Kraskówka azjatycka

Kraskówka azjatycka
	Eurystomus orientalis
	(Linnaeus, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	kraski
Rodzaj	Eurystomus
Gatunek	kraskówka azjatycka
Synonimy
	Coracias orientalis Linnaeus, 1766;
	Coracias orientalis Linnaeus, 1766;
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; tylko w sezonie lęgowym występuje przez cały rok
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kraskówka azjatycka^[4] (Eurystomus orientalis) – gatunek średniej wielkości ptaka ptaka z rodziny krasek (Coraciidae). Występuje w południowych Indiach, południowo-wschodniej i wschodniej Azji, Indonezji, północnej, wschodniej i południowo-wschodniej Australii, na Nowej Gwinei, Archipelagu Bismarcka i Wyspach Salomona. Nie jest zagrożona.

Systematyka

Po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego gatunek ten opisał Karol Linneusz w 1766 w 12. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Coracias orientalis, a jako miejsce typowe wskazał Indie Wschodnie (dawniej tak nazywano wyspiarską część Azji Południowo-Wschodniej)^[2]^[5]; Erwin Stresemann uściślił, że miejscem typowym była Jawa^[6].

Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Eurystomus^[4]^[7]. Zwykle wyróżnia się 10 podgatunków^[2]^[6]^[7]^[8], choć opisano ich więcej^[2]^[6]. Według najnowszych badań przeprowadzonych w oparciu o sekwencjonowanie DNA do gatunku E. orientalis należałoby także zaliczyć takson uznawany obecnie przez systematyków za osobny gatunek – kraskówkę lazurową Eurystomus azureus^[9], która zamieszkuje Moluki Północne^[7]^[6].

Morfologia

Wygląd: Ma dużą głowę i długie skrzydła, ogólnie jest krępa. Na końcu pomarańczowego dzioba znajduje się czarna plama. Gardło jest niebieskie, opalizujące. Od dzioba aż do karku ciągnie się czarny kolor. Poza ciemnoniebieskim, w niektórych miejscach prawie czarnym ogonem i takimi samymi lotkami z białym paskiem jest niebieska. Młode ptaki mają kolory mniej intensywne i mają żółty dziób.
Wymiary

długość ciała: 27–32 cm
rozpiętość skrzydeł: 51–56 cm
masa ciała: 111–215 g

Ekologia i zachowanie

Zachowanie: Poluje w powietrzu, z czubka drzewa, zazwyczaj późnym popołudniem i wieczorem. Może czatować w parach albo sama, ale czasami gromadzi się w większych grupach w miejscach rójki owadów.
Głos: Trajkotliwe i ostre „kek-ek-ek-ek-ek-k-k-k”.
Pożywienie: Duże owady latające. Głównie chrząszcze, ale czasami świerszcze, cykady, rośliniarki i termity. Na ziemi poluje na jaszczurki.
Lęgi: Wyprowadza 1 lęg, Składa 3–5 jaj, inkubacja trwa 22–23 dni. Młode potrafią latać w wieku ok. 25 dni.

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN kraskówka azjatycka jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest liczny lub pospolity na większości swego zasięgu występowania. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy ze względu na postępujące niszczenie siedlisk^[3].

Podgatunki i zasięg występowania

Poszczególne podgatunki zamieszkują^[2]^[7]:

E. o. cyanocollis Vieillot, 1819 syn. E. o. calonyx Sharpe, 1890 – Himalaje przez Chiny po południowo-wschodnią Syberię, Półwysep Koreański i Japonię; zimuje na południe od zasięgu letniego aż po Wielkie Wyspy Sundajskie.
E. o. orientalis (Linnaeus, 1766) – południowe Himalaje do Indochin, Półwysep Malajski, Sumatra, Jawa, Borneo i Filipiny; zimuje na południe i wschód po północny Celebes i Moluki
E. o. laetior Sharpe, 1890 – południowo-zachodnie Indie
E. o. gigas Stresemann, 1913 – południowe Andamany
E. o. irisi Deraniyagala, 1951 – Sri Lanka
E. o. oberholseri Junge, 1936 – Simeulue (na północny zachód od Sumatry)
E. o. pacificus (Latham, 1802) – Małe Wyspy Sundajskie, północna i wschodnia Australia, prawdopodobnie także południowy Celebes i Wyspy Sula; południowe populacje na zimę odlatują na północ aż po Nową Gwineę i archipelagi na zachód od niej (tzw. Wallacea)
E. o. waigiouensis Elliot, 1871 – Nowa Gwinea i sąsiednie wyspy, m.in. Yapen, Karkar, Umboi, Wyspy Trobrianda, Wyspy d’Entrecasteaux, Luizjady
E. o. crassirostris Sclater, 1869 – Archipelag Bismarcka
E. o. solomonensis Sharpe, 1890 – Wyspy Salomona

Przypisy

↑ Eurystomus orientalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Fry, H. & Boesman, P.: Oriental Dollarbird (Eurystomus orientalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-23].
↑ ^a ^b Eurystomus orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Coraciidae Rafinesque, 1815 - kraski - Rollers (wersja: 2019-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-24].
↑ K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1 cz. 1, Holmiae 1766, s. 159 (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d D. Lepage: Dollarbird Eurystomus orientalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-05]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-12-05] .
↑ Ulf S. Johansson, Martin Irestedt, Yanhua Qub, Per G.P. Ericson. Phylogenetic relationships of rollers (Coraciidae) based on complete mitochondrial genomes and fifteen nuclear genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 126, s. 17–22, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.03.030. (ang.).

Bibliografia

D. Chandler, D. Couzens, E. Dunn, J. Elphic, R. Hume i inni: Fakty o zwierzętach świata: Ptaki. Multico, 2008. ISBN 978-83-7073-583-8.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Eurystomus orientalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Fry, H. & Boesman, P.: Oriental Dollarbird (Eurystomus orientalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-23].

[iucn-3] Eurystomus orientalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Coraciidae Rafinesque, 1815 - kraski - Rollers (wersja: 2019-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-24].

[oryg-5] K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1 cz. 1, Holmiae 1766, s. 159 (łac.).

[avibase-6] D. Lepage: Dollarbird Eurystomus orientalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-05]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-05]. (ang.).

[hbwcheck6b-8] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-12-05] .

[johansson-9] Ulf S. Johansson, Martin Irestedt, Yanhua Qub, Per G.P. Ericson. Phylogenetic relationships of rollers (Coraciidae) based on complete mitochondrial genomes and fifteen nuclear genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 126, s. 17–22, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.03.030. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]