Jezioro Gocławskie
52°13′53″N 21°04′36″E/52,231389 21,076667 Jezioro Gocławskie – widok od strony alei Stanów Zjednoczonych | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Morfometria | |
| Powierzchnia | |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia |
|
| Hydrologia | |
| Klasa czystości wody |
I (2009) |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°13′53″N 21°04′36″E/52,231389 21,076667
| |
Jezioro Gocławskie[3], zwyczajowo Jeziorko Gocławskie – zbiornik wodny o powierzchni 1,4738 ha w Warszawie, w dzielnicy Praga-Południe, między zabudowaniami osiedli Gocław i Saska Kępa.
Położenie i charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Jezioro leży na obszarze dzielnicy Praga-Południe w Warszawie pomiędzy osiedlami Gocław i Saska Kępa, po prawej stronie Wisły. Sąsiaduje z osiedlami mieszkaniowymi[4][5]. Jezioro znajduje się wewnątrz obszaru ograniczonego przez osiedle mieszkaniowe oraz ulice: aleję Stanów Zjednoczonych, Bracławską i Kwarcianą. Przez wody Kanału Wystawowego jezioro ma połączenie z Jeziorem Kamionkowskim, a poprzez Kanał Gocławski – z jeziorem Balaton[6].
Jezioro powstało w sposób sztuczny około 1935 roku w wyniku celowego spiętrzenia wód Kanału Wystawowego[6]. Wcześniej znajdował się tu prawdopodobnie mniejszy akwen – starorzecze Wisły[7]. Jego dzierżawcą był przez pewien czas ojciec Romana Dmowskiego – Walenty Dmowski[8]. Wraz z kilkudziesięcioma hektarami okolicznych terenów jezioro zostało przejęte po II wojnie światowej przez Skarb Państwa na podstawie tzw. dekretu Bieruta[9].
Zgodnie z ustaleniami w ramach Programu Ochrony Środowiska dla m. st. Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r. jezioro położone jest na terasie zalewowej. Powierzchnia jeziora wynosi 1,4738 hektara[10]. Maksymalna długość jeziora wynosi 250 m, a jego szerokość 50 m. Głębokość jeziora to 2–5 m[2].
Uchwalony w 2024 miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wykluczył możliwość zabudowy brzegów jeziora[9].
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Jezioro jest środowiskiem życia dla dużej grupy gatunków makrobezkręgowców bentosowych, co może świadczyć o jego dużej wartości przyrodniczej. Zbiornikowi przyznano w 2009 roku I klasę czystości wody według metody BMWP-PL. Wskaźniki dla Jeziora Gocławskiego: liczba rodzin makrobezkręgowców: 24, wskaźnik Margalefa: 3,76; wskaźnik Simpsona: 0,79[4].
Jezioro oraz pobliskie tereny porośnięte są roślinami takimi jak: grzybień biały, moczarka, wywłócznik. W akwenie żyją różne gatunki ryb takie jak: karasie, liny, płocie i leszcze; spotykano tu także ssaki: bobry i wydry[11]. Zgodnie z badaniem z 2004 roku na terenie zbiornika wodnego stwierdzono występowanie następujących gatunków ptaków: łabędź niemy, świstun, derkacz i kaczka krzyżówka[12].
Jezioro należy do obwodu rybackiego „Wisła – nr 3”, którego użytkownikiem jest Okręg Mazowiecki Polskiego Związku Wędkarskiego[13].
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]W 2000 roku jezioro wraz z przyległymi terenami zostało zwrócone spadkobiercom rodziny Potockich, która przed wojną posiadała ten teren[5]. W 2002, w ciągu trzech dni roboczych od złożenia wniosku, użytkowanie wieczyste zostało przekształcone we własność[14]. Drugi etap reprywatyzacji zakończył się w 2011[9]. Teren ten został później sprzedany deweloperowi i w 2014 nad jeziorem rozpoczęła się budowa budynków mieszkalnych[15]. W związku z wątpliwościami, czy wody jeziora stoją czy płyną (wody płynące wraz z gruntami pod nimi nie mogą być własnością prywatną), sprawą zajęła się prokuratura[15]. Wystąpiła ona o unieważnienie decyzji o przekształceniu użytkowania wieczystego we własność. Samorządowe Kolegium Odwoławcze uznało, że doszło do naruszenia prawa, ale nie unieważniło decyzji z uwagi na nieodwracalne skutki prawne[15][16].
W 2019 Komisja do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich uchyliła decyzję o reprywatyzacji jeziora argumentując, że pracownicy Urzędu m.st. Warszawy popełnili rażące błędy (wniosek o przyznanie użytkowania wieczystego został złożony w latach 40. po terminie, a wydając decyzję zwrotową nie zbadali, że jedna ze spadkobierczyń nie żyje)[9]. Z tą decyzją nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, a w 2024 jego orzeczenie podtrzymał Naczelny Sąd Administracyjny[9]. Ten sąd ma następnie rozstrzygnąć, czy woda w Jeziorze Gocławskim stoi, czy płynie[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2013-09-16]. (pol.).
- ↑ a b Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r., Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, listopad 2009, s. 21 [dostęp 2020-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-11].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 34136
- ↑ a b Julia Dobrzańska, Piotr Hewelke: Waloryzacja przyrodnicza wybranych Starorzeczy Wisły na terenie Warszawy. Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ a b Michał Wojtczuk, Małgorzata Zubik. Protest nad jeziorkiem: domów tu nie chcemy. „Gazeta Stołeczna”, s. 6–7, 2014-05-16.
- ↑ a b Jezioro Gocławskie. Portal informacyjny warszawskiej Pragi. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ Zmiana krajobrazu okolic wybranych starorzeczy Wisły w Warszawie poddanych presji urbanizacyjnej. Inżynieria i Kształtowanie Środowiska - SGGW. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ Ignacy Chrzanowski, Władysław Konopczyński: Życiorys – wersja dłuższa. Polski Słownik Biograficzny Tom V, zesz. 3. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Michał Wojtczuk. Jezioro Gocławskie jest prywatne. „Gazeta Stołeczna”, s. 9, 8 listopada 2024.
- ↑ Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony środowiska dla miasta stołecznego warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2020-04-17]. (pol.).
- ↑ Bielizna, butelki i fotele w Jeziorku Gocławskim. mmwarszawa.pl, 2009-03-23. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy – Załącznik nr II.7. Biuro Naczelnego Architekta Miasta, 2004. [dostęp 2013-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Andrzej Zieliński: Jezioro Gocławskie należy do PZW!. Oficjalny serwis Okręgu Mazowieckiego Polskiego Związku Wędkarskiego. [dostęp 2013-09-12]. (pol.).
- ↑ Jeziorko Gocławskie [online], Miasto Jest Nasze [dostęp 2020-10-03].
- ↑ a b c Iwona Szpala, Małgorzata Zubik. Dziwne przypadki reprywatyzacji. „Gazeta Stołeczna”, s. 8, 29 kwietnia 2016.
- ↑ Michał Wojtczuk, Gocław. Urzędnicy złamali prawo, jezioro w rękach prywatnych [online], warszawa.wyborcza.pl, 24 sierpnia 2015 [dostęp 2020-10-03].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), ISBN 83-239-9607-5.