Jean Orry
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Hiszpański pierwszy sekretarz stanu | |
| Następca | |
Jean Orry (ur. 4 września 1652 w Paryżu, zm. 29 września 1719 tamże) – francuski ekonomista i polityk. Był też de facto pierwszym urzędnikiem zwanym Primo Sectretario de Estado pierwszy sekretarz stanu.
Gdy toczyła się wojna o sukcesję hiszpańską (1701–1714), Ludwik XIV wspierał słabych militarnie Hiszpanów i ich nowego króla, a swego wnuka Filipa V wysyłając posiłki wojskowe i niektórych swych ekspertów od ekonomii, którzy mieli odbudować zaniedbaną hiszpańska gospodarkę. Jednym z tych ekspertów był właśnie Jean Orry, który dotarł do Madrytu już w 1701 roku.
Orry dokonał centralizującej przebudowy administracji na wzór francuski. Poza tym był agentem Ludwika XIV w Madrycie wraz z Marie-Anne de la Trémoille, księżną des Ursins (1642–1722), która również przybyła w roku 1701 jako Camarera Mayor (dama dworu) młodej małżonki królewskiej.
Od 1706 do 1713 roku Orry przebywał we Francji, chroniąc się przed postępami nieprzyjacielskiego angielsko-austriacko-holenderskiego wojska, które przejściowo zajęło Madryt.
Orry ułożył treść królewskiego dekretu (23 XII 1713), który centralizował Kortezy i przyznawał stolicy bezpośrednia władzę nad władzami lokalnymi. Władze lokalne – „rady terytorialne” Consejos Territoriales zostały zastąpione systemem intendentów odpowiedzialnych bezpośrednio przed Orry’m. Niektóre rady takie jak np. Consejo de Castilla zachowały jednak pewne wpływy.
Nowa małżonka króla Włoszka Elżbieta Farnese i jej protegowany minister Giulio Alberoni niechętnie widzieli francuskiego ministra. 7 lutego 1715 roku Orry został odesłany do Francji. Później tego roku król podpisał przygotowany jeszcze przez Orry’ego dokument o nazwie Decreto de Nueva Planta znosząc większość średniowiecznych lokalnych przywilejów.
Od roku 1705 współministrem był Hiszpan Pedro Fernandez del Campo y Angulo, markiz Mejorada, w praktyce jednak decydowała opinia Orry’ego.
Jego synem był zdolny francuski generalny kontroler finansów Philibert Orry.
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Anne Dubet, 2006. Jean Orry et la réforme du gouvernement de l’Espagne (1701-1706) (Clermont-Ferrand)