Hamlet (postać)

Hamlet

Sarah Bernhardt jako Hamlet
Pierwsze wystąpienie	Hamlet
Twórca	William Shakespeare
Dane biograficzne
Płeć	mężczyzna

Posąg Hamleta, dłuta Ronalda Gowera w Stratford-upon-Avon

Hamlet, książę Danii, Hamlet, królewicz duński – postać fikcyjna, tytułowy i główny bohater dramatu Hamlet Williama Szekspira, bohater tragiczny, uważany za „symbol człowieka, któremu skłonność do autorefleksji uniemożliwia działanie”.

Rola Hamleta

Od wieków rola Hamleta jest przedmiotem licznych studiów interpretacyjnych, zajmował się tym m.in. Stanisław Wyspiański, a także licznych odniesień w literaturze, malarstwie czy operze.

Jest uznawany za jedną z najtrudniejszych kreacji aktorskich: „Hamlet to rola, według której ocenia się aktorów i reżyserów (...)”. Pierwszym aktorem, który wcielił się w postać Hamleta był Richard Burbage, potem w postać duńskiego księcia wcielały się największe gwiazdy teatralne i filmowe, m.in. tacy aktorzy: David Garrick, Edwin Booth, Laurence Olivier, John Gielgud, Richard Burton, Richard Chamberlain, Kenneth Branagh, Mel Gibson, Ethan Hawke czy Gustaw Holoubek, ale także kobiety, m.in.: Sarah Bernhardt, Teresa Budzisz-Krzyżanowska czy Angela Winkler.

Opis postaci

Zamieszkuje zamek Elzynor, jako członek rodziny królewskiej w XI-wiecznej Danii. Jest synem zmarłego króla Hamleta i królowej Gertrudy, bratankiem rządzącego króla Danii Klaudiusza. Jest mężczyzną trzydziestokilkuletnim, kulturalnym i wykształconym, mającym za sobą studia w Wittenberdze, ale i żołnierską przeszłość. Jego przyjaciółmi są Horacy oraz Rozenkranc i Gildenstern, a obiektem jego westchnień – Ofelia.

Pierwowzór postaci

Hamlet był półlegendarnym księciem Jutlandii – historia jego życia została zapisana w zaginionej islandzkiej sadze, skąd zaczerpnął ją Saxo Grammaticus, umieszczając go w poczcie władców Danii w kronice Gesta Danorum (XIII wiek). Szekspir, tworząc swój dramat, opierał się na wzbogaconym przekładzie dzieła Saxo Gramatyka autorstwa François de Belleforest oraz na zaginionej XVI wiecznej sztuce autorstwa Thomasa Kyda.

Cytaty

Eugène Delacroix Hamlet i Horacjo na cmentarzu

Hamlet wypowiada wiele słynnych fraz, w tym jedną z najbardziej znanych literackich kwestii: „Być albo nie być”, ang.: To be, or not to be (akt trzeci, scena pierwsza).

Wybrane inne cytaty:

• „Słowa, słowa, słowa”, w odpowiedzi na pytanie Poloniusza: „Cóż to czytasz, mości książę?” – akt drugi, scena druga,
• „Biedny Yoryku! Znałem go, mój Horacy”, to podczas tej sceny Hamlet trzyma w ręku czaszkę, a nie wtedy, gdy pyta „Być albo nie być” – akt piąty, scena pierwsza
• „Reszta jest milczeniem”, ostatnie słowa – akt piąty, scena druga

Aktorzy wcielający się w role Hamleta

Lista wybranych aktorów wcielających się w rolę Hamleta:

Role teatralne

Johnston Forbes-Robertson jako Hamlet

• Richard Burbage – pierwszy odtwórca roli
• John Barrymore
• Johnston Forbes-Robertson
• Wojciech Bogusławski – spektakl w Teatrze Lwowskim we Lwowie, premiera 9 kwietnia 1798
• Józef Śliwicki – spektakl w Teatrze Miejskim we Lwowie, premiera 28 listopada 1902
• Karol Adwentowicz – spektakl w reżyserii Mariana Jednowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, premiera 2 kwietnia 1921
• Aleksander Węgierko – spektakl w reżyserii Aleksandra Węgierki w Teatrze Polskim w Warszawie, premiera 4 kwietnia 1939
• Leszek Herdegen – spektakl w reżyserii Romana Zawistowskiego w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 30 września 1956
• Edmund Fetting – spektakl w reżyserii Andrzeja Wajdy w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, premiera 13 czerwca 1960
• Gustaw Holoubek – spektakl w reżyserii Gustawa Holoubka w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, premiera 11 listopada 1962
• Daniel Olbrychski – spektakl w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie, premiera 16 kwietnia 1970
• Piotr Fronczewski – spektakl w reżyserii Gustawa Holoubka w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, premiera 28 grudnia 1979
• Jerzy Stuhr – spektakl Tragiczna historia Hamleta księcia Danii w reżyserii Andrzej Wajdy w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 28 listopada 1981
• Teresa Budzisz-Krzyżanowska – spektakl Hamlet (IV) w reżyserii Andrzeja Wajdy, w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, premiera 30 czerwca 1989
• Val Kilmer
• William Hurt
• Ben Whishaw – spektakl w The Old Vic

Role filmowe

• Laurence Olivier – Hamlet, 1948, w reżyserii Laurence’a Oliviera
• Innokientij Smoktunowski – Hamlet, 1964, w reżyserii Grigorija Kozincewa
• Richard Chamberlain – Hamlet, jeden z odcinków Hallmark Hall of Fame, 1970
• Derek Jacobi – Hamlet, 1980, telewizyjna inscenizacja BBC, w reżyserii Rodneya Bennetta
• Mel Gibson – Hamlet, 1990, w reżyserii Franco Zeffirellego
• Kenneth Branagh – Hamlet, 1996, w reżyserii Kennetha Branagha
• Ethan Hawke – Hamlet, 2000, w reżyserii Michaela Almereydy
• David Tennant – Hamlet, 2009, w reżyserii Gregory’ego Dorana

Bibliografia

• William Shakespeare, tłum. Józef Paszkowski: Hamlet. Królewicz duński. wolnelektury.pl. [dostęp 2015-11-19].
• Hamlet (character). IMDb. [dostęp 2015-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-22)]. (ang.).
• Hamlet – wszystkie realizacje. e-teatr.pl. [dostęp 2015-11-19].