Kościół Santa Maria Maddalena w Wenecji
| kościół rektorski | |||||||||||||||
 Kościół od strony campo della Maddalena | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
Campo della Maddalena, 2205, 30121 Venezia VE, Italia | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
22 lipca | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Włoch  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |||||||||||||||
 45°26′34,44″N 12°19′51,96″E/45,442900 12,331100
| |||||||||||||||
Kościół Santa Maria Maddalena (kościół św. Marii Magdaleny, zwany potocznie La Maddalena) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji w dzielnicy (sestiere) Cannaregio, dedykowany św. Marii Magdalenie. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem rektorskim w parafii Santi Ermagora e Fortunato (lub San Marcuola)[1].
Od strony architektonicznej jest jednym z najświetniejszych przykładów architektury klasycystycznej w Wenecji. Z wystroju jego wnętrza wyróżniają się obrazy: Ukazanie się Maryi Dziewicy Szymonowi Stockowi Giuseppe Angeliego i Ostatnia Wieczerza Giandomenica Tiepola.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Data wzniesienia kościoła pozostaje niepewna. Według historyka Flaminia Cornera został on założony w 1222 roku jako kaplica szlacheckiego rodu Baffo, która wkrótce potem, z uwagi na konieczność zaspokojenia rosnących potrzeb lokalnej wspólnoty w zakresie opieki duszpasterskiej i sakramentalnej, przekształcona została w kościół parafialny. Według innych źródeł fundacja świątyni mogła mieć miejsce już w roku 1025. Od 1628 roku kościół miał status kolegiaty, której kapituła składała się z dwóch księży, diakona i subdiakona[2]. Kościół średniowieczny zasadzał się na planie bazyliki, której apsyda była flankowana kaplicami bocznymi, poświęconymi św. Liberalisowi i św. Antoniemu Padewskiemu. Na przestrzeni dziejów obiekt był kilkakrotnie remontowany[2]. Na początku XVIII wieku w jego architekturze pojawiły się zmiany, zwłaszcza w obrębie prezbiterium. 12 marca 1757 roku architekt Giorgio Massari przedłożył projekt restauracji kościoła, który jednak z powodów ekonomicznych nie doczekał się realizacji. Pojawił się jednocześnie pomysł zbudowania nowej świątyni. Z kilku projektów do realizacji wybrano koncepcję Tommasa Temanzy[3], który przedłożył swój projekt w sierpniu 1760 roku. 18 maja 1763 roku położono kamień węgielny pod budowę kościoła[4]. Temanza projektując budowlę przekonał jego proboszcza, aby zaniechać tradycyjnej orientacji i zwrócić jego fasadę w kierunku campo della Maddalena[b][5]. W 1778 roku obiekt został konsekrowany przez patriarchę Federico Marię Giovannellego[2]. W 1789 roku Temanza zmarł i został w tym kościele pochowany. Prace budowlane kontynuował Giannantonio Selva[6]. Zakończyły się one w roku 1790[4].
Na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii[7]. Dekretem królewskim z 1807 roku parafia Santa Maria Maddalena została zniesiona i włączona do parafii Santa Fosca, zaś status kościoła został obniżony do rangi oratorium. W 1810 roku również parafia Santa Fosca została zniesiona, a kościół Santa Maria Maddalena został (po raz pierwszy) zamknięty dla kultu, po czym w 1820 roku ponownie otwarty, tym razem jako kościół filialny przy kościele parafialnym Santi Ermagora e Fortunato, zwanym potocznie San Marcuola[2].
