Jaszczurówka (Zakopane)
49°17′08″N 19°59′47″E/49,285456 19,996361| Dzielnica Zakopanego | |
 Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| SIMC |
0964028 |
| Wysokość |
886 m n.p.m. |
Położenie na mapie Zakopanego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego  | |
| 49°17′08″N 19°59′47″E/49,285456 19,996361
| |
Jaszczurówka – część Zakopanego położona w jego wschodniej części przy drodze Oswalda Balzera do Łysej Polany i Morskiego Oka, ok. 4 km od centrum miasta.
Nazwa pochodzi od żyjących w rejonie wypływu cieplicy salamander plamistych nazywanych przez górali „jaszczurami”.
Jaszczurówka położona jest przy wylocie Doliny Olczyskiej, do której prowadzi zielony szlak turystyczny. Powstała w połowie XIX wieku dzięki naturalnym cieplicom o temperaturze ok. 20,5 °C, odkrytym w 1839 r. przez Ludwika Zejsznera. Przed włączeniem do Zakopanego Jaszczurówka należała do dóbr Poronina.
Analizę chemiczną wód termalnych Jaszczurówki przeprowadził w 1861 r. krakowski chemik Adolf Aleksandrowicz. Pierwszy basen wybudował w Jaszczurówce w latach 1861–1862 Adam Uznański, kolejne dwa powstały do 1891 r. W 1883 r. korzystał z nich Henryk Sienkiewicz. Temperatura cieplic spadła do ok. 18,5 °C w 1957 r. po działaniach wiertniczych, które doprowadziły do połączenia źródeł termalnych z wodami Olczyskiego Potoku. Dziś[kiedy?] kąpieliska są zamknięte, a ich tereny zostały wykupione od miasta przez Tatrzański Park Narodowy, który tworzy[kiedy?] na ich terenie ośrodek edukacyjny[potrzebny przypis].
W Jaszczurówce przy drodze Oswalda Balzera stoi kaplica pw. Najświętszego Serca Jezusa, jedno z klasycznych dzieł stylu zakopiańskiego, zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza, zbudowana w latach 1905–1907. W tej dzielnicy znajdują się też: tartak, domy wczasowe, pensjonaty, pole namiotowe i dom sióstr urszulanek.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Jaszczurówka”[1]. Od początku XX wieku działał w Jaszczurówce nowoczesny tartak z dwiema turbinami Francisa wraz ze stolarnią i gonciarnią. Rozbudował go okupant niemiecki (Hobag-Holzbaugesellschaft) na potrzeby produkcji dla Wehrmachtu. Został rozebrany w 1946[2].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
– zielony z Jaszczurówki Doliną Olczyską na Olczyską Polanę, skąd dalej na Wielki Kopieniec i Toporową Cyrhlę. Czas przejścia na Olczysko: 40 min, ↓ 35 min
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Henryk Jost, Ludowe tartaki i gonciarnie podhalańskie (próba monografii), Muzeum Tatrzańskie, Zakopane, 1989, s. 61
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew: Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.
- Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000, Warszawa: ExpressMap Polska, 2005, ISBN 83-88112-35-X.
- Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło „Jaszczurówka”. [dostęp 2012-09-01].
