Idiofony

Idiofony (gr. idio- 'własny', -phone 'głos', 'dźwięk') - grupa instrumentów muzycznych w systematyce instrumentologicznej Curta Sachsa, w których wibratorem (źródłem dźwięku) jest ciało stałe mające niezmienną, naturalną sprężystość.

Wibratorem w idiofonie jest najczęściej cały instrument, dlatego instrumenty takie nazywane są również samodźwięcznymi. Idiofony mogą wydawać dźwięki rozproszone lub o określonej częstotliwości. Wysokość dźwięku w idiofonach uzależniona jest od właściwości fizycznych elementu drgającego (przede wszystkim masy), dlatego duża część tych instrumentów składa się z wielu odrębnych wibratorów (np. ksylofon, dzwony rurowe, wibrafon). W praktyce wykonawczej orkiestry symfonicznej idiofony należą do grupy perkusji.

Akordeon, harmonia i harmonijka ustna według systematyki instrumentoznawczej polskich autorów Drobnera oraz Kamińskiego zaliczane są do idiofonów ze względu na samobrzmiące stroiki zastosowane w ich konstrukcji. Jednak według systematyki instrumentologicznej Sachsa są aerofonami.

Idiofony ze względu na sposób wywołania wibracji dźwięku dzielą się na:

• uderzane – pałeczką, prętem, dłonią, zderzane ze sobą bądź potrząsane (np. gongi, ksylofon, marakasy, czynel, dzwonki ręczne)
• zderzane o siebie – (np. talerze, kastaniety, klawesy)
• pocierane – smyczkiem, szczotką lub dłonią (np. harmonika szklana, harfa szklana)
• dęte (stroikowe) – w których drgania wibratora wywołane są przepływem powietrza wytwarzanego ustami bądź miechem (np. harmonijka ustna, akordeon, językowe piszczałki organowe)
• szarpane – wypustkami mechanizmu lub dłonią (np. pozytywka, drumla, zanza)

Zależnie od kształtu wibratora wyróżnia się idiofony:

• płytowe – (np. talerze, gong)
• sztabkowe – (np. czelesta, ksylofon). Do tej grupy należy też kamerton (widełkowy), niebędący właściwym instrumentem muzycznym, lecz pomocniczym instrumentem do sprawdzania stroju instrumentów (wydaje dźwięk wzorcowy)
• rurowe – (np. dzwony rurowe)
• prętowe – (np. trójkąt)

• 
  Gong chiński
• 
  Harmonika szklana
• 
  Harmonijka ustna
• 
  Akordeon
• 
  Drumla
• 
  Organy

Zobacz też

• aerofony
• chordofony
• instrument perkusyjny
• membranofony, perkusja
• skale instrumentów muzycznych

Linki zewnętrzne

• Idiofony