Hranice (kraj ołomuniecki)

Hranice
Herb	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	ołomuniecki
Powiat	Przerów
Zarządzający	Daniel Vitonský↗
Populacja (2006); • liczba ludności	; 19 684
Kod pocztowy	753 00
	Położenie na mapie kraju ołomunieckiego Hranice
	Położenie na mapie Czech Hranice
	49°33′09″N 17°46′06″E/49,552500 17,768333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Hranice (niem. Mährisch Weißkirchen) – miasto na Morawach, w powiecie Przerów, w kraju ołomunieckim w Czechach. Według danych z 31 grudnia 2003 powierzchnia miasta wynosiła 4979 ha, a liczba jego mieszkańców 19 582 osób.

Geografia

Miasto położone jest nad rzeką Beczwą, w Bramie Morawskiej pomiędzy Górami Odrzańskimi na zachodzie, a Pogórzem Morawsko-Śląskim na wschodzie. Miasto stanowi centrum mikroregionu Hranicko.

W granicach miasta znajduje się Hranická propast, studnia krasowa, w której znajduje się najgłębsza na świecie podwodna jaskinia.

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł elektroniczny, odzieżowy, cementowy oraz maszynowy^[1].

Historia

Obszar wokół miasta został osiedlony w XII wieku. Pierwsze wzmianki o mieście związane są ze sporem o jego własność pomiędzy benedyktynami z klasztoru w Rajhradzie, a norbertanami z klasztoru w Hradisku. Ci pierwsi sfalsyfikowali dokument wymieniający Granice, datowany na 1169 rok, aczkolwiek historycznie i geograficznie bardziej wiarygodny niż dokument norbertanów z 1250 wymieniający Hranicz. Stąd zakłada się, że miasto powstało w XII lub XIII wieku. Było to dogodne miejsce na posterunek graniczny przy południowym zwężeniu Bramy Morawskiej, na odnodze szlaku bursztynowego, który biegł na północ w kierunku Bělotína i Ostrawy, jak również odbijała tu droga na wschód do Valašskégo Meziříča. Okolice był tu wówczas słabo zaludnione a Morawy od Śląska oddzielały jeszcze gęste lasy stanowiące naturalną granicę, skąd pochodzi współczesna nazwa Hranic. Późniejsza niemiecka nazwa Weißkirchen nawiązywała do białego i dominującego nad miastem kościoła parafialnego (przetrwał do wojny trzydziestoletniej). W XIII wieku miasto stało się centrum akcji kolonizacyjnej ziem położonych na północny zachód w okolicach Potštátu. Po rozstrzygnięciu klasztornego sporu w 1276 wydano dokument lokacyjny dla miasta Alba Ecclesia, krótko potem zostało jednak zniszczone i w 1282 lokowane ponownie.

W 1847 przez miasto przebiegła Kolej Północna z Wiednia do Krakowa. Istniejąca do dziś stacja kolejowa nazywa się Hranice na Moravě, czyli Hranice na Morawach^[2]

Garnizon i szkoły wojskowe

Do 1918 Hranice były garnizonem cesarskiej i królewskiej Armii, w którym stacjonowały między innymi:

Szkoła Kadetów Kawalerii (niem. Kavalleriekadettenschule), utworzona w 1878
Wojskowa Szkoła Techniczna
Wojskowa Wyższa Szkoła Realna (niem. Militär-Oberrealschule)
Akademia Artylerii (niem. Artillerie-Akademie)

Absolwentami uczelni wojskowych w Hranicach byli m.in. późniejsi oficerowie Wojska Polskiego:

Eugeniusz Dąbrowiecki, tytularny generał dywizji (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Karol Durski-Trzaska, generał broni (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Józef Haller, generał broni (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Adam Korytowski, generał brygady (Szkoła Kadetów Kawalerii)
Tadeusz Kutrzeba, generał dywizji (Wojskowa Szkoła Techniczna)
Józef Pomiankowski, generał dywizji (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Stanisław Puchalski, generał dywizji (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Adam Rozwadowski, pułkownik kawalerii, dowódca 8 pułku ułanów (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna), autor wspomnień m.in. z czasów nauki w tej szkole^[3].
Tadeusz Rozwadowski, generał broni (Szkoła Kadetów Kawalerii)
Tadeusz Sulimirski, generał brygady (Szkoła Kadetów Kawalerii)
Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski, generał dywizji
Aleksander Truszkowski, tytularny generał dywizji (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Gustaw Zygadłowicz (junior), generał dywizji (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)

a także Polacy – oficerowie c. i k. Armii:

Antoni Leiter Edler von Łososina, generał major c. i k. Armii (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Jan Łubieński, generał major c. i k. Armii (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Adam Pietraszkiewicz, generał major c. i k. Armii (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)

oraz

arcyksiążę Józef Ferdynand, generał pułkownik c. i k. Armii
Robert Musil, autor Niepokoje wychowanka Törlessa (Wojskowa Wyższa Szkoła Realna)
Alfred von Kropatschek, generał broni c. i k. Armii, konstruktor broni (Akademia Artylerii)
Herman Potočnik, słoweński inżynier rakietowy i pionier astronautyki

Urodzeni w Hranicach

Ludwik Klucki (1801-1877), prawnik i działacz narodowy, burmistrz Cieszyna.

Demografia

Rok	1970	1980	1991	2001	2003
Liczba ludności	15 338	17 634	19 507	19 670	19 582

Źródło: Czeski Urząd Statystyczny

Przypisy

↑ Hranice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-10] .
↑ Hranice na Moravě žst. www.zelpage.cz. [dostęp 2010-12-14]. (cz.).
↑ Mariusz Patelski, Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski żołnierz i dyplomata, Warszawa 2002.

Linki zewnętrzne

Strona miasta (cz.)

[PWN-1] Hranice, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-10] .

[zel-2] Hranice na Moravě žst. www.zelpage.cz. [dostęp 2010-12-14]. (cz.).

[3] Mariusz Patelski, Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski żołnierz i dyplomata, Warszawa 2002.

[1]

[2]

[3]

Powiaty	Jesionik Ołomuniec Prościejów Przerów Šumperk
Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami	Hranice Jesionik Konice Lipník nad Bečvou Litovel Mohelnice Ołomuniec Prościejów Przerów Šternberk Šumperk Uničov Zábřeh