Hawajka czarnolica
| Melamprosops phaeosoma[1] | |
| Casey & J. D. Jacobi, 1974 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
Melamprosops |
| Gatunek |
hawajka czarnolica |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
Hawajka czarnolica[4] (Melamprosops phaeosoma) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), podrodziny łuskaczy (Carduelinae). Jedyny przedstawiciel rodzaju Melamprosops[4][5]. Występował endemicznie na wyspie Maui na Hawajach. W 2019 uznany przez IUCN za wymarły.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy opisano w 1974. Wyróżniono go jako osobny rodzaj z powodu budowy mięśni języka i kości, do których jest on przytwierdzony. Nazwa rodzajowa Melamprosops oznacza „czarnoczelny”, a gatunkowa oznacza brązowe ciało. Holotyp pochodził z Koʻolau Forest Reserve[6].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Hawajka czarnolica to gatunek endemiczny dla wyspy Maui, gdzie w 1973 odkryto ją w Koʻolau Forest Reserve na północno-wschodnim stoku wulkanu Haleakalā. Występowała także w rejonie górnego biegu strumienia Hanawi, na wschód od Koʻolau Forest Reserve[3][7].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała holotypu wynosiła 135 mm, w tym ogona 38 mm i dzioba 15 mm. Skrzydło mierzyło 74 mm, a skok 27 mm. Wierzch ciała zielonobrązowy. Wierzch szyi i głowy oliwkowoszary. Czoło, okolice oczu i dzioba oraz broda czarne. Pierś i brzuch białe, boki oliwkowe. Sterówki oliwkowobrązowe[6].
Wymarcie
[edytuj | edytuj kod]IUCN od 1994 roku klasyfikowała hawajkę czarnolicą jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered); wcześniej – od 1988 roku miała ona status gatunku zagrożonego (T – threatened)[3]. W roku 1974 populację szacowano na niecałe 200 osobników. W latach 1975–1985 nastąpił gwałtowny spadek liczebności populacji w rejonie górnego biegu strumienia Hanawi – ostatniego obszaru, gdzie ptak ten występował. W 1986 w celu ochrony gatunku utworzono Hanawi Natural Area Reserve o powierzchni 30 km². W kolejnych latach systematycznie tępiono też występujące na tym terenie zdziczałe świnie, których populacja wcześniej mocno wrosła i z tego powodu posądzano je o związek ze spadkiem liczebności hawajki czarnolicej. Działania te na niewiele się już zdały – w połowie 1997 doliczono się zaledwie trzech osobników hawajki czarnolicej. W sierpniu 2004 złapano jednego z nich, samca, jednak umarł 28 listopada tego samego roku; pozostałych dwóch nie widziano od, odpowiednio, 2003 i 2004. Żadnych innych osobników tego gatunku już nie zaobserwowano, mimo niemal stałej obecności badaczy w tym rejonie. Zagrożenie dla gatunku stanowiło niszczenie lub modyfikowanie środowiska, a także komary przenoszące choroby[7]. Badanie z 2018 sugerowało, że gatunek prawdopodobnie wymarł[8]. W 2019 IUCN uznała gatunek za wymarły (EX – extinct)[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Melamprosops phaeosoma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Melamprosops, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-07-01] (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Melamprosops phaeosoma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015-4 [dostęp 2015-12-07] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-07-22). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-25].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-25]. (ang.).
- ↑ a b Tonnie L.C. Casey & James B. Jacobi. A new genus and species of bird from the the island of Maui, Hawaii (Passeriformes:Drepanidae). „Occasional Papers”. 12, 1974. B.P. Bishop Museum.
- ↑ a b Species factsheet: Melamprosops phaeosoma. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-09-25]. (ang.).
- ↑ Redakcja, Oto gatunki zwierząt, które wyginęły w 2018 r. Ludzkość jest okrutnie wybiórcza [online], www.national-geographic.pl [dostęp 2019-01-11] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Odgłosy wydawane przez hawajkę czarnolicą. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).