Ludwik Kubala

Ludwik Kubala
Data i miejsce urodzenia	9 września 1838 ; Kamienica
Data i miejsce śmierci	30 września 1918 ; Lwów
Miejsce spoczynku	Cmentarz Łyczakowski we Lwowie
Narodowość	polska
Małżeństwo	Leona
Dzieci	Wawrzyniec
Krewni i powinowaci	Władysław, Kazimierz (bratankowie)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Kubala (ur. 9 września 1838 w Kamienicy, zm. 30 września 1918 we Lwowie) – polski historyk, nauczyciel.

Życiorys

Ludwik Kubala urodził się 9 września 1838 r. w Kamienicy. Tam, jak również w zakupionej przez jego rodziców w 1838 r. Łukowicy Łapczyńskiej, przyszły historyk spędził swoje dzieciństwo i wczesną młodość. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Starym Sączu, a w latach 1849–1855 do gimnazjum w Nowym Sączu. Klasę VIII przerabiał w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W 1857 zdał egzamin dojrzałości i zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już jednak po roku nauki w Krakowie przeniósł się na Uniwersytet w Wiedniu, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym (1858-1861). Brał udział w pracach organizacyjnych powstania styczniowego. Był szefem policji powstaniowej w Krakowie, za co uwięziono go na dwa lata w więzieniu w Josephstadt (15 grudnia 1863 – 18 listopada 1865). W 1863 roku wydał broszurę Uwagi przez Pewnego, w której krytykował Rząd Narodowy^[1]. W 1869 z wielkimi trudnościami, mimo posiadanego doktoratu, rozpoczął pracę jako suplent w III gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. Dopiero w 1872 zdał egzamin na nauczyciela, co opóźniło pisarstwo historyczne rozpoczęte podczas uwięzienia. We wrześniu 1872 wraz z Dominikiem Machnowskim zostały pierwszymi nauczycielami nowo otwartego niższego 4-klasowego C. K. Gimnazjum w Złoczowie^[2].

W latach 1880–1881 opublikował dwa tomy szkiców historycznych, które przyniosły mu sławę i popularność. Pod ich wpływem Henryk Sienkiewicz odstąpił od pisania powieści o Władysławie Warneńczyku i stworzył Trylogię. W połowie XX w. szkic Poselstwo Puszkina w Polsce zainspirował także Władysława Zambrzyckiego do napisania antymoskiewskiej powieści W oficynie Elerta. Twórczość Ludwika Kubali liczy kilkaset pozycji. Brak jednak do dziś jej solidnego naukowego opracowania oraz wnikliwej oceny.

W 1903 był prezesem Towarzystwa Historycznego we Lwowie^[3]. W 1906 został prezesem założonego wówczas Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa^[4]. W ostatnim okresie życia był bibliotekarzem w Bibliotece Pawlikowskich we Lwowie. Trzy tygodnie przed śmiercią z okazji 80 urodzin Uniwersytet Franciszkański nadał mu tytuł doktora honoris causa. Miasto uczciło jego pamięć, nadając jego imię ulicy w centrum Lwowa (obecnie - 2013 - ul. Romana Szuchewycza).

Ludwik Kubala został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Jego rękopisy wzbogaciły lwowskie Ossolineum.

Jego żoną od 1875 była Leona z domu Trzcińska herbu Pobóg (1853–1934), z którą miał dwóch synów Tomasza^[5] i Wawrzyńca (1885–1967, doktor praw, wiceprezydent Lwowa)^[6]^[7] i dwie córki: Marię i Jadwigę Próchnicką^[8]. Był stryjem braci Władysława (1891–1941, podpułkownik intendentury) i Kazimierza (1893–1976, major pilot) Kubalów^[9].

Wybrane publikacje

Stanisław Orzechowski i wpływ jego na Rzeczpospolitę wobec reformacji XVI wieku : rzecz historyczna (1870, wyd. Karol Wild)
Jerzy Ossoliński. Wyd. 1. T. 1. Lwów: 1883.
Jerzy Ossoliński. Wyd. 1. T. 2. Lwów: 1883.
Jerzy Ossoliński. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione przez autora. Warszawa: Ossolineum, 1924.
Oblężenie Lwowa w roku 1648. Wyd. 3. Warszawa: 1930.
Królewicz Jan Kazimierz. Oblęzenie Lwowa. Oblężenie Zbaraża. Poselstwo Puszkina. Bitwa pod Beresteczkiem. Kostka-Napierski. Lwów: 1880, seria: „Szkice Historyczne” 1.
Proces Radziejowskiego. Pierwsze "Liberum Veto". Krwawe swaty. Czarna śmierć. Wyprawa żwaniecka. Lwów: 1880, seria: „Szkice Historyczne” 2.
Wojna moskiewska R. 1654-1655. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 3.
Wojna szwecka w roku 1655 i 1656. Lwów: Ossolineum, 1880, seria: „Szkice Historyczne” 4. (reprint Poznań 2005)
Wojna Brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656-1657. Lwów: Ossolineum, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 5. (reprint Poznań 2005)
Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660. Lwów: Wydawnictwo Altenberga, 1922, seria: „Szkice Historyczne” 6., z przedmową Ludwika Finkla, (reprint Poznań 2005)
Jerzy Ossoliński. Biografia. Szczęsne: Wydawnictwo Klinika Języka, 2024.

Odznaczenia

Kawaler Orderu Franciszka Józefa – Austro-Węgry (1894)^[10].

Przypisy

↑ Franciszka Ramotowska, Tajemne państwo polskie, t. I, Warszawa 1999, s. 433.
↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Złoczowie za lata 1873/4-1923/4. Złoczów: drukarnia W. Zuckerkandla, 1925, s. 19-20.
↑ Eugeniusz Barwiński, Towarzystwo historyczne 1900-1914, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 19.
↑ Miłośnicy przeszłości Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 18, 3 listopada 1906.
↑ Ludwik Kubala Kurier Lwowski 1918 nr 455 s.3
↑ Jan Wielek: Współtwórca "Trylogii" Ludwik Kubala (1838-1918). almanach.limanowa.org.pl, 2003. [dostęp 2016-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Ludwik Kubala. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-11-28].
↑ Nekrologia Ludwik Kubala Czas 1918 nr 438 z 3 października [1]
↑ Kubala Władysław. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2014-07-31].
↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 183.

Bibliografia

Zasłużeni pedagogowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 29, s. 17, 21 lipca 1906.

Linki zewnętrzne

Piotr Czartoryski-Sziler Ludwik Kubala – wybitny polski historyk
Krzysztof Bulzacki Lwowskie sylwetki
Ludwik Kubala. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-11-28].
Dzieła Ludwika Kubali w bibliotece Polona

[1] Franciszka Ramotowska, Tajemne państwo polskie, t. I, Warszawa 1999, s. 433.

[2] Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Złoczowie za lata 1873/4-1923/4. Złoczów: drukarnia W. Zuckerkandla, 1925, s. 19-20.

[3] Eugeniusz Barwiński, Towarzystwo historyczne 1900-1914, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 19.

[4] Miłośnicy przeszłości Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 18, 3 listopada 1906.

[5] Ludwik Kubala Kurier Lwowski 1918 nr 455 s.3

[6] Jan Wielek: Współtwórca "Trylogii" Ludwik Kubala (1838-1918). almanach.limanowa.org.pl, 2003. [dostęp 2016-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[7] Ludwik Kubala. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-11-28].

[8] Nekrologia Ludwik Kubala Czas 1918 nr 438 z 3 października [1]

[9] Kubala Władysław. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2014-07-31].

[10] Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 183.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]