Jelizawieta Mukasiej
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
| Pracodawca | |
| Małżeństwo | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Jelizawieta Iwanowna Mukasiej (ros. Елизаве́та Ива́новна Мукасе́й) (ur. 16 marca?/29 marca 1912 w Ufie, zm. 19 września 2009 w Moskwie) – radziecka szpieg, podpułkownik KGB, biolog, pedagog.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w stolicy Baszkortostanu Ufie w biednej rodzinie robotniczej jako Jelizawieta Jemielianowa. Po wybuchu rewolucji październikowej w 1917 rodzina wyjechała do Taszkentu. Jelizawieta trafiła do szkoły z internatem. W 1929 rozpoczęła studia biologiczne na Uniwersytecie w Leningradzie, gdzie poznała swojego męża Michaiła Mukasieja, z którym wzięła ślub w 1932[1][2][3]. Po ukończeniu studiów pracowała początkowo w fabryce, a następnie, w latach 1938–1939, jako dyrektor szkoły dla młodzieży pracującej[1].
W latach 1939–1943 wraz z mężem przebywała na placówce w Los Angeles, gdzie oboje prowadzili działalność wywiadowczą. Michaił (ps. „Zefir”) był oficjalnie wicekonsulem ZSRR. Korzystając z sympatii dla alianta w wojnie z hitleryzmem małżonkowie zaprzyjaźnili się z wieloma celebrytami, m.in. Orsonem Wellesem, Mary Pickford, Douglasem Fairbanksem, Vladimirem Horowitzem i Charliem Chaplinem, co opisali w swoich wspomnieniach pod tytułem Zephyr. Ich sieć kontaktów nie ograniczała się do Hollywood. Obejmowała również środowisko emigrantów japońskich, marynarzy czy kupców, którzy prowadzili interesy w Japonii. Dzięki otrzymanym informacjom potwierdzającym, że Japonia nie zaatakuje Związku Radzieckiego, radzieckie dowództwo mogło skoncentrować większe siły na froncie niemieckim[3].
W 1943 małżonkowie powrócili do Moskwy, gdzie Jelizawieta pracowała jako sekretarka w Teatrze MChAT, równocześnie prowadząc wykłady w szkole KGB, aż do czasu, gdy ich dzieci ukończyły uniwersytet. W 1947 rozpoczęła szkolenie, w trakcie którego uczyła się języków niemieckiego i polskiego, polskiej kultury i zwyczajów oraz obsługi radia[3][1].
W 1955 rozpoczęli dużą operację szpiegowską w nieznanym kraju Europy Zachodniej[1][2]. Jako przygotowanie przykrywki para mieszkała w Polsce i Czechosłowacji. Michaił podawał się za szwajcarskiego biznesmena, który przeżył obóz koncentracyjny, a jego żona za Polkę[3].
Po powrocie do ZSRR w 1977 zajęła się szkoleniem kadr wywiadu radzieckiego. Jest autorką podręczników dla szpiegów[1][2].
Odznaczona wieloma nagrodami państwowymi w tym Orderem Aleksandra Newskiego 1. klasy, medalem „Za zasługi bojowe” i nagrodą Jurija Andropowa[1]
Zmarła w Moskwie, została pochowana na Cmentarzu Chowańskim[4][5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Мукасей Елизавета Ивановна. Służba Wywiadu Zagranicznego Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2021-04-22]. (ros.).
- ↑ a b c Elizaveta Mukasei, Soviet Spy, Is Dead at 97. The New York Times, 2009-09-21. [dostęp 2021-04-22]. (ang.).
- ↑ a b c d Sultry spy who fooled Hollywood. Daily Express, 2009-10-27. [dostęp 2021-04-22]. (ang.).
- ↑ Хованское кладбище. Московские могилы. [dostęp 2021-04-26]. (ros.).
- ↑ МУКАСЕЙ Михаил Исаакович. Московские могилы. [dostęp 2021-04-26]. (ros.).