Hélène Cixous

Hélène Cixous
	; Hélène Cixous, wrzesień 2011
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1937 ; Oran, Algieria
Zawód, zajęcie	filozofka feministyczna, pisarka
	Multimedia w Wikimedia Commons

Hélène Cixous fr. /elɛn siɡzu/ (ur. 5 czerwca 1937 w Oranie w Algierii) – francuska filozofka feministyczna, teoretyczka i krytyczka literatury, pisarka, poetka i dramatopisarka, profesor na Sorbonie. We Francji zasłynęła esejem o twórczości Jamesa Joyce’a (L’Exil de James Joyce ou l’art du remplacement) z 1968 roku oraz wydaną w roku kolejnym autobiograficzną powieścią Dedans. Jedna z propagatorek idei écriture féminine.

Życiorys

Jej ojciec był Sefardyjczykiem, a matka Aszkenazyjką. Opuściła Niemcy tuż przed dojściem Hitlera do władzy. Po przyjeździe do Francji rozpoczęła studia na Sorbonie. W roku 1959 obroniła magisterium na anglistyce, w 1968 roku – doktorat (L’Exil de James Joyce ou l’art du remplacement). Była jedną z osób zakładających w 1968 Uniwersytet Paris VIII. Pod jej kierownictwem powstało tam Centrum Studiów Kobiecych^[1], pierwszy tego typu ośrodek w Europie. W roku 1969 wraz z Tzvetanem Todorovem i Gérardem Genettem założyła czasopismo Poétique.

W roku 1962 poznała Jacques’a Derridę, z którym utrzymywała długoletnią przyjaźń. Wspólnie założyli ośrodki naukowe: Uniwersytet Paris VIII i Centre National des Lettres, stowarzyszenie polityczne przeciwko apartheidowi Comité anti-apartheid oraz ośrodek literacki Parlement International des Écrivains. Wspólnie z Derridą, Krystewą i Ricoeurem wygłaszała wykłady o prawach człowieka organizowane przez Amnesty International. Jest biseksualna^[2]^[3].

Dzieło

Cixous, mimo iż odżegnuje się od etykietki feministki, miała ogromny wpływ na kształt współczesnego feminizmu. W myśleniu o różnicy seksualnej reprezentuje, według Pawła Dybla, skrajny biegun, który wyznacza narcystyczny kult kobiecości^[4] – znamienny w eseju Śmiech Meduzy. Dzięki jej tekstom teoretycznym i artystycznym w feminizmie powstał termin écriture féminine, wokół którego toczy się wiele dyskusji.

Opublikowała ponad sześćdziesiąt książek wydanych przez Éditions Grasset, Gallimard, Des femmes i Galilée. Jest autorką szekspirowskich tragedii o współczesnej polityce dramatów, wystawianych przez Ariane Mnouchkine w Théâtre du Soleil. Jej eseje poświęcone są nie tylko twórczości Derridy i Joyce’a, ale również Clarice Lispector, Maurice Blanchot, Franza Kafki, Heinricha von Kleista, Montaigne’a, Ingeborg Bachmann, Thomasa Bernharda i Mariny Cwietajewej.

Zajmowała się też twórczością Adolfa Rudnickiego^[5].

Dzieła

Prace naukowe

L’Exil de James Joyce ou l’art du remplacement (1968)
Prénoms de Personne (1974)
La Jeune Née (1975)
La Venue à l'écriture (1977)
Entre l'écriture (1986)
L’Heure de Clarisse Lispector (1989)
Voiles (z Derridą, 1998)
Portrait de Jacques Derrida en jeune saint juif (2001)
Le Voisin de zéro: Sam Beckett (2007)

Poezja i Proza

Le Prénom de Dieu (1967)
Dedans (1969)
Le Troisième Corps (1970)
Les Commencements (1970)
Neutre (1972)
Tombe (1973, 2008)
Portrait du Soleil (1974)
Révolutions pour plus d’un Faust (1975)
Souffles (1975)
La (1976)
Angst (1977)
Anankè (1979)
Illa (1980)
Le Livre de Prométhéa (1983)
Déluge (1992)
Le Jour où je n'étais pas là (2000)
Les Rêveries de la femme sauvage (2000)
Manhattan (2002)
Tours promises (2004)
Rencontre terrestre (z Frédéric-Yves Jeannetem, 2005)
Hyperrêve (2006)
Si près (2007)
Ciguë: Vieilles femmes en fleurs (2008)
Philippines: Prédelles (2009)

Dramat

La Pupille (1971)
Portrait de Dora (1975)
La Prise de l'école de Madhubaï (1984)
L’Histoire terrible mais inachevée de Norodom Sihanouk, roi du Cambodge (1985; 1987)
L’Indiade, ou l’Inde de leurs rêves, et quelques écrits sur le théâtre (1987)
Les Euménides d’Eschyle (1992)
La Ville parjure ou le réveil des Erinyes (1994)
Tambours sur la digue, sous forme de pièce ancienne pour marionnettes jouée par des acteurs (1999)
Rouen, la Trentième Nuit de Mai '31 (2001)

W języku polskim

Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4/5/6.
Kiedy piszę, piszę ciałem, przeł. T. Kitliński, „Rewia Kontr Sztuki” 1993, nr 2.
Z definicji sztuka to gest ratunku. Rozmowa Tomka Kitlińskiego z Hélèną Cixous, „Magazyn Sztuki”, nr 4, 1996.
Od „Śmiechu Meduzy” do rynku wojny. Rozmowa z Hélène Cixous, rozmawiała Ewa Majewska, „Lewą Nogą”, 16, 2004.

Przypisy

↑ Strona oficjalna Centre d'études féminines – Paris VIII. www2.univ-paris8.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)]..
↑ Anarchopedia.org: list of famous bisexual people (ang.)
↑ Shiach, Morag. Hélène Cixous: A Politics of Writing. New York: Routledge, 1991.
↑ P. Dybel, Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i feminizmie, Universitas, Kraków 2006, ISBN 83-242-0746-5.
↑ J. Wróbel, wstęp do: A. Rudnicki, Opowiadania wybrane, BN Ossolineum, Wrocław 2009, s. LXII.

Linki zewnętrzne

5 juin 1937/ Naissance d’Hélène Cixous (fr.)
Hélène Cixous/Petites érinyes de la conscience (fr.)
Strategies of Difference and Opposition, essai de Elmer G. Wiens: le principe de l'écriture féminine chez Hélène Cixous [online], egwald.com [zarchiwizowane z adresu 2007-04-28] (ang.).

[1] Strona oficjalna Centre d'études féminines – Paris VIII. www2.univ-paris8.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)]..

[2] Anarchopedia.org: list of famous bisexual people (ang.)

[3] Shiach, Morag. Hélène Cixous: A Politics of Writing. New York: Routledge, 1991.

[4] P. Dybel, Zagadka „drugiej płci”. Spory wokół różnicy seksualnej w psychoanalizie i feminizmie, Universitas, Kraków 2006, ISBN 83-242-0746-5.

[5] J. Wróbel, wstęp do: A. Rudnicki, Opowiadania wybrane, BN Ossolineum, Wrocław 2009, s. LXII.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]