Po ostatnim remoncie kościół jest wykorzystywany jako miejsce okazjonalnych wystaw Biennale[6].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Kościół
[edytuj | edytuj kod]Kościół Santa Maria Maddalena jest jednym z najświetniejszych przykładów architektury neoklasycznej w Wenecji. Został zbudowany jako budowla centralna na idealnie okrągłym planie[8]. Z zewnątrz ma formę Panteonu przykrytego spłaszczoną kopułą wspartą na bębnie. Wejście do kościoła prowadzi przez pronaos, flankowany podwójnymi kolumnami w porządku jońskim[9], podtrzymującymi architraw i trójkątny tympanon[8]. Nad drzwiami znajduje się symbol masonerii (do której należał projektant kościoła) – oko wpisane w okrąg i piramidę oraz łacińska sentencja „SAPIENTIA EDIFICAVIT SIBI DOMUM”[c], będąca aluzją do kultu boskiej wiedzy, podstawy ideologii masońskiej[10]. Na zewnętrznej ścianie apsydy jest marmurowa płaskorzeźba z I połowy XV wieku, Madonna z Dzieciątkiem i świętymi[8].
Dzwonnica
[edytuj | edytuj kod]Z biegiem czasu jedną z wież ufortyfikowanej rezydencji rodu Baffo przebudowano na dzwonnicę. Jej wygląd jest przedstawiony na znanym widoku Wenecji, Veduta di Venezia Jacopa de’ Barbari z 1500 roku. Był to budynek wzniesiony z cegły na planie kwadratu o ścianach rozczłonkowanych lizenami i przykryty czterospadowym dachem. Komora dzwonna była przepruta triforiami. Dzwonnica przetrwała rozbiórkę dawnego kościoła, ale z biegiem czasu, nieużywana i zaniedbana, zaczęła stwarzać zagrożenie dla otoczenia, więc w 1881 roku została rozebrana[11].
Wnętrze
[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze oparte jest na planie sześciokąta. Znajdują się w nim 4 kaplice boczne, zamknięte łukami. Prezbiterium na planie kwadratu zostało wydłużone 2 eksedrami. 12 podwójnych kolumn w porządku jońskim podtrzymuje belkowanie kopuły[8]. Do dekoracji użyto, podobnie jak w przypadku Panteonu Rzymskiego, marmurów: marmuru greckiego do ołtarza i wieńczącego go architrawu oraz marmuru orientalnego do półkolumn w emporze muzycznej[5].
Wnętrze zdobią XVIII-wieczne obrazy, w tym Ukazanie się Maryi Dziewicy Szymonowi Stockowi Giuseppe Angeliego i Ostatnia Wieczerza pędzla Giandomenica Tiepola[8]. Podczas prac restauracyjnych w 2005 roku odsłonięto na ścianie monochromatyczny fresk o treści alegorycznej, Wiara, zrealizowany przez tego samego artystę jako kompozycja, która stanowiła pierwotnie zwieńczenie Ostatniej Wieczerzy. Nad portalem wejściowym znajduje się Ofiara Izaaka, dzieło XVIII-wiecznej pracowni weneckiej. Pozostałe płótna są dziełem uczniów Giovanniego Battisty Piazzetty[11].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Le Chiese delle Diocesi italiane: Chiesa di Santa Maria Maddalena. chieseitaliane.chiesacattolica.it. [dostęp 2018-07-31]. (wł.).
- ↑ a b c d Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche: Parrocchia di Santa Maria Maddalena, Venezia. siusa.archivi.beniculturali.it. [dostęp 2018-07-31]. (wł.).
- ↑ Concina 1995 ↓, s. 380.
- ↑ a b Concina 1995 ↓, s. 381.
- ↑ a b Concina 1995 ↓, s. 382.
- ↑ a b Jeff Cotton: Santa Maria Maddalena. churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2018-07-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-09)]. (ang.).
- ↑ Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2018-07-31]. (wł.).
- ↑ a b c d e Club Italiano 1985 ↓, s. 475.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 109.
- ↑ Insidecom Editorial Staff: Freemasons in Venice and the Church of Saint Mary Magdalene. venetoinside.com. [dostęp 2018-08-02]. (ang.).
- ↑ a b VeneziaMuseo: Ciexa de la Madalena. veneziamuseo.it. [dostęp 2018-07-31]. (wł.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).
- Touring Club Italiano: Venezia. Wyd. 3. Milano: Touring Editore, 1985. ISBN 88-365-0006-4. (wł.).
- Ennio Concina: Le chiese di Venezia: l'arte e la storia. Udine: Magnus Edizioni SpA, 1995. ISBN 88-7057-153-X. (wł.).