915)
- Jerzy Orda, historyk kultury, archiwista, działacz społeczny (1923)
- Jerzy Paciorkowski, prawnik, minister pracy i opieki społecznej (1912)
- Julian Piasecki, inżynier, I wiceminister komunikacji, major dyplomowany saperów Wojska Polskiego (1913)
- Marian Brunon Piasecki, geodeta, współtwórca fotogrametrii lotniczej w Polsce (1923)
- Witold Podgórski, lekarz weterynarii
- Eugeniusz Poreda, aktor, reżyser, scenograf i dyrektor teatrów
- Leszek Prorok, pisarz, eseista, dramaturg
- Kazimierz Prószyński, przedsiębiorca, operator filmowy, reżyser, inżynier oraz wynalazca
- Ryszard Przelaskowski, historyk, archiwista, bibliotekarz (1921)
- Feliks Rybicki, kompozytor, dyrygent i pedagog (1916)
- Tadeusz Sivert, historyk teatru (1925)
- Czesław Skotnicki, hydrotechnik, profesor melioracji, rektor Politechniki Warszawskiej (1891)
- Jan Mieczysław Sokołowski, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego (1914)
- Oskar Sosnowski, architekt i konserwator zabytków[13]
- Stanisław Sośnicki, lekkoatleta, olimpijczyk, kapitan saperów Wojska Polskiego, urzędnik konsularny, dyplomata (1915)
- Janusz Strachocki, aktor i reżyser teatralny (1911)
- Jerzy Szwajcer, karykaturzysta, rysownik, dziennikarz[13]
- Stanisław Świętochowski, lekkoatleta, olimpijczyk, dyplomata (1917)
- Przemysław Trojan, biolog (tajne nauczanie)
- Stefan Wiechecki, prozaik, satyryk, publicysta i dziennikarz (1916)
- Stefan Wyszyński, prymas Polski (nauka w latach 1912–1915)
- Stanisław Zagrodzki, specjalista w dziedzinie cukrownictwa
- Andrzej Zawadowski, podharcmistrz, żołnierz Armii Krajowej
- Tadeusz Zieliński, oficer Wojska Polskiego i Narodowych Sił Zbrojnych
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- W 1982 r. została wydana publikacja pt. Wojciech Górski i jego szkoła (praca zbiorowa Jana Lasockiego i Jana Majdeckiego).
- Kontynuację tradycji gimnazjum podjęło LX Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Górskiego w Warszawie, założone w 1982 r[14], później przekształcone w Zespół Szkół nr 49 – Gimnazjum nr 74 im. Wojciecha Górskiego i LX Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Górskiego, mieszczące się przy ulicy Lwa Tołstoja 2 w Warszawie[15].
- W 1989 r. zostało założone Towarzystwo Byłych Wychowańców Gimnazjum Pod Wezwaniem św. Wojciecha dawniej Szkoły Wojciecha Górskiego[16].
- Zespół Szkół, Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Wojciecha Górskiego w Pamiątce (Tarczyn).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jan Lasocki: Parę słów z historii szkoły. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 9.
- ↑ Ulica Wojciecha Górskiego. srodmiescie.warszawa.pl. [dostęp 2016-07-27].
- ↑ Jan Lasocki: Parę słów z historii szkoły. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 11.
- ↑ a b Jan Lasocki: Parę słów z historii szkoły. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 12.
- ↑ Zdzisław Freyer: Zarys działalności Towarzystwa Byłych Wychowanków Gimnazjum pod Wezwaniem św. Wojciecha, dawniej Szkoły Wojciecha Górskiego za r. 1913–1923. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 42.
- ↑ Feliks Chmielewski: Towarzystwo Byłych Wychowanków w Polsce niepodległej. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 46.
- ↑ Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 4.
- ↑ Mieczysław Węglewicz: Ideologia Szkoły św. Wojciecha. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 6.
- ↑ Jan Lasocki: Parę słów z historii szkoły. W: Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 55.
- ↑ Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937, s. 47.
- ↑ J. Żaryn, Leszek Prorok. Człowiek i twórca, Warszawa 1999, s. 11.
- ↑ Roman Umiastowski. 16wdh.pl. [dostęp 2024-04-23].
- ↑ a b c d J. Żaryn, Leszek Prorok. Człowiek i twórca, Warszawa 1999, s. 11.
- ↑ LX Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Górskiego. gorski.edu.pl. [dostęp 2015-05-17].
- ↑ Kontakt. gorski.edu.pl. [dostęp 2015-05-17].
- ↑ Towarzystwo Byłych Wychowańców Gimnazjum Pod Wezwaniem św. Wojciecha dawniej Szkoły Wojciecha Górskiego. bazy.ngo.pl. [dostęp 2015-05-17].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jednodniówka jubileuszowa 1877–1937, 1912–1937. Warszawa: 1937.
- Popiersie Wojciecha Górskiego. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2015-05-17].
- Pamięci Wojciecha Górskiego. patrzacwjednastrone. [dostęp 2015-05-17].