Lenino (Białoruś)

Lenino
Romanowo
	; Widok Romanowa w 1877 roku, mal. Napoleon Orda
Państwo	Białoruś
Obwód	mohylewski
Rejon	horecki
Wysokość	206 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności	; 1481
Nr kierunkowy	+375 2233
Kod pocztowy	213421
	Położenie na mapie obwodu mohylewskiego Lenino
	Położenie na mapie Białorusi Lenino
	54°24′41″N 31°07′22″E/54,411389 31,122778
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lenino (biał. Леніна, ros. Ленино), historycznie Romanowo^[2], również Romanów (biał. Рама́наў, Рама́нава, ros. Романово) – agromiasteczko na Białorusi, w obwodzie mohylewskim, w rejonie horeckim, przy ujściu strumienia Ludnego do rzeki Mierei, przy drodze ze Szkłowa do Krasnego, 20 kilometrów od Horek, ok. 60 km od Katynia, 8 km od granicy z Rosją.

Historia

Romanowo do I rozbioru leżało na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego, w województwie witebskim, w powiecie orszańskim^[3], w pobliżu granicy Rzeczypospolitej z Rosją. Było miastem magnackim.

Najstarsza wzmianka o mieście pochodzi z litewsko-moskiewskiego dokumentu granicznego z 1523 roku. Od 1529 roku należało do rodu książąt Ostrogskich. W 1594 roku dzięki małżeństwu Katarzyny Ostrogskiej z hetmanem Krzysztofem Radziwiłłem „Piorunem” klucz Romanowo, wraz z miastem i zamkiem Kopyś, przeszedł na własność rodu Radziwiłłów^[4]. Ostatnim przed rosyjskim zaborem właścicielem Romanowa był wojewoda wileński Karol Radziwiłł „Panie Kochanku”.

W roku 1647 zanotowano, że w Romanowie było 56 domów, gorzelnia, młyn, filcowania, karczma i kościół. W 1741 roku, za czasów księcia Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńko”, miasto liczyło już 470 domów. W 1777 roku było 395 domów.

Klucz Romanowo obejmujący 72 wioski i 8589 domów mieszkalnych został skonfiskowany przez cesarzową Katarzynę II po tym, jak książę Karol Radziwiłł odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowej. W 1774 r. cesarzowa podarowała Romanowo księciu Dondukow-Korsakowowi.

13–14 sierpnia 1812 roku w czasie wyprawy Napoleona na Moskwę w Romanowie zatrzymał się korpus księcia Józefa Poniatowskiego kierujący się na Smoleńsk^[5].

W XIX wieku na 700 mieszkańców połowę stanowili Żydzi, a drugą połowę Rosjanie i Białorusini. Nazwa Romanowo nie miała nic wspólnego z dynastią Romanowów, ale w 1918 ten rzekomy związek stał się przyczyną zmiany nazwy (na cześć Włodzimierza Lenina).

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 80 osób. W lipcu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali^[6].

Galeria

Romanowo/Lenino na dawnych zdjęciach
Cerkiew, 1911 rok
Cerkiew, na pierwszym planie zniszczony sowiecki czołg BT-7, 22 lipca 1941
Niezidentyfikowana ulica, lata 1941–1943
Cerkiew, lata 1941–1943

Bitwa pod Lenino

Płyta główna Polskiego Cmentarza Wojennego w Lenino

W dniach 12–13 października 1943 roku miała tu miejsce bitwa pod Lenino – polskie oddziały 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, dowodzone przez płk. Zygmunta Berlinga w ramach radzieckiej 33 Armii Frontu Zachodniego przełamały tu obronę 89 Korpusu 4 Armii niemieckiej, tracąc 25% stanu osobowego.

W 1968 roku w Lenino odsłonięto pomnik-mauzoleum oraz muzeum polsko-radzieckiego braterstwa broni. Wieś została także odznaczona Krzyżem Grunwaldu II klasy. W 1989 powstał w Lenino cmentarz poległych żołnierzy polskich.

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mohylewskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom VI, s. 730
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 94.
↑ Karl FriedrichK.F. Eichhorn Karl FriedrichK.F., Stosunek xiążęgo domu Radziwiłłow do domów xiążęcych w Niemczech uważany ze stanowiska historycznego i pod względem praw niemieckich poltycznych i xiążęcych, Warszawa 1843, s. 95 .
↑ Andrzej Dusiewicz, Smoleńsk 1812, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 49-50, 90
↑ Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1696 .

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu mohylewskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).

[2] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom VI, s. 730

[3] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 94.

[4] Karl FriedrichK.F. Eichhorn Karl FriedrichK.F., Stosunek xiążęgo domu Radziwiłłow do domów xiążęcych w Niemczech uważany ze stanowiska historycznego i pod względem praw niemieckich poltycznych i xiążęcych, Warszawa 1843, s. 95 .

[5] Andrzej Dusiewicz, Smoleńsk 1812, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 49-50, 90

[6] Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1696 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]