Itzpapalotl
| bogini ognia, gwiazd, ziemi, rolnictwa i śmierci | |
 Itzpapalotl - Obsydianowy Motyl (ilustracja z Kodeksu Borgia, XV wiek | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Atrybuty |
obsydianowy nóż |
| Teren kultu |
Państwo Azteków |
Itzpapalotl (nah. '"obsydianowy motyl", "motyl o kształcie obsydianowego noża") – bogini ognia i gwiazd (wierzono iż jest panią dusz umarłych zamienionych w gwiazdy, w szczególności kobiet zmarłych podczas porodu), a także bóstwo ziemi, rolnictwa i śmierci w mitologii Azteków. Według legendy Itzpapalotl urodziła nóż z obsydianu (w kulturze Azteków będący symbolem witalności i duszy), z którego powstali ziemscy półbogowie.
Itzpapalotl przedstawiana była w sztuce Azteków jako motyl lub trzymająca obsydianowy nóż kobieta z pazurami jaguara i biodrową przepaską. Jej męskim odpowiednikiem był IItztlacoliuhqui.
Według wierzeń władała także mitycznym rajem Tamoanchan, często pojawiała się wśród ludzi w postaci motyla Rothschildia Orizaba z gatunku Saturnidae lub niekiedy jelenia. Patronka 16 dnia miesiąca (Cozcacuauhtli) według kalendarza Azteków.
U Indian Cziczimeków, założycieli miasta Texcoco, Itzpapalotl była otaczana kultem jako Matka Ziemia, symbol cyklicznych zmian w przyrodzie i potencjału życia. Przedstawiana jako smok ze skrzydłami motyla symbolizowała ludzki strach przed śmiercią, będąc jednocześnie uosobieniem twórczych sił natury i budzącym nadzieję symbolem pośmiertnego odrodzenia.